Alþýðublaðið - 30.04.1978, Blaðsíða 5

Sunnudagur 30. apríl 1978
„Atvirmuleysið bitn-
ar verst á konunum”
Það eru sjálfsögð mannréttindi
bæði fyrir karla og konur að eiga
kost á atvinnu, skikkanlegum
vinnutima, barnagæzlu, lifvæn-
legum launum og húsnæði til að
búa i. Og verkalýðshreyfingin
hlýtur að berjast fyrir þessu.
Þegar kreppir að og atvinna
dregst saman þá bitnar atvinnu-
leysið fyrst á konunum. 1 nútima
þjöðfélagi taka konur i auknum
mæli þátt i' atvinnulifinu en njöta
þar ekki sama réttar og öryggis
og karlmenn. Auk þess er þátt-
taka þeirra i atvinnulifinu undir
þvi komin hvernig barnagæzlunni
i bæjarfélaginu er háttað.
„Fæ ég eða fæ ég ekki útborg-
að á föstudaginn?”
Guðrún ólafsdóttirer formaður
Verkakvennafélags Keflavikur
og Njarðvikur. Blaðamaður sneri
sér til hennar og spurði hana álits
á verkalýðsmálunum almennt,
útskipunarbanninu margumtal-
aða og aðstöðu kvenna i hennar
félagi o.fl.
— Ekki er ég nú ánægð með
verkalýðshreyfinguna, hún mætti
vera öflugri og meiri samstaða.
Hér i Keflavik er samstarfið milli
verkalýðsfélaganna alveg sér-
staklega gott. — Við vorum aldrei
hlynnt útskipunarbanninu hér,
fannst það ekki vera heppileg
aðgerð fyrir okkur Suðurnesinga.
Það hefur verið mikið atvinnu-
leysi og þetta hefði verið kær-
komið tækifæri fyrir marga at-
vinnurekendur hér á Suðurnesj-
um að loka bara.
Þeir hafa átt i' erfiðleikum með
að borga fólki út og fólk hefur
verið kviðið. Það er þetta: „Fæ
ég eða fæ ég ekki útborgað á
föstudaginn?”
— Atvinnuleysið bitnar verst á
konunum, þær hafa ekki úr svo
mörgu að velja Sú vinna sem kon-
um býðsthér, það erufrystihúsin
og flugvöllurinn. Og flugvöllurinn
getur ekki endalaust tekið við.
Það þarf tvimælalaust að skapa
konum hérmeiri atvinnu, við höf-
um oft rætt um það. Það er nú
eins og það er, það er dýrt að
setja á stofn atvinnurekstur.
Hefur þeim þa dottið eitthvað i
hug sem bætt gæti úr atvinnu-
möguieikum kvenna á þessu
s væði?
— Okkur hefur dottið margt i
hug, eins og t.d. að koma upp vef-
stofu, saumastofu og prjónastofu
og hafa þetta allt i sama
húsnæðinu. Það myndi skapa
konunum atvinnu og sérstaklega
þeim sem eru orðnar lasburða og
treysta sér ekki til að standa i
kuldanum i frystihúsinu allan
daginn.
Verkafólk
tekið tali
í vikunni brugðum
við okkur á nokkra
vinnustaði i
Reykjavik i þeim til-
gangi að heyra hljóð i
fólki á þessum siðustu
og verstu timum (sem
hafa vist alltaf verið
LÍÐANDI STUND^
Við spjölluðum um
kjaramálin; hvað fólk
teldi að miður hafi
farið i verkalýðs-
baráttunni og hvað
vel, og um afstöðu
fólks til síðustu að-
gerða verkalýðs-
forystunnar i kjara-
málum. Nokkur stutt
viðtöl fara hér á eftir,
en meðfylgjandi
myndir tók Axel
Ammendrup.
—ARH
Eru konurnar virkari i verkalýðs-
baráttunni?
— Þær eru það. 1 félaginu hjá
okkur eru milli 600 og 700 félagar
og það mæta kannski rúmlega 100
á fundi. Og það er mjög gott að
leita til þeirra.
— Það gefur nú auga leið að
karlmenn hafa alltaf meiri tima
til að sinna verkalýðsmálum en
konurnar sem þurfa að sjá um
heimilið lika en hvort þeir eru
nokkuð duglegri er svo annað
mál.
— Konurnar þurfa að fylgja
körfum sinum betur eftir, við höf-
um ekki verið nógu duglegar i
þvi.
Hvernig gengur að sameina
heimilisstörfin og atvinnuna utan
heimiiisins?
— Þaðer náttúrulega misjafnt.
Þær verða að sjá fyrir morgun-
deginum á kvöldin þegar þær eru
heima. Það hefur verið mjög
erfitthjá konum að koma börnum
á dagheimili, það er ekki nema
tvö dagheimili i Keflavik og þaö
er brýn nauðsyn að þau verði
fleiri. S.l. haust sendi Verka-
kvennafélagið bæjarstjórninni
bréf og hvatti hana til að hugsa
betur um dagvistunarmálin og til
að reyna að koma upp öðru dag-
heimili. Svo það er i athugun hjá
þeim.
Á að hafa sér verkalýðsfélög fyrir
. konur?
— Þar sem þauerufyrir, finnst
mér allt i lagi að halda þeim. Það
eru fleiri virkir i félögunum þegar
þau eru sér. Það er einn og einn
að setja útá þetta en þetta gengur
mjög vel og á meðan að svo er sé
ég enga ástæðu til að breyta þvi.
Hvað erá döfinni 1. mai?
— Það verður kröfuganga hér.
Það eru öll verkalýðsfélögin sem
standa að henni. Það hafði lengi
staðið,tii að ganga á 1. mai en
varðekkertúrþvifyrren i fyrra,
þá gengum við i fyrsta sinn.
Næg atvinna hjá sókn
Starfsmannafélagið Sókn nær
til starfsfólks á sjúkrahúsum,
barnaheimilum, og i heimilis-
hjálp og heimilisþjónustu. Þetta
eru hefðbundin kvennastörf og
karlmenn hafa ekki sótzt i þau
nema i örlitlum mæli.
Og ekki hrjáir atvinnuleysið
þær Sóknarkonur, þrátt fyrir
samdrátt i atvinnulifinu heldur
fólk áfram að verða veikt og
gamalmenni deyja sem fyrr.
Aðalheiður Bjarnfreðsdóttir
formaður Sóknar vildi einkum
leggja áherzlu á það, þegar
blaðamaður ræddi við hana, að
Sókner aðili aö ASI en meðlimir
félagsins vinna sin störf við
hliðina á BSRB fólki. BSRB sem-
ur yfirleitt á eftir ASI og hefur
náð betri samningum. Það sem
þær eru alveg sérstaklega
óánægðar með hjá Sókn er vakta-
álagið. BSRB höfðu hærra vakta-
álag en Sókn og i siðustu samn-
ingum hækkaðiþað mun meira en
allt annað. Þannig að opinberir
starfsmenn á BSRB taxta í sömu
störfum og Sóknarfélagar fá mun
hærra kaup en þær. Þetta veldur
skiljanlega mikilli óánægju hjá
þeim i Sókn. Að breyta þessu
hlýtur að veröa okkar baráttu-
mál í næstu samningum, sagði
Aðalheiður.
— Éghef ekkitrúá öðruen fólk
skilji það að til að ná sliku fram
að þá verðum við, þó viðvinnumá
þessu viðkvæma svæði, að fara i
verkfall. Við eigum ekki annarra
kosta völ ef við ætlum að fá
leiðréttingu á þessu.
Og það er kannski ekki ótrúlegt
aðverkfall hjá Sóknarkonum yrði
áhrifarikt, einmitt vegna þess
hvað starfssvæði þeirra er
viðkvæmt.
,,Þær eiga bágt með að fara i
verkfall”
Aðalheiður taldi þó að konurnar
ættubágt með að fara i verkfall.
— Þeim finnst þær skilja það
fólk sem þær eiga að hugsa um
eftir i vanrækslu.
Þeir karlmenn sem eru i félag-
inu eru yfirleitt fiskaðir upp af
BSRB. Þeir fá stöður hjá rikinu
sem konur eiga ekki kost á og
komast þar af leiðandi á hærra
kaup. En af hverju?
— Þeir eru svo fáir. Konunum
er haldið við umsamda taxta en
karlmennirnir eru yfirborgaðir.
Fyrirvinnuhugtakið er allsráð-
andi en það er bara horft fram hjá
þvi að margar konur eru það lika.
— Konurnarerulægstlaunaðasti
starfskrafturinn á sjúkrahúsun-
um, en þær eru engan veginn ver
launaðaren fólk i öðrum félögum
innan ASt. Og við höfum náð
ýmsum hlunnindum inn i okkar
samninga sem ég hygg að önnur
félög hafi ekki.
,,Það er þannig með konur yfir-
leitt að þær eru i láglaunahópun-
Utan ReykjavDrursvæðisins er aðalatvinna kvenna frystihúsavinna
Konurnar hafa lág laun fyrir
sina vinnu þrátt fyrir fullan
vinnudag og heima biður þeirra
yfirleitt sú vinna sem þær fá
ekkert kaup fyrir, allavega ekki i
peningum. Hvernig gengur þá að
samræma útivinnu og heima-
vinnu? Um það segir Aðalheiður:
— Þetta , er afskaplega mikið
álag.Það er nú þannig meðkonur
yfirleitt að þær eru f láglaunahóp-
unum alveg sama i hvaða félagi
þær eru. Ófaglærðar konur eru
það og það eru fyrst og fremst
þær þær sem þyrftu að fá
leiðréttingu. Kona sem er ein með
heimili og börn og getur kannski
ekki unnið fullan vinnudag, henn-
ar laun eru alls ófullnægjandi.
— I þjóðfélagi sem státar af
svona háum þjóðártekjum, er það
alveg smánarlegt að bjóða ung-
um konum upp á það, að þær geta
ekki leyft sér það að lifa nokkurn
veginn eins og annað fólk vegna
þess að þær hafa úr svo litlu að
spila. Þær geba ekki veitt sé þann
munað að fá sér flik eða f ara út á
skemmtistað vegna þess að allt er
svo klippt og skorið að þær mega
þakka fyrir ef endar ná saman til
að eiga fyrir brýnustu lifsnauð-
synjum. Þetta er algjört siðleysi
að minu mati.
„Auðvaldið á íslandi er ákaflega
vel vopnum búið”
Aðalheiður er ekki ánægð með
núverandi samningaaðferðir
verkalýðshreyfingarinnar.
— Það er ekki við neinn
smárisa að etja þar sem auðvald-
ið á Islandi er og það er ákaflega
vel vopnum búið. Það hefur búið
það vel um sig að það þolir vel
verkföll þó að verkamenn á sinu
lága kaupi þoli það illa. Við erum
kannski ekki nógu fús að styðja
við bakið á þeim, sem veikastur
er og manni finnst það i samning-
unum að þeir sem skár eru settir
fleyti rjómann ofan' af.
— Vinnubrögðin i samningum
eru fáranleg. Þetta getur ekki
gengiðað fólk sé kallað saman
þegar samningar eru að renna út
og siðan sé setið þarna og flækst á
Hótel Loftleiðum, vikum og jafn-
vel mánuðum saman, án þess að
raunveruleganokkuðsé gert. Það
stendur ekkert á verkalýðshreyf-
ingunni að eitthvað sé gert, at-
vinnurekendur sýna bara aldrei
neinn áhuga nema þeir séu pindir
áfram með verkfalli. Það þarf
langtum harðari stjórn á þetta.
— Ég er með ýmsar hugmynd-
ir i sambandi við sam ingagerð og
hvernig við eigum að vinna hana.
Það þarf að byrja að vinna að
henni miklu fyrrog við eigum að
vinna að undirbúningi i hópum
þar sem er vel unnið og vel lagt
fram hvar skórinn raunverulega
kreppir að. Við eigum að koma
með þá kröfu að fyrst og fremst
sékomið til liðs við þá sem endi-
lega verða að fá leiðréttingu. Ef
annað fólk i verkalýðshreyfing-
unni sem betur er sett, getur ekki
sætt sig við það, þá eigum við
baraað skilja við það og reyna að
berjast sjálf fyrir leiðréttingu á
okkar kröfum.
Að lokum sagði Aðalheiður að
nauðsynlegt væri að endurvekja
þessi gömlu góðu gomlu orð:
,,Einn fyrir alla og allir fyrir
einn”.
Vantar barnagæzlu svo konur
geta ekki unnið
A Ólafsfirði varð Jónina
óskarsdóttir trúnaðarmaður
Verkalýðsfélagsins Einingar
fyrir svörum þegar blaðamaður
hringdi á skrifstofu félagsins til
aðforvitnast um atvinnumál þar,
einkum atvinnumál kvenna. Þar
Framhald á 6. siöu
Asta Pálsdóttir.
1 kjallara hússins við Austur-
stræti, þar sem verzlunin Viðir
er til húsa, er að finna verzl-
unina Smáfólk. Við byrjuðum á
þvi að leggja leið okkar þangað
og hittum að máli Ástu Páls-
dóttur, afgreiðslumann. Hún
var hreint ekki á þvi að eiga
nokkur orðaskipti við blaða-
snápana i fyrstu, en endur-
skoðaði þá afstöðu sina þegar
hún sá hve þeir voru mikil
meinleysisgrey.
„Auðvitað er ég hundóánægð
með ástandiði' kjaramálunum”,
var svarið sem við fengum við
fyrstu spurningunni.
,,Mér finnst 200 þús. krónur
algjört lágmarkskauþ fyrir
launafólk. Ég myndi bókstaf-
lega deyja ef ég þyrfti að fram-
fleyta fjölskyldu á minum
tekjum einum! Það mætti
örugglega jafna launabilið
mikið, þeir sem komnir eru með
háar tekjur núna ættu að stoppa
við, en kaup láglaunafólksins að
hækka. Framhald á 16. siöu.
iuðrún Bjarnadóttir
A skrifstofu starfemannahalds
Landsbanka tslands við Austur-
stræti hittum við Guðrúnu
Bjarnadóttur, skrifstofumann.
Við spurðum hana fyrst álits á
kjörum bankamanna yfirleitt.
,,Ég er tiltölulega ánægð með
siðustu kjarasamnnga banka-
manna (sem gengu i gildi 1. júli
1977). Til dæmis hækkuðu orlofs-
greiðslur talsvert. Aður var orlof
föst upphæð, en með nýju
samningunum er það prósentur
af ákveðnum launaflokki. Þessi
breyting varð til þess að hækka
orlofið. Þá var i fyrsta sinn tekið
tillit til starfsreynslu i öðrum
banka i samningunum. Það atriði
er einnig til bóta.
1 heild eru kjör bankamanna
þokkaleg, t.d. miðað við Dags-
brúnartaxta, en dýrtiðin hefur
verið fljót að éta upp þá hækkun
sem við fengum i siðustu
samningum! Það mætti fara að
endurskoða kaupsamningana”.
— Hvernig gengur svo að lifa af
tekjunum? Framhald á 16. siðu.
Asta Arnadóttir.
I matsal Landsbankans viö
Austurstræti hittum við Astu
Arnadóttur, en hún er ein af 7
konum sem hafa þann starfa að
sjá peninganna vörðum i húsinu
fyrir ljúffengri og ódýrri nær-1
ingu. Konurnar i eldhúsinu eru
félagar i Verkakvennafélaginu
Framsókn og einu starfsmenn
bankans sem ekki eru i Starfs-
mannafélagi bLandsbankans.
Vegna þessa búa þær við lakari
kjör en aðrir starfsmenn bank-
ans og við spuröum Astu i
hverju meginmunur á kjörum
þeirra og annarra starfsmanna
væri fólginn:
„Égheld að óhætt sé að segja
að við erum á lægra kaupi fyrir
vikið, auk þess sem við fáum
ekki sumarfri eftir starfsaldri,
eins og bankamenn. Ég er til
dæmis búin að vinna hérna i ein
17 ár og hef aðeins 24 virka daga
i sumarleyfi. Væri ég i starfs-
mannafélaginu fengi ég fri á
annanmánuð. Framsókn semur
Framhald á 16. siöu.
Siguröur Guöjónsson.
Fremur rólegt var i flugstöð-
inni á Reykjavikurflugvelli,
þegar blaðamenn rákust þar inn
um miðjan dag á fimmtudag-
inn. Enginn Fokker var sjáan-
legur á flugbrautinni og fátt um
manninn i biðsölum. Við röltum
hins vegar inn i vöruafgreiðsl-
unaog þar var öllu liflegra. Við
heljarstóra vigt stóö maður og
við ákváðum að „svifa á hann”
og reyna að fá hjá honum
áheyrn. Það heppnaðist bæri-
lega, og meiraað segja var okk-
ur boðið upp á kaffidreitil i litilli
og snoturri kaffistofú starfs-
manna i völuskálanum. Við-
mælandi okkar i þetta sinn heit-
ir Sigurður Guðjónsson, vöruaf-
greiðslumaður. Hann hefur
unnið i nákvæmlega 11 ár þarna
og við spurðum fyrst um kjara-
málin.
„Kaupið er lágt — alltof lágt.
Eftir svona langan starfsaldur
hef ég hvorki meira né minna en
163 þús. kr. i brúttótekjur! Þar
Framhald á 16. siðu.