Alþýðublaðið - 06.10.1976, Blaðsíða 6

6
Miðvikudagur 6. október 1976
lc
HUNGRIÐ I HEIMINUM
Philip Handler er forseti Visindaakademiu
Bandaríkjanna og hefur ritað margar bækur um
fæðuöflun mannkynsins i náinni framtið, og hvað
beri að gera, til þess að afstýra hungurdauða mann-
kyns i náinni framtið.
t ritverki sinu, LÍFFRÆÐIN OG FRAMTÍÐ
MANNKYNSINS, kemst hann að þessum niður-
stöðum.
bar sem jarðarbúum fjölgar
stöðugt, hlýtur afleiöingin að
verða sú, að innan tiöar verður
alvarlegur fæðuskortur á viðlend-
um svæðum jarðarkringlunnar.
Gerum okkur ljóst, að þó unnið sé
ötullega að vaxandi matarfram-
leiðslu, heldur það engan veginn i
við þörfina. Hér kemur margt til
athugunar, en það eitt er vist að
hinn pólitiski óstöðugleiki i
heimsmálunum getur — ef illa
tekst til — gert alvarlegt strik i
reikninginn og væri þó annars
þörf.
20 daga forði
Fyrst af öllu skulum við lita á
núverandi ástand. Nú þegar er
svo komið að matvælabirgðir
heimsins sem fyrir fáum árum
nægðu til að metta mannkynið i 80
daga, án þess að neitt bætist við
eru nú aðeins 20 daga forði.
Norður Amerika er nú eina lands-
svæðiö, sem er meira en sjálfu
sér nógt um matavælafram-
leiðslu. baðan er nú flutt út um
8% af heimsframleiðslu korn-
vara.
Engan speking þarf til aö sjá,
að haldi svo fram sem nú horfir
mun 20. öldin slá öll fyrri met um
hungurdauða i heiminum.
Við getum séö hreyfingarstefn-
una bezt á þvi, að þaö er álitið að
á 17. öld hafi um 2% ibúa jarðar
orðið hungurmorða. A 18. óldinni
hafitalanhrokkiðí 10 milljónir og
25 milljónir á 19. öldinni. brátt
fyrir stóraukna möguleika á
fréttaöflun um þessa hluti nú, og
þrátt fyrir alla tilburði til að
koma matvælum til sveltandi
fólks, eru hvorki til nákvæmar
tölur um hungurdauðann, né
heldur neinar likur til þess að af-
stýra honum. bessi þróun heldur
áfram i vaxandi mæli, og mun,
eins og áður segir, slá öll met á
þessari öld.
Sóiundun korns
Heimsframleiðsla matarkorns,
_ sem nú er um 1200 milljónir tonna
' og hefur vaxið árlega undanfarið
um 2-2,5% lauslega talið hefur
engan veginn haldizt i hendur við
hina öru mannfjölgun.
Sizt af öllu kemur þessi vöxtur i
hlut þeirra landa, þar sem fólkinu
fjölgar mest.
Vöxtur kornyrkjunnar er vitan-
lega ýmsu háður. bar koma til
greina þessir þættir helzt:
áveitur, meindýraeyðing, vixl-
ræktun nytjajurta, áburðar-
notkun og vélvæðing. Samspil
þessara og fleiri þátta hefur gefið
bandariskum kornyrkjumönnum
sexfalda uppskeru á viö það, sem
t.d. Pakistanir og Indverjar bera
úr býtum.
En fleira kemur til. Korngnægð
okkar hefur leitt af sér, að viö sól-
undum nú i æ rikara mæli korni til
aö framleiöa kjöt, egg, og aöra
proteinrika fæðu, og það er dýrt.
Samt sem áður er framleiðslu-
máttur okkar slikur, að 1973
gátum við flutt út um 2/3 af
hveitiuppskerunni, helming soya-
baunauppskerunnar og um 40%
af maísuppskerunni.
Efnuö eða auðug riki hafa fetað
I okkar fótspor um neyzlu
proteinauðugrar „dýrafæðu”.
bær hafa variö til þess bæði þvi,
sem þær sjálfar juku við korn-
ræktun sína og fluttu inn frá
okkur.
Alidýr fengu fæðu 1000
milljóna manna
Aætlað er að til alidýrarækt-
unar hafi þannig farið i auðugri
rikjunum, og nægði þar til að
metta 1000 milljónir manna á
kjöti, eggjum o.fl. sliku, korn,
sem hefði nægt til að metta tvö-
falt fleiri án milliliða.
Niðurstaðan af þessu er, að
meðan ibúum jarðar hefur fjölg-
að árlega um 2% og framleiðsla
korns vaxið um 2,5%, hefur
heimsþörfin fyrir kornmat oröið
3%. betta þýðir sifjölgandi
hungraða munna, meðan aðrir
lifa i vellystingum praktugléga
Talið er, að nú búi um 400 millj-
ónir manna við fæðuskort, sem
eiga litinn annan kost en reyna að
hjara meðan það er.
Lifið er þeim stanzlaus barátta
við sjúkdóma og sinnulaust rangl
við að afla sér kviöfylli, unz þeir
lognast útaf. Athyglisvert er þó,
aö viða hefur verið komizt fyrir
manndauða af allskonar hörgul-
sjúkdómum, sem áður herjuðu á
vannært fólk.
Aðeins „enska sýkin”, sem
stafar af A-vitaminskorti, heldur
þar velli, og orsakar alvarlegt
vandamál meö siaukinni fæðingu
blindra barna, járnskortur háir
og fjölmörgum.
Kunnátta i næringarfræði hefur
útbreiðzt svo verulega, að menn
telja manndauðann hiklaust
fremur stafa af beinum
næringarskorti en kunnáttuskorti
á samsetningu fæðunnar.
Græna byltingin
A sinum tima bundu menn
miklar vonir við „grænu
byltinguna”. En þá kom oliuverð-
hækkunin eins og þruma úr
heiðskýru lofti. Framleiðsla til-
búins áburöar varð einna harðast
úti. bannig hjaönaði „græna
byltingin” fyrst og fremst vegna
þess, að hún var einmitt reist á
slikri áburðarnotkun að umtals-
verðu leyti. Ennfremur má nefna
. möguleikana til vatnsdælingar á
ræktarlönd, sem byggðust á oliu-
orkunni.
Áburðarskortur
Talið er, að eitt tonn af nitrogen
áburði auki afrakstur akurlendis
um 20 tonn af korni, sem nægir til
að brauðfæða lOOmannsi heilt ár.
Aburðarskorturinn hefur þannig
svipt um 100 milljónir manna lifs-
viðurværi.
Hin gifurlega verðhækkun á
oliu hefurhaft viðtæk áhrif á mat-
vælaframleiðslu heimsbyggðar-
innar. Vitanlega misjafna, eftir
þvi hvernig rikin eru i stakk búin,
aðöðru leyti. bannig hafa auðugu
iðnrikin sloppið bezt, aö vonum,
en þá hefur það komiö þvi harðar
niður á hinum fátæku og ber
margt til. Orkufátæku þjóðirnar,
sem treysta þurfa á innflutning
orkugjafa, hafa oröið að draga
saman seglin I iðnþróun sinni, og
þar með misst fótfestu á
mörkuðum, sem þær þó höfðu
aflaö sér, til þess m.a. aö geta
keypt matvæli fyrir.
40 þjóðir á þröskuldi
eftirvæntingar
örfáar þjóðir hafa getaö hert
sultarólina, án þess aö verulega
kæmi aö sök. En svo er á litið, að
um 40 þjóðir i heiminum séu á
þröskuldi fullkominnar
örvæntingar um matvælaöflun.
40 þjóðir d
þröskuldi
örvæntingar
bað eru hvorki meira né minna
en 1000 milljónir manna, sem eru
undir þessa sök seldar. Alvar-
legasta ástandið er á Ind-
landsskaga. bar skortir bæði
náttúruauðæfi og iðnþróunin er i
molum. brátt fyrir óhugnanlegar
tölur um dauðsföll, er mannfjölg-
unin samt árlega um 2,5%.
Sýnt er, að bæöi i nútið og fram-
tið er og verður hungurdauðinn
þarna þyngsta byrðin á samvizku
heimsbyggðarinnar. Við Banda-
rikjamenn stöndum nú frammi
fyrir alvarlegu, siðferðilegu
vandamáli.
Fram að þessu höfum við selt
afurðir okkar þjóðum, sem hafa
bæði getað látið okkur i té ýmiss-
konar hráefni, sem við teljum
okkur þurfa, eða geta greitt okkur
i frjálsum gjaldeyri, svo við get-
um keypt þessar „þarfir” okkar
þar, sem þær er aö fá. En getur
þetta haldið áfram til lengdar?
Getum við horft á það, að mat-
vælum sé varið til að rækta ali-
dýr, I stað þess að beina sölunni
til að metta hungrað fólk? Trú-
lega yrði þetta einnig skamm-
vinnt. Jafnvel sæmilega efnuð
iðnriki verða að horfast i augu
við, að hinn gífurlega aukni oliu-
kostnaður sviptir þau möguleik-
um á að greiða kjarnfóður búpen-
ingsins.
afurðunum gefins til hungraðs
mannkyns?
Slikar aðgerðir eru mjög ólik-
legar, nema unnt yrði að koma á
sameiginlegum átökum allra,
bókstaflega allra i heiminum,
sem aflögufærir geta talizt.
Innflutningur oliu til iðnrikj-
anna mun, ef að líkum lætur, ná
750 milljörðum næstu fimm ár.
bað er tvöföld árleg þjóðarfram-
leiðsla Japana, svo dæmi sé tekiö.
Oliunotkun þróunarlandanna
hefur átta og hálffaldast i verði,
sem þýðir, að þær eru algerlega
vanmegna að kaupa mat eða
nægilegan áburð, hvað þá heldur
að efla iðnað sinn.
Enda þótt við strikum bæði
Rússa og Kinverja af lista við-
skiptavina okkar, hlýtur að draga
úr sölu okkar á matvælum til ann-
arra einnig, en jafnframt eykst
matvælaþörfin.
Vilji enginn greiða kostn-
aðinn, hlýtur dauðatalan af
hungri að hækka geigvænlega i
Mið-Ameriku, Suður-Asiu, og
hluta af Suður-Ameriku. bessa er
nú þegar tekið að gæta i a.m.k. 12
rikjum, ef til vill 8 I viðbót. Hér
kemur svo dreifingarvandi mat-
vælanna einnie til sögunnar.
Matvælabanki
Oft hefur borið á góma, að
stofna til einskonar matvæla-
banka heimsins, i reynd korn-
banka, sem unnt væri að hagnýta,
ef uppskerubrestur herjar á ein-
hverja heimshluta. Hér yrði
framleiðsla korns i Norður-
Ameriku aðalforðinn. En við
skyldum fara varlega i að vonast
Spurning dagsins
Við getum lagt fyrir okkur
spurningu dagsins i breyttri
mynd sem sé. Erum við tilbúnir
til þess að kaupa og flytja inn
nægilega orkugjafa, t.d. oliu, til
þess að nota til fullnustu vaxtar-
mátt moldar okkar og dreifa
eftir endurtekningu á þvi, þegar
við framleiddum drjúgum meira
en neytt var hér heima og, jukum
þar með birgðir okkar, þó takast
mættiað framleiða meira korn en
hagfræðitölur segja nægilegt
fyrir heimsbyggðina. Hætt er við
að menn sættu sig, i þvi tilfelli,
ekki við algeran lágmarks-
skammt.
Eina ráðið, til að auka forða
sliks matvælabanka, sýnist vera,
að efnuðu þjóðirnar kæmu sér
saman um að skerða neyzlu sina
— á hvern hátt, sem það yröi gert
Vatnsforði jarðarinnar er ekki þórjótandi, 70% jarðarbúa skortir nægilegt vatn.