Alþýðublaðið - 03.11.1976, Blaðsíða 2

2 STJÖRNMÁL
Miðvikudagur 3. nóvember 1976.
Útgefandi: Aiþýðufiokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent hf..Ritstjóri og ábyrgðarmaður: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Bjarni Sigtryggsson.
Aðsetur ritstjórnar er i Siöumúla 11, simi 81866. Auglýsingadeild, Aiþýðuhúsinu Hverfisgötu 10 — simi 14906.
Askriftarsimi 14900. Prentun: Blaðaprent h.f. Askriftarverð: 1100 krónur á mánuði og 60 krónur i iausasölu.
Áfengi, fíkniefni og andleg velferð
Sjálfstæðiskonur héldu
ráðstefnu í Reykjavík
fyrir skömmu þar sem
f jallað var um áfengi og
fíkniefni. Erindi fluttu
sérfræðingar og leik-
menn. Ráðstefnan var
fjölsótt/ umræður miklar
og þar kom fram áhugi á
því, að öll ábyrg öfl í
þjóðfélaginu, ekki hvað
sizt stjórnmálaflokkarnir
sameinuðust í baráttunni
gegn því þjóðfélags-
meini, sem neyzla át-eng-
is og annarra f íknief na er
orðin í landinu.
Helztu niðurstöður ráð-
stefnunnar voru þær, að
áfengi yrði ekki útrýmt
úr þjóðfélaginu, til þess
væri það orðið of rótgró-
ið. Hins vegar krefðist
þjóðarheill þess, að dreg-
ið yrði verulega úr neyzlu
þess og við viðhorf al-
mennings og drykkjusiðir
breyttust.
Sérstökum áhyggjum
veldur hve áfengisneyzla
færist niður í raðir barna
og unglinga. Rannsóknir
sýna, að ef það tekur f ull-
orðinn mann 10 ár að
verða áfengissjúklingur,
þá tekur það táning 10
mánuði.
Engin auðveld lausn er
til á vandanum. Til þess
þurfa að koma margar
samvirkar aðgerðir,
einkum uppeldislegar og
fyrirbyggjandi: Bein
fræðsla innan skólanna
um afleiðingar af notkun
áfengis og fíkniefna.
Aukin félagsmálafræðsla
og meiri raunhæf ábyrgð
ungmenna í félagsstörf-
um og í frjálsu félags-
starfi utan skólans.
Ráðstefnan taldi, að
skemmtanavenjur ungra
sem eldri væri afgerandi
þáttur, þegar f jallað væri
um notkun áfengis og
fikniefna. Of mörg heim-
ili og uppalendur hefðu
vanrækt eðlilegt sam-
neyti við börn og unglinga
og gefið þeim lélegt for-
dæmi. Hefja þarf al-
menna baráttu fyrir
styrkri fjölskyldu og
bættu f j ölsky Id u I íf i.
Heimilið þarf áfram að
vera hornsteinn þjóðfé-
lagsins. Vandamál barna
og unglinga verða ekki
leyst með þvi að f leygja í
þau peningum. Stefna
þarf að meiri sameigin-
legri f élagsstarf semi
eldra og yngra fólks, í
stað þess að bása hópa
niður eftir aldri.
Ráðstefnan telur, að
drykkjusiðir í Reykjavik
og nágrenni hafi farið
mjög versnandi, þegar
fólk hætti almennt að
vinna á laugardögum.
Ohæfilegt umburðarlyndi
gagnvart drukknum
mönnum og tilhneiging til
að afsaka framkomu
þeirra og gerðir, er í senn
heimskulegt og háska-
legt. Einnig ættu stéttar-
félög og vinnuveitendur
að veita meira aðhald um
reglusemi starfsfólks.
Ráðstefnan telur, að
virkja þurfi fjölmiðla, og
þá sérstaklega sjónvarp-
ið, bæði til beinnar
fræðslu og til að móta
sterkt og heilbrigt al-
menningsálit í áfengis- og
f íknief namálum. Æsi-
fregnir og einhliða frá-
sagnir af því, sem miður
fer, eru neikvæðar. Við-
horf almennings þarf að
breytast i þá átt, að hægt
sé að gera sér dagamun
án þess að hafa vin um
hönd.
Áfengis- og fíkniefna-
neyzla er þjóðfélags-
vandamál, sem leiðir böl
og þjáningu yfir þúsund-
ir íslenzkra heimila. Bætt
ástand í þessum málum
er því velferðarmál, sem
almenn félagasamtök,
sem og stjórnmálasam-
tök, ættu að láta meira til
sín taka en hingáð til.
Alþýðublaðið tekur
undir flest af því, sem
hér kemur fram, enda
hefur blaðið áður bent á
þessi atriði. Hins vegar
vill blaðið minna á einn
mikilvægasta þátt þessa
máls, sjálfa þjóðfélags-
uppbygginguna. Barátta
þjóðarinnar hefur á síð-
ustu áratugum beinzt nær
eingöngu að veraldlegum
gæðum og andleg velferð
hennar látin sitja á hak-
anum.
Gífurleg og óeðlileg
vinna Islendinga hefur
bitnað á mikilvægasta
hornsteini hvers þjóðfé-
lags, heimilinu. Kapp-
hlaup eftir peningum og
eignum hef ur f irrt marga
ráði og rænu, og þegar að
kreppir standa menn eft-
ir sljóir og ráðalausir.
Gildismatið hef ur brengl-
aztog menn leita stundar-
f róunar í áfengi og öðrum
vímugjöf um.
í þessum efnum verða
engar úrbætur fyrr en
hverjum manni er
tryggður réttlátur arður
af sinni vinnu, og meiri
jöfnuður ríkir í þjóðfé-
lagi, sem keppir ekki að-
eins eftir steinsteypu.
—AG
EIN-
DÁLKURINN
Misréttið víðar
en á Alþingi
Biaöið Kópavogur hefur þessa
sögu af launamálum þar I bæ að
segja:
„Þegar bæjarráð samdi i sum-
ar við starfsmannafélag bæjarins
um röðun í launaflokka. var ekki
samið um launaflokk Þórunnar
Theódórsdóttur, vaktstjóra á
Bókasafni Kópavogs. Hún hefur
um tveggja ára skeið verið I
launafl. B12 (samkv. nýju flokka-
heitunum) og var hækkuð upp i
þann flokk 1974 vegna þess, að
hún hafði i 8 ár unnið hjá safninu,
en aldrei fengið greidd laun i
samræmi við menntun sina og
stöðu á safninu.
Nú gerist það skyndilega, að
formaður bókasafnsstjórnar,
Magnús Bjarnfreðsson leggur til,
að Þórunn skuli lækkuð um tvo
launafb. og byggir tillögu sína á
þvi að hún hafi veríð hækkuð i
launum, vegna mikillar fjarveru
þáverandi aðalbókavarðar safns-
ins, Jóns úr Vör. Framsóknar- og
Sjálfstæðismenn samþykktu
þetta bæði i bókasafnsstjórn og
bæjarráði.
Röksemdafærsla Magnúsar er
hins vegar alveg út i hött. Með
launahækkuninni fyrir 2 árum
var Þórunn einungis að fá réttláta
leiðréttingu eins og glöggt kemur
fram i fundargerð bókasafns-
stjórnar þann 16. okt. 1974, en þar
segir svo: „Bókavörður taldi
nauðsynlegt, að starfsheiti Þór-
unnar yrði breytt og hún ráðin
sem vaktstjóri. Þórunn hefur
unnið hjá safninu i 8 ár og alltaf
gegnt trúnaðarstörfum, en ekki
fengið laun i samræmi við stöðu
sina i safninu. Þórunn hefur
menntun sem ritari og tvö undan-
farin haust hefur hún sótt nám-
skeið i Háskóla islands, sem efnt
hefur verið til fyrir starfandi
bókaverði.”
Þórunn hefur kært þessa launa-
iækkun til starfsmannafélags
Kópavogs enda mun það vera al-
gert einsdæmi, að starfsmaður
bæjarins sé lækkaður f launum án
þess að skipta um leið um starf.
A Amtsbókasafninu vinnur
starfsmaður sömu störf og Þór-
unn og ber hann starfsheitið
deildarstjóri. Hann er i 12. launa-
fl. og hefur ekki heyrst, að ætlun-
in sé, að lækka hann i launum.
Starfslýsing þessa starfsmanns
og Þórunnar er nákvæmlega hin
sama.”
Þannig líta sígarettupakkarnir út í Svíþjóð frá næstu áramótum:
Eiturinnihald og viðvaranir
prentaðar á sígarettupakkana
í byrjun næsta
mánaðar koma i
sænskar verzlanir
gamalkunnar sigarettu-
tegundir i nýjum um-
búðum. Ástæða til þess
er sú, að um áramótin
taka gildi ný sænsk lög,
sem skylda tóbaksfram-
leiðendur til að birta ut-
an á sigarettupökkunum
áberandi töflu um eitúr-
innihald viðkomandi
tegundar auk að-
vörunarorða.
Sænsk heilbrigðisyfirvöld hafa
beitt sér fyrir þessum nýju iög-
um, en allsnarpar umræður hafa
orðið um þau i Sviþjóð. Sumir
álita að viðvaranir af þessu tagi
hafi ekkert að segja, en aðrir eru
þeirrar skoðunar að allar slikar
upplýsingar, hversu litlar sem
þær virðast vera, hjálpi til aö
halda atygli reykingarmanna að
hættum tóbaksins og auki kviða
þeirra. Hefur verið bent á að eina
virka leiöin, sem reynd hafi verið
með árangri til að fá menn til að
hætta reykingum, sé að höfða til
lifhræöslu mamía og ótta viö
sjúkdóma.
Tóbaksframleiðendur bentu
hins vegar á það máli sinu til
stuönings, að aðvaranir á banda-
riskum sigarettupökkum og i
auglýsingum tóbaksframleið-
enda, sem eru lögboðin skylda
þar i iandi, hafi ekki haft erindi
sem erfiði.
Eins og menn muna voru sett
hérá Islandi fyrirnokkrum árum
lög, sem bönnuðu auglýsingar
tóbaks og settar voru reglur um
aðvaranir á sigarettupökkum.
Tóbaksframleiöendur töidu sig
ekki geta oröið við þessum óskum
og það varð úr, að reynd var sú
leið að opna öll karton og lima að-
vörunarmiða á pakkana.
Frá þvi var siðar horfið og þess
i stað ákveðið að verja tiltekinni
upphæð til auglýsinga um skað-
semi reykinga.
Hvað sem þvi kann að hafa
valdið, þá gátu framleiðendur
reyktóbaks a.m.k. breytt umbúð-
um sinum og prentað nýja pakka
með aðvörunum á þegar þeim var
gert það ljóst, að einungis þær
tegundir yrðu seldar á sænskum
markaði, sem fullnægðu kröfum
löggjafans, Sænski markaðurinn
er öllu stærri en sá islenzki , og
það kann að hafa haft sitt að
segja.
Nokkur slagorð
Það verður farið inn á nokkuð
aðrar leiðir i áprentun aðvörun-
arorða i Sviþjóð en gert hefur
veriðannarsstaðar, þarsem sami
textinn hefur verið prentaður á
alla pakka um árabil. Sænsku
lögin heimila að skipt skuli um
aðvörunarorð, en jafnan sé þó
birtur listi um kolsýrlings, tjþru
og nikótinmagn ihverri sigarettu.
Meðal nokkurra" aðvörunar-
orða, sem birtast á pökkunum á
næsta ári má nefna þessi:
Reykingarmenn veikjast oftar en
hinir.
Sá sem hættir að reykja eykur
batahæfni sina hröðum skrefum
Reykingar móður á meögöngu-
timanum geta reynst barninu
skaðlegar
Reykingarmenn eru óvarðari fyr-
ir mengunaráhrifum en hinir.
Dregið verði úr
auglýsingum.
Sérstök nefnd hefur nú skilað
sænska viðskiptaráðherranum
áliti og tillögum varðandi fram-
búðarfyrirkomulag auglýsinga
um tóbak og áfengi. Leggur
nefndin til að slika'r auglýsingar
sæti sivaxandi hindrunum og
stefnt verði að þvi að takmarka
þær að mestu. Lagt er til að bann-
aðar verði pllar almennar aug-
lýsingar, sem hafa það að mark-
miði að örva kaup þessara vöru-
tegunda, en heimilað veröi að
hafa innan veggja verzlana
tegundaauglýsingar, sem þjóna
þeim tilgangi helzt að veita upp-
lýsingar um verð og magn inni-
halds.
—BS