Vísir - 17.05.1969, Blaðsíða 7

VlSIR . Laugardagur 17. maí 1969.
7
O Cm
VER SJÁLFUR
HREINN OG FRJÁLS
Um frelsisins dýru en vandmeöförnu gjöf fjallar hugvekja
Kirkjusíöunnar í dag. Hún er skrifuð af sr. Sváfni Sveinbjarn-
arsyni á Breiðabóistað. Hann er fæddur 28. júlí 1928. Foreldr-
ar: Sr. Sveinbjörn prófastur Högnason og k. h. Þórhildur Þor-
steinsdóttir. Sr. Sváfnir lauk stúdentsprófi vorið 1948 og
varð kand. theol. 4 árum síðar. Hann vígðist aðstpr. föður síns
17. júlí 1952 en fékk Kálfafellsstað um haustið, þar sem hann
var prestur í tæp 11 ár, og lengst af þeim tíma prófastur Aust-
ur-Skaftfellinga. En vorið 1963 varð bann eftirmaður föður
síns á Breiðabóistað, þar sem hann hefur þjónað síðan. Kona
sr. Sváfnis er Anna Gísladóttir bónda á Bakkagerði í Reyðar-
firði. — Myndin sýnir sr, Sváfni í hópi fermingarbarna sinna
eitt vorið sunnan við kirkjuna á Breiðabólstað. — Fermingar-
börnum Fljótshlíðar á þessu vori skal með þessari mynd send
svofelld árnaðarósk:
Æskunnar sólbjarta vermandi vor
vermi þig örmum sínum.
Hvert einasta í lífinu óstigið spor
sé ilmrós í gæfusveig þínum.
(E.M.J.)
Jóh. 8. 31—36.
jprelsiö hefur ætíð veriö talið
eitt hið eftirsóknarveröasta
hnoss og löngum verið þráðast
gæða í hugum fjölda manna og
heilla þjóða um liðnar aldir og
allt til þessa dags.
Fyrir það hefur fjö.tdi ein-
staklinga og heilar þjóðir fært
hinar þyngstu fórnir, — það hef-
ur aldrei verið talið of dýru
verði keypt, — aldrei of hátt
metið. Oröið freisi hefur töfra-
hljóm í eyrum allra, sem við
áþján og undirokun eiga að búa,
í hverri mynd sem er.
Samt virðist oft sem fæstir
skilji hvað fullkomið frelsi er í
raun og veru. Flestum verður
það einfaldlega lausn undan því
oki sem sárast svíður undan
hverju sinni, — á það er ein-
blínt, — jafnvel svo að önnur
ánauöaröfl gleymast eða þeim
boðiö heim í stað hins, sem brot-
izt er undan.
Frelsi er ekki, eins og mörg-
um hsettir til aö halda, — fólgiö
í því að geta óhindrað af öðrum
gert hvað sem manni þóknast
hvenær sem er. Með því geta
menn komið fram sem ánauð-
ugir þrælar, já, veriö ánauðugir
þrælar iilra hvata og tiihneig-
inga. — Það þarf ekki heldur
að vera fólgið í því, að vera
sem minnst undir aöra gefinn —
sem kallað er, — því að hiö
sanna frelsi getur jafnvel veitzt
þeim, sem í öllu lúta öðrum —
æðri vilja, — og taka sem
minnst tillit til síns eigin vilja
og óska hveriu sinni.
Þannig fór honum, sem bezt
vissi hvað andlegt frelsi var. og
bauðst til að veita það öllum
lærisveinum sínum, sem varð-
veita vildu orð hans og boðskap
í hjörtum sínum.
Ef frelsi væri miðað við hina
ytri afstöðu eingöngu — þá væri
frelsi eins ætíö undirokun ann-
ars. — þá táknaöi orðið frelsi
aðeins aðra hlið hins síbreytil.
misvægis í átökunum milli frels-
is og jafnréttis, — en frelsi á
kostaö; jafnréttis er í sannleika
ekki frelsi, — heldur ánauð eig-
ingirni og illra hneigða, — mis-
notkun aðstöðu.
Hin miklu átök milli þjóða og
þjóðasamtaka í heiminum á þess
ari öld hafa e.t.v. ennþá meira
en ýmsir hafa taliö, átt undir-
rót sína í þessum tvíleik milli
frelsis og jafnaðar, — þar sem
hvor þátturinn um sig hefur úti-
lokað hinn í raun, — þótt lof-
orð og gvlliboð leiötoganna og
áróðursmeistara þeirra hafi
hampað báðum saman.
Og þannig hefur jafnan farið
vegna þess að grundvöllinn vant-
aði, — þriðja þáttinn, bræðralag-
ið, sem borið gæti hina tvo uppi
En bræðralagið fær ekki þrif-
izt þar, sem andleg ánauð ríkir.
Þar skortir skilning og umburð-
arlyndi og kærleika, — þar er
friðurinn á flótta. Þess vegna er
aldrei hægt að miða frelsið við
hið ytra eingöngu, — heldur mót
ast þaö fvrst og' fremst af hinu
innra, huglæga ástandi, sem á-
kvarðar afstöðu mannsins til
umhverfis síns og til sinna eigin
hvata.
Þá verður hið sanna frelsi fólg-
iö í því að geta ætíö og í hverju
tilviki breytt í fullu samræmi
við samvizku sína, — samvizku
sína upplýsta af orði og anda
Krists. Aö geta látið leiðast af
kærleiksboðun hans, af sann-
leiksorði hans. „Ef því sonurinn
gjörir yður frjálsa, munuð þér
verða sannarlega frjálsir". Hann
einn fær hið fulla frelsi veitt.
Hann lætur sér ekki nægja að
hafa hið fagra orð frelsi á vör-
unum aðeins, eins og svo títt er
um þá er sízt virðast skilja
sanna merkingu þess, — held-
ur bendir hann á í hverju þaö er
fólgið og hvernig hægt. er að
öðlast það.
Og þar sem og í öðru, bendir
hann ekki á hió ytra og þaö
sem öðrum verður stærst í aug-
um — heldur bendir hann okk-
ur inn í okkar eigið sálardjúp,
þar á frelsið að fæðast, — þar
og hvergi nema þar ber að leita
þess. Það vex upp úr hugarfari
mannsins sjálfs, en það er aldrei
hægt að benda á það hið ytra
og segja: það er hér eða það
er þar.
Hið sanna frelsi getur þróazt
undir ytri kúgun og harðstjórn
umhverfisins og eflzt' við hvert
haft, sem aörir vilja á það
ieggja. Hitt er og jafnvíst, að
mikið vantar á, að allir séu
frjálsir, sem sig frjálsa kalla og
einatt eru kallaðir það af öðr-
um.
Jesús sagði: Ef þér standið
stöðugir í orði mínu, þá eruð
þér sannarlega lærisveinar mínir
og munuö þekkja sannleikann,
og sannleikurinn mun gjöra yð-
úr frjálsa.
'Það vill oft erfitt veitast að
þekkja sannleikann og þióna
honum. Það er svo margt, sem
efa og óvissu veldur, og stuðl-
ar að því að hefta frelsi manns-
ins til að breyta samkvæmt sam-
vizku sinni og sannleiksþrá.
Öll þekkjum við í einhverjum
mæli slík frelsishöft á eigin hug-
arfari og breytni.
Þess vegna er það einnig aug-
Ijóst mál og efalaust, að frelsi
þjöðar, — jafnt og einstaklinga,
— stafar miklu meiri hætta af
sjúklegu innra ástandi heldur
en af nokkru utanaðkomandi
valdi eöa áhrifum.
Einnig í þjóðlifinu mun sann-
leikurinn einn geta gjört okkur
frjáls og óháð, sá sannleikur,
sem felst í bræðraboðun Jesú
Krists.
Eftir því sem hann byggir upp
hiö innra andlegt frelsi, — mun
einnig stvrkjast grunnurinn að
fyllra frelsi, — einnig hið ytra.
Það munu æ reynast eilíf
sannleiksorð, — þau orð, sem
Jesús mælti til Faríseanna, er
þeir spurðu hann, hvort þeir
væru ekki frjálsir, þar sem þeir
hefðu aldrei verið þrælar nokk-
urs nianns: „Sannlega, sannlega
segi ég yður, sá, sem syndina
drýgir hann er þræll."
Svo mun æ reynast i allri
frelsisbaráttu þjóða og einstakl-
inga — að aldrei mun hið fulla
frelsi fást, fyrr en sigur er unn-
inn hið innra á illum hvötum og
tilhneigingum og á þjóðarmein
um sem eiga rót sína að rekja
ti1 andlegrar ánauðar og félags-
legs vanþroska einstaklinganna.
Þá fyrst mun upp renna sú
frelsis- og friðaröJd, sem allir
beztu og göfugustu menn mann-
kynsins hafa þráð um margar
aldir og sjálfur Jesús Kristur
boðaði með Guðsríkiskenningu
sinni.
Það mun fyrst verða, er mönn-
unum hefur skilizt það til fulls,
að vegur sannleikans er hinn
eini vegur til frelsisins og að
þetta hvort tveggja verður að
ryöja sér braut til veruleikans
úr eigin hugardjúpi hvers
manns.
„Ef því sonurinn gjörir yður
frjálsa munuð þér veröa sannar-
lega frjálsir".
„Ó, Guö þín miskunn meiri er
en megi sál vor skilja.
Hvert Ijós, sem kemur, lýsir, fer,
oss les þau orð þins vilja:
Lær sanna tign þin sjálfs,
ver sjálfur hreinn og frjáls,
þá skapast frelsiö fvrst,
og fyrir Jesúm Krist
skal dauðans fjötur falla."
Eitt fegursta og reisulegasta prestssetur landsins er Breiðabólstaður í Fljótshlíð — þessari
búsældarlegu sveit, sem hlær við sól og sumri um miðbik Suðurlands. — Breiðabólstaður var
eitt af tekjumestu brauðum landsins. Sátu þar jafnan höfuðklerkar. Fyrsti prestur þar var Jón
Hólabiskup Ögmundsson og þar var líka prestur Ögmundur Pálsson, síðasti Skálholtsbiskup
í kaþólskum sið. — Fimm síðustu prestarnir á Breiðabólstað, á undan þeim, sem nú situr
staðinn, voru jafnframt prófastar í Rangárþingi, þeir sr. Tómas Sæmundsson, sr. Jón Hail-
dórsson, sr. Skúli Gíslason, sr. Eggert Pálsson og sr. Sveinbjörn Högnason. - Utkirkja frá
Breiðabólstað er Hlíðarendi í Fljótshlíð.
Byrjum með bæn
„Við skulum byrja meö bæn,“ sagði Halldóra Bjarna-
dóttir, þegar hún hóf að segja V. S. V. ævisögu sína.
Hann segist hafa fyllzt lotningu fyrir þessari konu
meóan hún flutti bænina hiklaus og auðmjúk:
I Jesú nafni byrja ber
með bæn af hjartans grunni,
það allt, er stofna viljum vér
svo vel það blessast kunni.
Því sé ei nafnsiris góða gætt,
er göngu vorri og störfum hætt,
en ef þess gætt er, eflaust þá
mun allt oss hjá
til dýröar Guði framgartg fá.