Alþýðublaðið - 25.08.1976, Blaðsíða 8

Alþýðublaðið - 25.08.1976, Blaðsíða 8
\ 8 QB VMSUM AfTUM Miövikudagur 25. ágúst 1976 hla??" ss&r Miðvikudagur 25. ágúst 1976 VETTVmyGUB 9 Skonnortan Guörún hét áöur Camilla frá Dunkerque í Frakklandi og smiöuö þar 1861. — Þcssi mynd af henni er úr riti Sögufélags Isfiröinga. Þar segir, aö skonnortan hafi veriö 94,34 brúttö- smálestir aö stærö og hafi veriö gerö út til fiskveiöa viö tsiand. Hún strandaöi i Patreksfiröi 1883 og keypti Markús Snæbjörnsson skipstjóri hana á upp- boöi. Hann náöi henni á flot litiö skemmdri og geröi viö hana. Sigldi hann henni i verzlunarferöir innan- lands og utan, meö fisk til Spánar og ttaliu, og sföan til Danmerkur.Þaöan flutti hann vörur til verzlunar sinnar á Patreksfiröi og viöar. Á sumrum var hún i „spekúlantsferöum” um Vestfirði og Breiöafjörö. Þegar Markús lét af skipstjórn tók viö Bjarni Páll Thorarensen, skipstjóri Stykkishólmi, sonur Vig- fúsar sýslumanns, og síöan Jens Blei (?), sem seinna tók viö Asgeiri litla. Skipiö var seit til Svi- þjóÖar áriö 1900. Sjöfalt meiri hætta á hjarta- áfalli, ef menn reykja! Alþýöublaöinu hefur borizt eftirfarandi grein, sem er þýdd úr danska blaöinu Aktuelt: Nú veröa stjórnmálamenn- irnir aö hefjast handa lika. Heilsa okkar er alltof alvarlegt mál fyrir læknana eina. Niöur- staöan á þingi alþjóölegu hjartaverndarfélaga nna I Kaupmannahöfn var: Ef viö eigum aö koma i veg fyrir hjartaáföll á unga aldri, sem nú ógnar iönþróunarlöndunum eins og landfarasótt, veröa menn aö hefjast strax handa, bæöi I hverri borg, hverju landi og al- þjóölega. Stjórnmálamennirnir veröa að veita fjárhagslegan stuöning til þessa. Þetta var m.a. undirstrikaö af tveim full- trúum WHO (Alþjóöa heil- brigöismálanefndin). Þaö leikur enginn efi lengur á sambandi milli hjartasjúkdóma og vissra aðstæöna i lifi okkar. Jafnvel þó aö þaö geti veriö erfitt aö fá visindamennina til aö komast aö nákvæmlega sömu niöurstööu, vita menn meö vissu, aö reykingar, mikið fitumagn I blóöi (m.a. afleiöing- ar af fæöu) og hár blóbþrýsting- ur (m.a. afleiöing af þvf, aö viö notum ekki krafta okkar) eru þrjár aðalorsakir aukinna hjartasjúkdóma. Allar tillögur um hjartavernd verða aö byggj- ast á þessu, en auk þessa getur veriö, aö gripiö sé til mis- munandi aöferða i mismunandi löndum. Eftirlit. Á hjartaverndarþinginu var sagt frá mörgum dæmum frá löndum þar, sem gerðar hafa veriö tilraunir með hjarta- vernd, og einhver árangur hefur náöst. Sums staöar meö lækkun dauösfalla — annars staöar — ennþá — aðeins breyting á slæmum lifnaðarháttum. í Finnlandi eru dauösföll vegna hjartasjúkdóma hvað algeng- ust, þó fer sú tala silækkandi, en aftur á moti hækkandi I Dan- mörku! t Noröur-Kareliu er ýtt undir viö fólk aö hætta aö reykja, borba heilnæmari fæöu og láta fylgjast með og reyna aö lækna of háan blóðþrýsting, og það hefur komið i ljós, að þetta getur tekizt, ef réttum áróöri er beitt. Reykingar. í Sviþjoö hafa menn hafizt handa við reykingarnar. Það hefur verið ákveöið aö reyna aö fá öll börn fædd 1974-76 til aö verða fyrsta kynslóð Svia, sem ekki reykja. „Uppeldið” á aö hefjast þegar i leikskólum. Skólinn og for- eldrarnir eiga einnig aö taka þátt i baráttunni, og yfirleitt verða fjölmiðlar og allar aörar hugsanlegar leiðir notaðar. En annars er þaö enn þannig, aö gifurlega margir hafa enga hugmynd um samband milli reykinga og hjartasjúkdóma og — dauöa. Margir vita um hætt- una á lungnakrabba, en meöal lækna og hjúkrunarkvenna, sem spurö voru sem hluti af Gautar- borgarkönnuninni, vissu aðeins 50% um tengslin milli reykinga og blóðtappa i hjarta. 64% lækna i Danmörku reykja eftir þvi sem fram kom i könnun fyrir nokkrum árum, i Svlþjóö voru þaö hins vegar aðeins 39% 7-faldast. — Þaö er erfitt aö sannfæra venjulegt fólk um hættu við reykingar, þegar svo margir læknar og hjúkrunarkonur reykja, sagöi Lars Wilhelmsen og visaöi m.a. til skýrslu TRIM, en þar er þvi haldið fram, að enn sé ósannað, að nokkurt samband sé á milli hjartasjúk- dómaog reykinga. Hjartavernd hefur lagt fram tölur, sem sýna svo ekki verður um villzt, aö hættan á hjartasjúkdómum sjö- faldast meö reykingum. Samt eru stjórnvöld enn held- ur dauf i undirtektunum viö aö fyrirbyggja hjartasjúkdóma m.a. meö miklum áróðri gegn reykingum. Lars Wilhelmsen segir: — Það fer ekki hja' þvi, aö það hvarfli aö manni, hve mörgum mannslifum væri unnt aö bjarga, ef jafnmiklu fjármagni og vinnu væri veitt i að fyrii(- byggja reykingar eins og aö reyna að koma i veg fyrir um- ferðarslys! Sögufélag ísfirðinga Alþýöublaöinu hafa borizt ýmis rit og bækur aö undan- förnu. Meöal þeirra er ársrit Sögufélags Isfiröinga 1975-76. Þetta er 19. árgangur ritsins, sem að þessu sinni hefst á minningargrein um Kristján Jónsson frá Garösstööum. Kristján var einn af forgöngu- mönnum um stofnun Sögufélags Isfirðinga og i ritstjórn ársrits- ins frá byrjun, og skrifaði þar um margvisleg efni. Meöal annars efnis i þessu riti er grein^Hjartar Hjálmarssonar um Fjorðungssamband Vest- firöinga 25^ára. Gisli Vagnsson ritar um abúendur á Mýrum i Dýrafirði og Jóhannes Daviðs- son ritar sögubrot af Finni Éirikssyni og Guðnýju Guöna- dóttur I Dal og Hrauni á Ingjaldssandi. Gömul og merk grein Friðriks Svendsen á Flat- eyri um saltfiskverkun er endurprentuö i þessu hefti. Greinin birtist fyrir 140 árum. Verkunaraöferð og vinnutilhög- un, sem þar er kennd, hélzt litið breytt i heila öld, á meöan þurrkaður saltfiskur var helzta útflutningsvara Islendinga. Margar fleiri greinar og þætt- ir úr vestfirzkri sögu eru i þessu hefti. Rætt við Helga Ágústsson sendiráðsritara Þó ekki sé langt um liðið siðan fiskveiðideilu Breta og íslendinga lauk, virðist hún vera fallin i djúp gleymskunnar hjá flestum. Þeir eru þó nokkrir sem seint munu gleyma þessum atburðum, en það eru þeir sem tóku beinan eða óbeinan þátt i baráttunni. Einn þessara manna er Helgi Ágústsson sendiráðsritari en hann gegndi sem kunnugt er störfum sinum i London þeg- ar stjórnmálasambandi milli landanna var slitið. IVissu ihvert stefndi Þaöhaföi i upphafi verið samiö | um aö sendiráöiö ynni áfram að fjórum málaflokkum. Mikilvæg- astur þeirra var upplýsinga- Imálin. Hinir flokkarnir voru | konsúlastörf, menntamál og viö- skiptamál. Samband mitt viö j blaöamenn hélt til dæmis áfram eins og ekkert heföi i skorizt, og sama má segja um starfiö i heild. Hvernig var samvinna þin og blaöamanna? Varöstu mikiö var við afstööu þeirra i þessu máli? Ég haföi á þessum tima einkum samskipti viö brezku blöðin og allt samstarf viö blaöamennina var sérstaklega gott. Margir þeirra geröu sér strax i upphafi .grein fyrir hvernig deilunni myndi lýkta. Þá bar einnig mikið | á þvi aö ýmsir dálkahöfundar I brezku blaöanna geröu sér ljósa ranga afstöðu brezku stjórnar- innar og hvettu hana til að falla frá þeirri afstöðu. Þaöfór nokkuö fljótt aö bera á þvi, aö blaöamenn geröu sér grein fyrir þvi að Islendingar væru aö berjast fyrir lifs hagsmunamáli sinu og það kvaö viö þennan tón i skrifum sumra þeirra að minnsta kosti. Mikill annríkistími Aöur en yfir lauk voru öll meiri háttar dagblööin, nema Daily Mirror, farin aö taka málstaö Mér fannst eins og öll umræöa um málið minnkaöi strax eftir slitin. Hún haföi áöur byggzt mikið upp á væntanlegum stjórn- málaslitum og snúizt aö mestu um hvort til þeirra kæmi eöa ekki. Þegar þau uröu svo aö raun- veruleika var eins og botninn dytti úr öllu, þvl það var raunar búiö aö segja og skrifa allt um þetta mál sem hægt var. Athyglisverð ummæli Flest brezku blaðanna stóðu með okkur Var hægt aö merkja einhver viðbrögð hjá almenningi, eöa voru þau einkum I fjöimiölum? Þaö er ekki svo gott aö henda reiður á þvi. Viö fengum aö visu margar upphringingar „utan úr bæ” auk þess sem okkur bárust mörg bréf um þetta málefni. Og það var óneitanlega slegiö á ýmsa strengi, þvi sumir voru þá aö láta i ljós samúö sina með Islending- um, meöan aörir fóru mjög horö- um orðum um atburðina á miöun- um og gagnrýndu allt þaö sem var þessu máli viökomandi. Hvaö blaðamönnum viökom.þá voruþeir farniraö draga Nato inn I máliö og t.d. skrifa hugleiöingar um hvers viröi Island væri fyrir Nato. Ég man eftir aö eitthvert dagblað vitnaöi i ummæli ein- hvers amerisks hershöföingja. Voru þau eitthvaö á þá leiö, aö þaö væri skárra aö allur brezki togaraflotinn lægi á hafsbotni og þorskurinn æti áhafnirnar, heldur en að aöstaöa NATÓ á tslandi tapaöist. Þessiummæli vöktu aö vonum geysilega athygli I Bret- landi. En eins og ég sagöi áöan, var varpi og oft tóku þær góöan hluta fréttatimans. Þaö hafa þvi allir sem á annað borö fýlgdust eitt- hvaö meö fréttum oröið varir viö hvaö var á seyði. Uröuö þið fyrir einhverjum óþægindum þú eöa fjölskylda þin þegar baráttan stóö sem hæst? Ekki neinum teljandi. Ég man eftir svolitiö broslegu atviki sem áttisérstað i skólanum. Þaö var i kennslustund, aö sonur minn haföi veriö aö ræöa viö einhvern bekkjarfélaga. Þegar kennaran- um þótti þeir vera teknir aö ger- ast nokkuð háværir, setti hann son minn i skammakrókinn. En þegar hann komst aö þvf aö strákarnir höföu veriö aö ræöa landhelgismáliö af miklu kappi slepptihanp þeim viö alla frekari dvöl i skammakróknum. Símhringing- arog hótanir En eins og ég sagöi áöan urðum við fyrir hverfandi litlum óþæg- indum. Aö visu var bæöi hringt i okkur i sendiráöiö og svo heim og haföar i frammi ýmsar hótanir. Okkur var hótaö sprengingum og fleiru i þeim dúr. En þaö voru líka margir sem hringdu til okkar og sögöust skilja afstööu okkar mjög vel. Þá haföi þaö mjög mikiö aö segja aö islenzk yfirvöld kapp- kostuöu á allan hátt aö veita sem bezta fyrirgreiöslu I sambandi viö fjölmiöla og annaö. Þaö er mjög gott ef ráöamenn gefa sér tima til aökomafram ifjölmiðlum t.d. og svara spurningum fréttamanna. 1 Bretlandi eiga fréttamenn yf- irleitt mjög erfitt meö aö ná i þá menn sem eru hátt setttir i ráðu- neytunum t.d. og veröa þvi oft aö tala viö einhverja undirmenn Ég minnist þess aö þegar viötöl við islenzka ráöamenn voru sýnd i brezka sjónvarpinu, þá voru inn á milli sýndar svipmyndir frá Islandi, t.d. myndir af götum i Reykjavik o.fl. þetta hefur af- skaplega mikiö aö segja þegar um er aö ræöa baráttumál sem þetta. Heimsvelda- sinnar og ofstækisfólk En i sambandi viö þær sim- hringingar og bréfasendingar sem ég gat um áöan, þá er þaö aö segja aö i þessum stóru þjóðfélög- um eru alltaf til staöar hópar of- stækisfólks, sem reynir á ein- hvern hátt aö koma baráttumál- um sinum á framfæri og notar til þess öll tækifæri. Svo er gamli heimsveldasinninn alltaf tii i Bretlandi og maður heyröi stund- um að menn voru á þeirri skoöun að auðvitaö ættu Bretar rétt á aö sigla um hafið og nýta auölindir þess að vild. Hvernig var hljóöiö i mönnum eftir samningana. Islendingar sögðust hafa sigrað i deilunni. Sögðu Bretar ef til viil slikt hið sama? Þaö er ekkert vafamál aö samningarnir voru túlkaöir sem stór sigur okkar i Bretlandi. Ann- ars skiptist þetta nokkuð I tvo hópa. Annars vegar voru þeir sem byggöu afkomu sina á fisk- veiöum og þeir voru áberandi óánægöir með sanningana og átöldu brezku rikisstjórnina fyrir aöhafa gengiö að þeim. Hins veg- ar var hinn almenni borgari sem tók þessu með jafnaöargeöi. En viötöl viö blaöamenn sýndu ljósast aö þetta var mikill sigur fyrir Island. Góður málstaður Þaö var mjög gaman að vera málflutningsmaður fyrir Island á þessum tima. Ég geröi talsvert af þvi, aö fara i fyrirlestrarferöir til skóia ýmissa félagasamtaka, klúbba o.s.frv. og þá var land- helgismálið rætt af miklum hita. Ég haföi mjög gaman af þvi aö halda þessa fyrirlestra og svara íyrirspurnum, þvi málstaöur okkar var svo góður. Þaö reyndist vera vandalit'ö aö kveöa þá i kút- innsem vorumeö einhverjar efa- semdir um réttokkar til 200 mílna fiskveiöilögsögunnar. Nú hafa Bretar snúiö við blað- inu eins og kunnugt er og nota nú rök okkar óspart, þegar þeir tala um aö færa út eigin lögsögu. Minnkaöi áhugi almennings ekki fyrir Islandi, þegar deiian leystist og fréttir hættu að berast héöan á hverjum degi? Nei, ekki nema siður sé. Viö sem störfum i sendiráöinu, verö- um talsvert vör viö hve Bretar hafa mikinn áhuga fyrir landi og þjóö, þvi viö erum meö dágott safn kvikmynda frá íslandi, og eru þær ætlaöar til útlanda.Það er mjög mikiö um aö þessar myndir séu fengnar til sýningar hjá ýms- um klúbbum og féiagasamtökum, og sumar eru svo eftirsóttar að þær eru pantaöar allt aö einu ári fram i timann. Þaö er þvi alls ekki hægt aö segja annaö en aö mikill áhugi sé rikjandi fyrir landi og þjóö þó þorskastriöinu sé lokiö. —JSS— IfiaÍÍS Helgi dvelur nú hér á landi I skamman tima og hafði Alþ.bl. tal af honum fyrir skömmu. Var hann fyrst beðinn um að segja svolitiö frá þeim tima þegar þorskastriðiö stóö sem hæst og stjórnr.'iálasamband var rofiö. „Starfsmenn sendiráösins voru 1 sama húsnæöi og áöur, sagöi Helgi.Eina breytingin var sú, aö sett var upp skilti sem stóö á „Hiö konunglega norska sendiráö” Og viö svöruöum til dæmis I sima sem norska sendiráöiö, Islands- deild, enda enginn islenzkur sendiherra i Bretlandi þá. Starfið sjálft gekk á allan hátt eölilega fyrir sig og það kom eng- inn Norömaður nálægt þvi, nema ef þurfti að hafa einhver sam- skipti viö Breta. okkar i leiöarasKritum, eöa á þaö um þaðbil 3-4 vikna túni sem annan hátt, og égheld aöóhættsé var alveg dauöur hvaö allar um- að segja að þau hafi öU stutt okk- ræður um málið snerti. ur, nema þetta eina blaö. Var ekki mikUlannrikistlmi hjá þér, meöan fiskiveiöideilan stóö ........................* 1 yfir? Jú, starfiö var óneitanlega mjög erilsamt þennan tima. Auk aUs þess sem þurfti aö anna á Bretlandi, þurfti aö sinna störfum i HoUandi, Nigeriu, Spáni og Portúgal, en islenzka sendiráöiö i London sá þá um öll viöskipti viö þessilönd. Þarna var einkum um að ræða hvers konar viöskipta- mál, fyrirgreiöslu feröamanna o.fl. Varðstu var viö einhverjar merkjanlegar breytingar þegar stjórnmálasambandinu var slit- ið? Flestir með á nótunum Helduröu að almenningur hafi yfirleitt vitaðhvað varaö gerast? Ég er ekki i minnsta vafa um, aö þetta mál fór ekki fram hjá neinum i Bretlandi. Vikum og mánuöum saman voru fréttir af miöunum bæöi I útvarpi og sjón- Helgí Agústsson ásamt fjölskyldu sinni.

x

Alþýðublaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Alþýðublaðið
https://timarit.is/publication/2

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.