Alþýðublaðið - 23.12.1977, Qupperneq 24

AÖur en lengra er haldiö þykir
hlýöa aö lýsa ndckuö þvi sviöi,
sem ég átti þess kost aö vera
samferöa manninum, sem
minningamar eru viö bundnar.
Fremri Laxárdalur i HUna-
vatnssýslu hefur löngum veriö
talinn haröindasveit, þó land-
gæöi séu þar meö afbrigöum.
Fyrir rúmum sextiu árum var
þó dalurinn fjölbyggöur, en er
löngu kominn i eyöi aö lang-
mestu leyti. Þrátt fyrir
margháttaöa öröugleika viö bú-
stang og Hfsframfæri, mátti
kalla aö félagslif væri þar furöu
fjölbreytt. Þar var starfandi
ungmennafélag, sem kenndi sig
viö dalinn og kvenfélag, sem
starfaöi af venjulegum krafti og
hugmóö slikra félaga. Þetta gat
gerzt þrátt fyrir einangrun og
fásinni þeirra tima. Fundirvoru
haldnir í félögunum alltitt og þá
skiptust heimilin á aö hýsa
fundargesti. Sameignlegar
samkomur voru og haldnar, þó
þröngt væri um húsakynni til
þeirra hluta, enda máttu þar
sáttir þröngt sitja.
Nálægt miðjum dal var eyöi-
jöröin Vesturá, sem hér kemur
mest viö sögu.
Voriö 1919 hóf Kristján
Tryggvason frá Meyjarhóli I
Svalbarðsströnd uppbyggingu
jaröarinnarfrá grunni. Kristján
var þá nær fertugur (fæddur
1880) og þá nýkvæntur. Hann
haföi viö margt fengizt, enda
fjölhæfur svo af bar.
Nám haföi hann stundað i hin-
um alkunna skóla i Ólafsdal og
var auk þess læröur húsasmiö-
ur. Hann stundaöiþvi bæöi jarö-
yrkju (plægingar) og húsasmiöi
auk annarrar trésmiöi og þótti i
hvivetna haröduglegur og ráö-
leitinn. Ekki veröur annaö sagt
en aö Laxdælingar tækju honum
og konu hans vel. Meöal annars
geröu ungmennafélagar þaö aö
ráöi, aö rétta hjálparhönd viö
byggingu bæjar og peningshúsa,
hver eitt dagsverk. Var þá ekki
sakazt um þó dagurinn lengdist.
Tekizt haföi meö harösækni
þeirra Vesturárhjóna aö koma
upp sómasamlegum húsakynn-
um yfir fólk og fénaö, sem raun-
arvarekkibústofnistærra lagi,
aö hausti 1919.
Eiginkona Kristjáns, Ingiriö-
ur Jósefsdóttir, var móöursystir
min og haföi þaö svo ráöizt aö
móöir min ásamtokkur systkin-
um, börnum hennar, var bar I
húsmennsku og vinnu eftir þörf-
um.
Kristján var hinn ágætasti
félagsmálamaður og i öllu viö-
feldinn i allri kynningu. Bóka-
safnátti hann og ágætt á þeirra
tima visu, og var alls ólatur aö
láta aöra njóta góös af og leiö-
beina ungum. Varö hann þvl
mér þegar hugum kær, þó mis-
eldri væri mikiö, eöa nær þr já-
tiu ár.
Sá var siður á félagsfundum
dalbúa, aö taka lagiö og söng
þar hver meö sinu nefi eins og
gengur, en i hópnum var aö
finna margar ágætar söngradd-
ir. Þau Vesturárhjón höföu bæöi
mikiö yndi af söng og voru þvi
engir eftirbátar i félagssöngn-
um. Kristján haföi ágæta bassa-
rödd og þó raunar viöara söng-
sviö, og bjó yfir staögóöri kunn-
áthi sönglaga. Heldur var fátt
um hljóðfæri í dalnum, máske
til ein eöa tvær einfaldar
harmonikur, sem notaðar voru
til aö leika fyrir dansi.
Ekki er mér þaö alveg ljóst,
hvenær sú hugmynd skaut upp
kollinum, aö vert væri aö freista
þessaökoma upp blönduóum
söngkór. En hitt er vist, aö þar
bárust böndin aö Kristjáni á
Vesturrá, sem forgöngumanni
aöþvi fyrirtæki. Þráttfyrir góö-
an vilja mun hann hafa fundiö,
aö hér gæti verið um aö ræöa
meiri vanda en vegsemd. En
þaö var ekki siöur hans aö
draga sig i hlé frá vanda i
félagsmálum, og þvi féllst hann
á aö gera tilraun.
Þaö kom i ljós , aö Kristján
var ágætlega læs á nótur i bók-
um og átti allnokkuð af nótna-
bókum, en tónkvisl var hiö eina,
sem hann hafði viö aö styöjast I
raddæfingum. Sennilega er fátt,
sem þjappar fólki betur saman
en söngur og þaö kom i ljós,
þegar hafizt var handa undir
handleiöslu söngstjórans, aö
áhugann skorti ekki hjá dalbú-
um. Hlutur Kristjáns Tryggva-
sonar varbæöistórog erfiöur aö
þvi leyti, aö þaö var basöi tima-
frekt og hreint ekki auðvelt aö
kenna raddir meö þvl einu aö
raula fyrir. Er mér ails ekki
kunnugt um, aö aörir hafi lagt á
slikan bratta fyrr eöa siðar.
Og nokkuö var vist. Samkór-
innkomstupþ og söng viö góöan
oröstir nokkur ár, unz skyndi-
lega hailaöi undan fæti.
Um þessar mundir tóku ýms-
ar jarðir aö rýmast i svokölluð-
um betri sveitum. Laxdælingar
voru engir eftirbátar i þvi aö
leita betri kosta ef völ er á, og
nú hófst brottflutningur úr
byggðarlaginu. Aö sjálfsögöu
kom þetta hart niöur á félagsUfi
þeirra, sem eftir sátu, og þar
kom aö miödalsbyggðin tók að
eyöast.
Vesturárhjón tóku og þann
kostinn aö yfirgefa dalinn eftir
sjö ára búsetu og meö Kristjáni
Tryggvasyni hvarf styrkasta
stoöin i félagsmálum dalbúa.
Vallgrónar rústir geyma nú
minningu þeirra hjóna á daln-
um og vist eru flestir samferða-
mennirnir f rá þeim árum I valn-
um.
Þó seint sé, er þessum fáu lfn-
um ætlað að rif ja upp minningu
um merkilegan mann, sem
vann stórvirki i þeim reit, sem
hann haslaði sér. Honum varö
ekki fært fremur en öörum aö
striöa gegn straumi þeirrar ald-
ar, sem þá var upp aö renna,
var þó lifsflótti honum fjarri
skapi.
Vera má, aö siöar veröi betri
skil gerö, þó hér veröi látiö
staöar numiö.
%

f JÓLIN
eru tími hvíldar og friðar.
í tilefni þeirra sendir
Alþýðusamband íslands launafólki
og samherjum þess óskir um
gleðileg jól og farsæld á komandi ári.
Mætum sameinuð til baráttunnar.
\