Alþýðublaðið - 30.04.1978, Blaðsíða 2

2
Sunnudagur 30. apríl 1978
alþýöu'
blaöiö
Ctgefandi: Alþýöuflokkurinn.
Rekstur: Reykjaprent h.f. Ritstjdri og ábyrgöarmaöur: Arni Gunnarsson. Fréttastjóri: Einar Sigurös-
son. Aðsetur ritstjórnar er I Siöumúla 11, sfmi 81866. Kvöldsfmi fréttavaktar: 81976. Auglýsingadeild,
Alþýöuhúsinu Hverfisgötu 10 —simi 14906. Askriftar-og kvartanasimi: 14900. Prentun: Blaöaprent h.f.
Askriftaverö 2000 krónur á mánuöi og 100 krónur I lausasölu
Farsæld launþega
Mikið vatn hefur runn-
iðtil sjávar síðan íslenzk-
ir launþegar í fyrsta sinni
helguðu sérstakan dag
baráttu sinni fyrir baett-
um kjörum, daginn 1.
mai. Þá voru hrópuð
hæðnisorð að þeim laun-
þegum, sem gengu fylktu
liði um götur og torg. Nú
er dagurinn lögskipaður
hátíðisdagur. í fyrstu
voru það bláfátækir og
sumpart atvinnulausir
menn, sem með djörfung
og reisn hóf u baráttuf ána
á loft og sungu frelsis-
söngva. Þeir urðu síðari
kynslóðum glæst fyrir-
mynd. Baráttan hefur
borið mikinn ávöxt. Nú er
ekki lengur um sára fá-
tækt að ræða, og sem
betur fer hefur tekizt að
halda atvinnuleysisvof-
unni utan dyra. Þetta
jafngildir hins vegar ekki
því, að launþegar geti vel
unað hag sínum og að
ekki sé þörf margvís-
legra endurbóta í íslenzku
þjóðfélagi.
AAeðan það var fátækt
fyrst og fremst, sem
þjakaði vinnandi fólk,
var sjálfsagt, að megin-
markmið alþýðusamtaka
væri að bæta beinlínis
lifskjörin. Fyrst þurfti að
útrýma hungrinu. Þegar
að hafði tekizt, beindist
athyglin að öðrum nauð-
synjum, svo sem mann-
sæmandi húsnæði. Siðan
hefur hvert viðfangsefn-
ið tekið við að öðru í því
skyni að auka hagsæld
hins vinnandi manns.
Langt er síðan launþeg-
um varð Ijóst, að mann-
sæmandi kjör eru ekki
nægileg trygging fyrir
velferð, ef búið er við
öryggisleysi hvað snertir
sjúkdóma, örorku, af-
komu á elliárum eða
sjálfa atvinnuna. Þess
vegna hafa samtök laun-
þega barizt með góðum
árangri fyrir hvers konar
almannatryggingum,
þótt margt sé enn óunnið
á því sviði, einkum að því
er snertir af komu gamals
fólks. Launþegar hafa
einnig gert sér grein f yrir
,því, að maðurinn lifir
ekki af brauði einu sam-
an. Allir eiga að hafa
sama rétt til menntunar,
hverjar svo sem tekjur
þeirra eru og til hvaða
starf sstéttar menn
heyra. Og ekki aðeins
ungt fólk á rétt á ókeypis
menntunaraðstöðu. Full-
orðnir í öllum stéttum
eiga að hafa skilyrði til
þess að afla sér þeirrar
viðbótarmenntunar, sem
hugur þeirra girnist. Þau
verðmæti sem fólgin eru í
bókmenntum og listum,
mega ekki vera einkaeign
neinnar andlegrar yfir-
stéttar, heldur eiga að
vera sameign þjóðar-
heildarinnar. Skilyrði til
þess að njóta náttúrufeg-
urðar landsins verða að
vera öllum jöfn. Það er
ekki aðeins nauðsynlegt
að fá greidd mannsæm-
andi laun fyrir hvern
vinnudag, heldur einnig
að hafa aðstöðu til þess
að hagnýta tómstundir til
þroska og gleðiauka.
AAarkmið launþega-
samtaka á ekki að vera
það eitt, að auka hagsæld
launþega í efnahagsleg-
um skilningi, heldur far-
sæld þeirra i lífinu. Þetta
tvennt þarf ekki að fara
saman. Hér er hliðstæðs
að geta og sagt er með
réttu um ágalla þeirrar
mælingar á þjóðarfram-
leiðslu, sem framkvæmd
er hér og annars staðar.
Þjóðarf ramleiðslan er
talin samtala verðmætis
allrar vöru og allrar þjón-
ustu á vissu tímabili. Ef
fiskafli vex eða bygging
sjúkrahúsa er aukin, er
þjóðarframleiðslan rétti-
lega talin vaxa. En sé
skólaskylda lengd og
ungu fólki veitt bætt
menntun, er þjóðarfram-
leiðslan ekki talin vaxa.
Fremur gæti slíkt leitt til
þess, að hún væri talin
minnka vegna fækkunar
á vinnumarkaði. Séu
gerðar ráðstafanir til
þess að hlynna að ung-
börnum, þannig að dán-
artala þeirra lækki, er
það ekki talið til aukning-
ar þjóðarframleiðslu, né
heldur það, sem gert er til
þess að koma i veg fyrir
mengun eða bæta skilyrði
til útivistar. AAeð sama
hætti er ekki öruggt, að
aukin hagsæld launþega
bæti farsæld hans, nema
hugað sé að því, bæði af
hálfu hans sjálfs og sam-
félagsins, að aukin hag-
sæld nýtist til vaxandi
farsældar. I þessum efn-
um hafa samtök lauri-
þega mikið og gott verk
að vinna.
GÞG
Viðtal við Stefán Jóhann Stefánsson í tilefni 1. maí:
„Réttindabarátta er þol-
gædisverk, en ekki vett-
vangur fyrir upphlaup”
,,Ef rélt er munaö, Stefán, eru
40 ár slöan þú tókst viö, sem
forseti Alþýöuf lokksins og
Alþýöusa in bandsins, sem þá
voru skipulagslega sameinuö,
og varst einnig slöasti forseti
beggja sameiginlega. Hvaö
finnst þér um framvinduna siö-
an?”
,,Eg tel engan vafa á þvi. að
verkalýðshreyfingunni sé full
nauðsyn á, að styðjast náið við
pólitiskt afl, til þess að ekki
verði hrifsað úr höndum hennar
það, gem hún ávinnur sér hverju
sinni með kjarabótum og i rétt-
indamálum. Slikt gerist þvi
aðeins að hún eigi hauk i horni á
löggjafarþinginu”.
,,En hvað olli því, aö þinum
dómi, að gripiö var til aöskiln-
aöarins, skildi verkalýöshreyf-
ingin ekki þessar staðreyndir?”
,,Ekki vil ég segja, að skiln-
ingur hafi ekki verið fyrir hendi
og þó misjafnlega mikill. Flestir
þroskuðustu menn verkalýðs-
hreyfingarinnar skildu, að
hreyfingin varð að standa bak-
við og að öllum umbótamálum i
sina þágu. Eins og altitt er
fannst mörgum miða hægt — of
hægt — og voru fullir af óþoli.
Vel má vera, að þeir hafi talið
málum betur borgið i höndum
þeirra, sem hærra höfðu”.
,,Þú átt viö kommúnistana?”
,,Já”.
,,En hvernig hefur þér svo
fundizt til takast?”
,,Þvi miður finnst mér, að við
þessi skipti hafi ekki miðað
hraðar i áttina en áður”.
,,En voru ekki margir nýtir og
dugandi menn innan raða
þeirra?”
,,Jú,jú. Vissulega var svo, og
er eflaust enn”.
,,En, hvað olli þvi, að aftur-
kippur kom i árangurinn, aö
þinum dómi?
„Þar kemur ýmislegt til
greina. En fyrst og fremst tel
ég, að mestu hafi varðað vinnu-
brögðin, sem þeir vildu viðhafa.
Þeim virtist og virðist vera
ósýnt um, að átta sig á þvi, að
ekki verður alltaf gengið á sjö
milna skóm. Stundum verður að
fara hægar, miðað við aðstæður
i þjóðfélaginu, en mönnum gott
þykir. Aðalatriðið tel ég vera,
að ná hverju sinni þvi, sem
itrast er fært, jafnvel þó litið sé,
ef það miðar þó i áttina. Aldrei
má slaka þar á. Þetta er
þolgæðis- og þolinmæðiverk, en
ekki vettvangur fyrir upp-
hlaup”.
„Samþykkt. En er ekki ein-
sýnt, að greindir menn eigi að
geta skilið þetta fljótlega og
hagað sér samkvæmt þvi?”
„Vissulega ætti svo að vera.
En þá kemur til greina sú lifs
skoðun. sem mér finnst jafnan
hafa gagnsýrt kommúnista.
Hún er i stuttu máli, að verka-
lýðshreyfingin eigi ekki að lúta
að smærri umbótum. Það slævi
baráttukraft hennar og tefji fyr-
ir komu dýrðarrikisins. Þetta
finnst mér enn loða við þá, þó
kynslóðaskipti hafi orðið og
nafnið sé annað. Hvað sem öll-
um játningum siðari tima liður,
sýnist mér þeir ekki hafa getaö
afklæðzt þessari gömlu skyrtu i
reynd”.
,,Nú hefur þessi gamla hjörö
fengið álitlegan liðsauka, að töl-
unni til, oftar en einu sinni.
h’innst þér þú geta minnzt ein-
hverra stórmála, sem þeir hafa
borið fram og leitt til sigurs til
hagsbóta fyrir fólkið?”
„Satt að segja er ég nú i
mesta basli með að muna eftir
nokkru þessháttar. Ekki svo að
skilja, að þeir hafi ekki brotið
Framhald á 2. siðu