Alþýðublaðið - 09.09.1976, Blaðsíða 4

4 VIÐHORF
alþýðu-
Fimmtudagur 9. september 1976. blaold
„A ÍSLANDI ÞURFA MENN
ALDREI AÐ KVÍÐA...” -EÐA
HVAÐ??
Vinir og velunnarar
bandarisku hertöðvar-
innar á Miðnesheiðinni
hafa unnið ötullega —
og vinna enn — að þvi
aðfesta hana hér i sessi
og gera almenning i
landinu hlynntari dvöl
herliðsins hér á landi.
Fyrir skömmu birtistust I
öðru slðdegisblaðanna greina-
flokkar um bandarisku her-
stöðina i Keflavik. Þar eru birt
viðtöl við yfirmenn ýmissa sér-
stofnana hersins og sagt frá
daglegu lifi manna innan
stöðvarinnar. Þar má finna
setningar á borð við:
„Herstöðin verður islenzkari
meö degi hverjum.” Sagt er frá
þvi hvernig stöðugt er unnið að
þvi að fækka ameriskum her-
mönnum i stöðinni og að sifellt
fleiri Islendingar vinni á vegum
hersins. Þetta á vist aö þykja
stórt skref I rétta átt, þvi eins og
sagt er frá i blaðinu er þetta
engin ,,smádjobb” sem
landarnir vinna, heldur
eru þeir sifellt fleiri
sem komast þar i
,, ábyr gðarstöður’ ’.
Á yfirborðinu virðist allt vera
ósköp slétt og fellt, fram eru
settar tölur og upplýsingar
mönnum til fróðleiks og allt lit-
ur þetta mjög vel út. En til-
gangurinn getur varla verið
annar en sá að sljóvga menn
gegnáhrifum hersins og gera þá
hlynntari dvöl hans hér. Eflaust
hafa þessar greinar lika orðiö til
þess að þeir, sem ekki höföu
áður tekið neina afstöðu með
eða á móti, líta frekar á þessar
hliðar málsins en aðrar.
Sem andstæðingur þess, að
erlent herlið dvelji á islenzkri
grund, get ég ekki látið hjá liða
aö gera þessa óheillavænlegu
þróun að umræöuefni. Það kann
að lfta svo út, að fækkun er-
lendra hermanna og fjölgun i
innlendu starfsliði eigi aö þykja
spor i þá átt, aö minnka áhrif
hersins hér á landi. En getur
það verið svo? Enginn getur
talið mér trú um aö nokkur
maður fari að vinna að gagni
fyrir andstæðinga sina. Það
segir sig þar af leiðandi sjálft,
að þvi fleiri íslendingar, sem
hefja störf á vegum hersins,
þeim mun fleiri innlenda áhang-
endur eignast hann. Þeir sem
öölast sitt lifibrauð fyrir unnin
störf á vegum hersins og eiga á
hættu atvinnumissi ef hann
fer, hljóta óhjákvæmilega að
stuðla aö tryggari stöðu hans i
landinu.
Eru auravinir góðir
vinir?
í barnæsku var mér kennt, að
meta bæri manneskjur eftir
persónulegum verðleikum, en
ekki eftir eignum og áhrifum.
Þess eru mýmörg dæmi i mann-
legu samfélagi að þeir sem
fjáðastir eru safna um sig flest-
um „vinunum”. Þessir vinir
njóta góös af sjóðum hins fjáða,
en hverfa siðan á braut þegar
þeir eru upp urnir.
Velunnurum bandariska her-
liösins vil ég likja við slika
„vini”. Það eru vinir sem hagn-
ast á kunningsskapnum og
rembast þvi eins og rjúpa við
staurinn að halda þeim
kunningsskap sem lengst.
Mörg dæmi mætti nefna um
þaö, á hvern hátt menn hagnast
á dvöl herliðsins hér — fyrir ut-
an beina atvinnu á hans vegum.
Til eru dæmi þess, að fólk leigi
hermönnum og fjölskyldum
þeirra húsnæði og taki siðan við
greiðslum i beinhörðum gjald-
eyri. Gott ráð — einkum þegar
gjaldeyrisskammtur islenzkra
feröamanna er við nögl skorinn.
Svo má lika selja gjaldeyrinn á
„svörtum” og það meö ærnum
hagnaði.
Leiga fyrir landið
A siöastliönu vori risu hátt
hugmyndir nokkurra manna,
þess efnis aö taka ætti leigu-
gjald af Bandarikjaher fyrir að-
stöðu hans hér á landi. Gjald
þetta yrði siöan látið renna til
ýmissa þarflegra hluta, svo sem
vegagerðar, brúarsmíði og
lagningu flaugbrauta viðsvegar
um landið.
Margir Islendingar — lang-
þreyttir á holóttum þjóðvegum
landsins, sáu þegar i stað fram
á bjartari framtiö fyrir sig og
bQana sina. Þetta þótti alveg
þjóðráð og sjálfsagt að gripa til
þesshið fyrsta. En eftir að hafa
þegið greiðslur fyrir afnot er-
lends hers af landi okkar, gæt-
um við þá sagt honum að hverfa
á brott með allt sitt hafurtaks
einn góöan veðurdag? Við —
vopnlaus þjóðin? Það er von-
andi að aldrei verði gripið til
þess óyndisúrræðis, að niður-
lægja þjóðina með þvi að selja
undan henni landiö.
„Herinn gerir mér ekki
neitt”
Þar eð ég sleit barnsskónum
norður í landi, haföi ég i æsku
engin kynni af kanasjónvarpi
eöa útvarpi. A hinn bóginn hef
ég tekið eftir þvi með ýmsa
jafnaldra mina, sem alizt hafa
upp með hvort tveggja glymj-
andi i eyrunum frá fæðingu aö
þeir eru orðnir það sljóir gagn-
vart þessu, að þeir hafa næstum
gleymt hvað að baki kanaút-
varpsins liggur.
Þessar útsendingar eru ekki
annað en dulbúinn áróður.
Skemmtileg tónlist er það sem
æskan vill heyra. Rikisútvarpið
býður ekki upp á slikt daginn út
og inn, og þar af leiðandi hlusta
unglingarnir á „kanann”. Nú —
og ef hann fer, þá verður engin
popptónlist lengur. Æskan sem
þannig elzt upp við kanaút-
varpiö og vill helzt ekki missa
af því, vex slðan úr grasi sem
nýr vinahópur herliðsins.
En það er þó til margt verra
en aö sitja heima og hlusta á
„kanann”. Mér ógnaeinnamest
ferðir islenzkra ungmenna —
einkum þó stúlkna — inn á svæði
herstöðvarinnar. Þangað lokkar
þau framandi heimur og
skemmtanir, ódýrt áfengi og
jafnvel eiturlyf.
Það er vitað mál, að stór hluti
þeirra eiturlyfja sem hér eru i
umferð koma frá herstöðinni.
Þetta fer þó fremur dult og
margir loka fyrir þessu augun-
um. Svo galopnast þau aftur á
móti þegar það fréttist aö reynt
hafi verið að smygla eiturlyfj-
um inn i herstöðina. Það þykir
mönnum undarlegt. Ja, það er
nú sitthvað Jón eða séra Jón.
Höldum reisn okkar
Dvöl erlends herliðs hér er
einnig ógnun við öryggi þjóöar-
innar. Þær þjóðir, sem hingað
kynnu aö ráðast með herafla
miklum, væru að öllum likind-
um ekki að ráðast aö okkur —
heldur að hinu erlenda herliöi
sem hér er.
Ef við eigum að halda reisn
okkar sem sjálfstæð hlutlaus og
vopnlaus þjóð, eigum við að
senda allt herlið tafarlaust af
landi brott með allt sem þvi
fylgir.
Ásdís Ó. Vatnsdal
„Húðarklárar
” kerfisins
Á viðkvæmu stigi!
Upplýsingaskylda stjórn-
valda hefur löngum verið um-
deilt mál á landi hér. Svo mun
það raunar vera viðar en á voru
góða landi. Islendingar hafa
samt nokkra sérstöðu I þessu
efni, þvi hér mun vera næsta
litið af beinum hernaöar-
leyndarmálum, sem flestar
þjóðir flokka undir málefni, sem
umfram allt verði að varöveita
og hafa á fárra vitorði.
En þar sem við hvorki höfum
her, né viljum hafa hann, mætti
ætla, að þjóðlifið væri rekiö hér
á opinskárri hátt en tiökast
annarsstaðar. Af þessum sökum
ætti hér aö vera talsvert
„hreinna loft” hvað varðar
hræringar þjóðlifsins, en gerist
meðal annarra þjóða. En er það
nú svo?
Flestir, sem hafa starfaö eitt-
hvað við fjölmiðla, og þannig
reynt nokkuð á að fá fregnir,
sem upplýst gætu hvaö er á döf-
inni, munu hafa komiö undar-
lega oft að lokuöum dyrum,
þegar þangaö er leitaö, sem vit-
að er að upplýsinga væri aö
vænta.
Einn er sá hengilás, sem
stjórnvöld iðka mest að setja
fyrir allar gættir, er upplýsing-
ar gætu borizt um. Það er svar-
ið, sem virðist vera sigilt:
„Málið er á svo viðkvæmu stigi,
aö ég tel ekki rétt, eða óska
ekki, aö ræöa það frekar”! Og
þá er komiö að þeim þröskuldi,
sem almenningur fær ekki yfir
stigið á einn eöa neinn veg.
Það er auðvitað mála sann-
ast, að slikar gætu aðstæður
verið að þessi svör ættu rétt á
sér. Jafn fráleitt er þó, aö þeim
þurfi að beita svo oft, sem raun
er á.
Við stærum okkur oft af þvi,
að vera vel upplýst þjóö og vilj-
um geta lagt okkar mat á það,
sem er að gerast hverju sinni.
Enþegarviðstöndum frammi
fyrir allskonar dul, sem sveipuö
er ófyrirsynju um hversdags-
legustu hluti, hlýtur svo að fara,
aö menn taka að geta I eyðurn-
ar. Margoft hefur þaö sýnt sig,
að menn hafa farið villir vega i
tilgátum, sem spretta af þvi aö
hinu rétta var leynt að ástæðu-
lausu.
Staðlaus, eða staðlitill orð-
rómur, sem kviknar og berst
um milli manna, vegna leyndar
þeirra sem yfir réttum upplýs-
ingum ráöa, getur á engan hátt
verið til neinna þrifa.
Núverandi dómsmálaráð-
herra mun hafa fundið, að sitt-
hvað var athugavert við þetta
ástand. Hann mannaöi sig þvi
upp I að semja eöa láta semja
frumvarp til laga um
upplýsingaskyldu stjórnvalda,
eflaust til að tvimæli yrðu af
tekin um, hvaö skylt væri aö
upplýsa og hvaö ekki, ef eftir
væri leitað.
Sá galli var á þeirri „gjöf
Njarðar”, að þótt upphaf þeirr-
ar lagasetningar lofaði sérlega
góðu, var flest, sem máli skipti,
tekiö aftur i siðari frumvarps-
greinum. Þetta var þvi einskær
sýndarmennska, ef átt hefði að
bæta úr dul stjórnvalda um
framvindu mála eöa fyrirætlan-
ir ráðamanna. Aldrei þessu
vant sáu nógu margir Alþingis-
menn möskvana i þessu illa
riðna neti, og málið náði ekki
fram að ganga.
Það er kunnara en frá þurfi aö
segja, að frambjóöendur til
flestra kosninga eru næsta opin-
skáir um fyrirætlanir sínar, ef
svo færi að þeir hefðu mátt til að
koma þeim i framkvæmd. Aö
visu skortir oftast á, að kjósend-
ur fái glögga vitneskju um,
hvernig standa eigi að fram-
kvæmdunum. Þá getur þaö
komið sér einkar vel fyrir ráða-
mennina að sveipa hinni al-
kunnu dul um gerðir sinar, og
ekki hvaö sizt ef þær fara
beinlinis I bága við loforðin!
Menn vita nefnilega af
reynslu, að það er alltaf einn og
einn — „Ólafur á Hávallagöt-
unni”, sem er jafnhrifinn af
flokknum slnum og kerlingin
fræga var af karlinum sinum,
meira að segja þegar hann vann
það afrek, að selja snemmbær-
una þeirra fyrir sex skónálar!
Reyndar virðast þessir „Ólaf-
ar” ótrúlega margir! En það er
önnur saga.
Vissulega mætti ætla, að
stjórnmálamönnum þætti
nokkurs virði að verðskulda
trúnað kjósenda sinna. Og þeir
eru til, sem það gera og vilja
gera. Sennilega er ekkert, sem
getur vakiö og viðhaldið
trúnaðinum frekar en aó
trúnaöarmaöurinn kappkosti að
vinna fyrir opnum tjöldum. ís-
lendingum er ennþá eölislægt,
aö vilja vita hiö rétta, og öllum
heiðarlegum mönnum jafn
eölislægt að vilja hafa þaö, sem
sannast reynist.
Sifellt laumuspil og dul ráða-
manna, jafnvel um sjálfsagöa
hluti, hlynnir samt ekki að þess-
um eöliskostum. Full þörf er á,
aö I þessu efni verði straum-
hvörf. Ráðamenn eiga ekki aö
meöhöndla fólkið eins og
gamlar piparfrænkur iökuöu viö
kynsystur sinar á gelgjuskeiöi.
Landsmálin koma öllum við, þó
sum kunni að snerta einkahags-
muni manna misjafnlega mikið.
Frjálsleg upplýsingastarfsemi
um það sem er að gerast, eöa
fyrirhugaö, er hornsteinn þess,
aö unnt sé að meta rétt, hvert er
stefnt. Engar opinberar gerðir
eða fyrirætlanir ráöamanna
eiga að þurfa að hrekjast i
„Skálkaskjólum” eða „Skugga-
sundum”, af þvl aö þær þoli ekki
dagsins ljós.
Oddur A. Sigurjónsson
í HREINSKILNI SACT