Vísir - 10.12.1969, Síða 9

V1SIR . Miðvikudagur 10. desember 1969.
getum við flutt út?
Margar hugmyndir um nýjan og aukinn útflutningsiðnað v/ð EFTA
A
MEGMTILGANGUR með að-
ild ísiands að EFTA, Frí-
verzlunarsamtökunum, er að
opna útflutningsiðnaði lands-
ins aukna möguleika með
stærri markaði, en hann hef-
ur haft hingað til. Með EFTA-
aöildinni mundi bæði þeim
útflutningsiðnaði, sem nú er
til í landinu og þeim, sem
augijóst er að við þurfum að
koma hér upp, opnast aðgang
ur að 100 milljón manna
markaði, — markaði þar
sem kaupgeta almennings er
mest f heiminum, að undan-
skildum Bandaríkjamarkaði.
— Það er því einna forvitni-
legast í sambandi við EFTA-
málið í heild að hugleiða
hvaða iðngreinar virðast hafa
mesta möguleika til aukins
útflutnings við EFTA-aðild-
ina og almennt. Þetta hafa
þeir Jón Sigurðsson og Pét-
ur Eiríksson, hagfræðingar
og dr. Vilhjálmur Lúðvíks-
son, efnaverkfræðingur kann
að fyrir viðskiptamáiaráðu-
neytið.
18 iðngreinum opnast
útflutningsmöguleikar.
1 skýrslu þeirra, sem nefnd er
„EFTA-aðild og aukning iðnaðar
vöruútflutn.“ eru taldar upp 18
iðngreinar, sem þeir telja að
þafi verulega möguleika til auk
ins útflutnings. Nokkrar þessara
iðngreina eru ekki til á íslandi
núna og nokkrar eru mjög víð-
tækar. Dæmi um þetta hvort
tveggja eru t.d. olíu- og olíu-
efnaiönaður og stóriðja almennt.
Iðngreinar sem virðast hafa
möguleika eru að sjálfsögðu þær
sem njóta hagstæðra ytri skil-
yröa hér á landi, svo sem þær,
sem byggja á ódýrri vatnsorku
jarðhita og góðum sérhæfðum
íslenzkum hráefnum. Þar má
nefna íslenzka ull, gærir og sjáv
araflann, því þó að íslendingar
sitji ekki einir að fiskistofnun-
um hlýtur lega landsins að vera
okkur töluvert forskot á keppi-
nautana auk þess sem þeir
hafa ekki aðgang að öllum fiski
miðum okkar.
Aukinn útflutning sjávaraf-
uröa, sem byggist á frekari
vinnslu aflans hérlendis, betri
nýtingu aflans og nýtingu fiski
stofna, sem nú eru lítt eða ekki
veiddir verður ótvírætt aö telja
í fremsta sæti, segja þeir þre-
menningarnir í skýrslu sinni, en
þeir fjalla þó ekkert nánar um
þessa möguleika nema í niður-
suðu sjávarafurða en einnig
vekja þeir athygli á því, að
minkarækt og sérstaklega álit-
Ieg hér, m.a. vegna ódýrs fóð-
urs.
ru'iðursuðuiðnaði
Hfil takmörk sett.
Þremenningarnir segja að nið
ursuðuiðnaði og niðurlagningu
fiskmetis verði lítil takmörk sett
I möguleikum, sem opnast, ef ís-
land gerist aðili að EFTA. Eins
og kunnugt er hefur útflutningur
á þessum sjávarafurðum verið
sáralítill í samanburöi við heild
arútflutning á sjávarafurðum
(aðeins 90 millj. á sl. ári), þar
sem tollamúrarnir hækka jafnan
við aukið vinnslustig. Samkeppn
isaðstaða íslenzkra fyrirtækja í
þessari grein hefur þvf verið
afar erfið. Keppinautam:r í öðr
um löndum hafa fengið háefn
ið á nokkuð sambærilegu verði
og fyrirtækin hér, þar sem toll-
ur á hráefninu hefur veriö lítill,
em framleiðendur á EFTA-svæð-
inu hafa ekki þurft að flytja sín
ar fullunnu vörur yfir tollamúr
ana eins og íslenzkir framleið-
endur.
Til viðbótar við þau áhrif, sem
EFTA-aðild mun hafa til að
glæða sölu á þeim afurðum sem
nú þegar eru framleiddar, opn-
ast meö aðildinni auknir mögu-
leikar fyrir nýjar afurðir, t.d.
niðursoðin ufsaflök (sjólax, sem
vföa er eftirsóttur), hrogn og
fiskmauk í túpum, sem notast
sem álegg.
Sérstætt ullarhráefni og rík
prjónaleshefð, hagstæð
sérskilyrði.
Útflutningur okkar á spuna-,
vefjar- og prjónlesiðnaöi hefur
verið sáralftill til EFTA-land-
ánna, en talið er aö útflutning-
ur á þessum vörutegundum geti
orðið töluverður til EFTA-land
anna, ef við fáum þangað toll-
frjálsan aðgang. Af spunavörum
hefur eingöngu verið um lopaút-
flutning að ræöa og ullarteppi
eru eina framleiðsla vefjariðnað
ar'ns sem flutt hefur verið út
lö marki. Teppin hafa nær ein-
göngu farið til Rússlands en lop-
inn til Bandaríkjanna, Júgóslav-
fu og Danmerkur.
Þessi útflutningur hefur ekki
verið ýkja stórbrotinn í krónu-
tölum. Fyrstu 9 mánuði þessa
árs hefur verið fluttur út lopi
fyrir 7,5 milljónir og teppi fyrir
36 milljónir króna. En verðmæti
þessara vörutegunda er tölu-
vert. Þannig hafa 300 tonn af
þveginni ull verið flutt út á
63 kr. kg á þessu ári á sama
tíma og meðalverö á lopa hefur
verið 380 kr., en vert er að geta
þess að veröið á hespulopanum
hefur verið miklu meira. Ef öll
þvegna ullin hefði verið flutt út
sem lopi hefði útflutningsverð-
mæti hennar einnar verið um
100 milljón kr. meiri, en að
sjálfsögðu hefðu verðmætin ver
ið enn hærri, ef unninn hefði ver
iö fatnaöur úr þessum lopa.
Þeir þremennmgarnir segja
einmitt, að markaðsathuganir
Félags íslenzkra iönrekenda hafi
sýnt, að vænlegur markaður
fyrir tízkufatnað úr ullarprjón-
lesi sé f EFTA-löndunum.
Verði samkeppnisaðstaða ís-
lenzkrar vöru af þessu tagi allt
önnur ef tollum, sem víða eru
yfir 20% veröi aflétt. íslenzkur
iðnaður á þessu sviði hefur ýmis
hagstæð sérskilyrði, svo sem
sérstætt ullarhráefnf og ríka
prjónleshefð. Þeir leggja þó
mikla áherzlu á ullarkynbætur
og markaðsrannsóknir og seinna
vöruþróun.
300 milljónir í stað
33 milljóna fyrir Ioðsútaðar
gærur.
Annað sérstætt hráefni frá ís-
lenzku sauðkindinni eru gærum
ar. Gærurnar hafa hingað til
nær eingöngu verið fluttar út
saltaðar, þ.e. sem hráefni í iðn-
að annarra þjóða. Fyrstu 9 mán
uðj þessa árs hafa verið fluttar
út um 55 þús. loðsútaðar gærur
að verðmæti 33 milljónir kr.
Töluverð aukning hefur verið í
þessum útflutningi, hin seinni ár,
en ekkert ætti að vera því til
fyrirstöðu. að f stað þess að
flytja út 900 þús. saltaðar gærur
væru fluttar út 900 þús. loðsút
aðar gærur. Þetta myndi. þýða
um 300 milljön króna aukningu
á útflutningsverðmætum á ári.
Við þetta bætist, að sútunariðn-
aðurinn getur orðið undirstaðan
undir frekari framleiðslu úr
skinnum, m. a. minkaskinnum
kálfaskinnum, hrosshúöum og
jafnvel fiskroði eða hákarla-
skrápi Og enn frekari iönaöur
kann að skapast með fram-
leiðslu úr skinnunum sjálfum.
í 9-

:h
B>v"
I
Fataiðnaðurinn
hefur útflutningsmöguleika.
Nátengdur þessum iðngrein-
um er svo fataiðnaðurinn, en
möguleikar hans byggjast fyrst
og fremst á hugmyndaflugi,
smekkvísi og verklagn; þeirra,
sem við þann iönað starfa. Þessi
iðnaöur getur þó einbeitt sér að
nýtingu séríslenzkra hráefna og
hefur að því leyti forskot yfir
erlenda keppinauta, sem ekki
þekkja jafnvel möguleika fs-
lenzka hráefnisins. Flutnings-
kostnaöur þessarar iönaðar-
vöru er mjög lágur í hlutfalli við
verðmæti vörunnar, en um 20%
tollur f flestum landanna og allt
upp í 38% toll hefur verið
mikill þröskuldur.
Innlend reynsla
nýtist í veiðarfæragerð
og umbúðaiðnaði.
Mörg dæmi eru til um iönaðar
þjóöir sem ekki hafa á neinum
innlendum hráefnum eða orku-
lindum að byggja, en hefur þó
vegnaö vel vegna tæknikunnáttu
landsmanna. íslendingum ættu
auðvitað ekki síður að nýtast
þeir mögule!kar. Tvær iöngrein
ar mætti nefna sérstaklega. —
Veiðarfæragerð og umbúðaiðn-
að. íslendingar hafa ýmsar for-
sendur til að setja upp sérhæfð
neta og nótaveiðarfæri og
vörpur betur en annars stað-
ar gerist. Hér eru margir
kunnáttusamir netagerðarmenn,
sem í samvinnu við skip-
stjórnarmenn og verkfræð-
inga gætu ef til vill þróaö
útflutninpshæf veiðarfæri, þótt
úr útlendum netaslöngum væri.
Tollar hafa hins vegar verið tölu
verðir í Efta-löndunum á þessum
vörum.
í sambandi við sjávarútveginn
sérstaklega hefur þróazt hér
mjög samkeppnishæfur umbúða
iðnaður og var útflutningurinn
á þéssum vörum um 10 millj.
fyrstu 9 mánuðj ársins. Veru-
legur tollur hefur verið á um-
búðum í EFTA-löndunum, en
með niðurfellingu hans og vexti
annarra útflutningsgreina, sem
nota umbúðir um vörur sínar,
ætti þessi grein að hafa mikla
vaxtarmöguleika.
Húsgagnaiðnaðurinn hefur
sýnt mikla aðlögunarhæfni
Þremenningarnir benda ekki
sérstaklega á það í umsögn
sinni um húsgagna- og innrétt-
ingasmíði að töluverð reynsla
hefur safnazt í landinu í smíði
innréttinga enda finnast flestum
erlendum mönnum, sem hingað
koma íslenzkar innréttingar f
heimahúsum bera af því, sem
víða þekkist. Þes^i verkkunnátta
og hái „standard“ ætti að geta
komið að gagni í útflutningi.
Þeir telja þennan iðnað illa bú-
inn undir samkeppni, en benda
hins vegar á, að iðngreinin hafi
sýnt mikla aðlögunarhæfileika
og brugðizt hraustlega við þegar
innflutningur innréttinga var gef
in frjáls og teknir upp glóbal-
kvótar fyrir húsgögn 1966, þ.e.
leyfður var ákveðinn innflutning
ur á húsgögnum. Þeir telja því
þessa iöngrein hafa möguleika
til innflutnings með sérhæfingu,
samræmingu og jafnvel sam-
vinnu við erjenda framleiðendur.
Ýmsar nýjar iðngreinar.
EFTA-aðildin mundi opna ýms
um nýjum iðngreinum mögu-
leika hér á landi, þó að allar nýj
ar iðngreinar séu ekki háðar að-
ildinni. Af nýjum iðngreinum ber
að sjálfsögðu fyrst og fremst að
nefna ýmsan orkufrekan iön-
að, sem mundi nýta okkar ó-
dýru orkulindir. Erfitt virðist aö
henda reiður á því nákvæmlega,
hvernig EFTA-að:ldin kæmi út
í öllum greinum stóriðju, en t.d.
í áliðnaði nýtast möguleikarnir
því betur við EFTA-aöildina eftir
þvf sem vinnslustigið er hærra.
Þannig er enginn tollur á hreinu
áli í flejtum EFTA-löndunum
en ýmsar málmsteypur úr áli
eru alls staðar all hátt tollaðar,
t.d. blöndur á magnesfum og áli.
Það væri því frumskilyröi fyrir
útflutningsiðnað á þessu sviöi,
að stór tollfrjáls markaður opn-
aðist.
í stuttu máli má segja, að því
meiri úrvinnsla, sem rís hér upp
á undirstöðuþrepum sjóefna-
vinnslu og málmbræðslu. beim
mun meiri yrðu hin hagstæöu á-
hrif aðildar að EFTA. Það sama
má segja um möguleikana, ef
hér risi upp olíuhreinsunarstöð.
EFTA-aðiIdin hefði sennilega
engir úrslitaáhrif á hana sjálfa
sem slíkar ekki fremur en mögu-
leikana á '---ólífrænna
efna í sjóefnavinnslu á Reykja-
nesi, en hún gæti auðveldaö
mjög þróun efnaiönaðar, sem
byggði á olíuefnum og klóri.
Aðrar iðngreinar, sem þeir
þremenningar telja til eru málm
og skipasmíði, sem ættu að geta
orðið utflut .ingsgrein, raftækja
og rafeindaiðnaður, sem ætti
að hafa möguleika til dæm-
is með samsetningarverk-
smiðiu og stein og leirmuna-
gerð, sem þegar er farin að
þreifa fyrir sér um útflutnings-
möguleika. Þá nefna beir auk
þess skartgripi, málningarvörur
plastvörur, efnavörur úr þör-
ungum og fleira.
mm
Breymir yður dag-
drauma?
Gunnar Hjálmtýsson, Vélskóla
íslands; „Nei, mig dreymir svo
mikið á nóttunni, að ég er alveg
dauðþreyttur á draumum, þegar
ég loksins vakna á morgnana.“
Klara Hilmarsdóttir, tækniteikn
ari: „Ja, já.gera það ekki flest-'
ir? Um góöa framtíð og vel-1
gengni í lífinu yfirleitt.**
Björn Arnviðarson, stud. jur.:
, Já, því ekki það! Mig dreymir
til að mynda dagdrauma um vel-
gengni í námi, gera þaö ekki
flestir námsmenn? Mig dreymir
heilmikið um félagslíf stúdenta
og bætta aðstöðu þeirra í þeim
málum. Og hvern dreymir ekki
um bjarta framtíð?”

Ögmundur Friðriksson, útvarps-
virki: „Já mig dreymir svo
sannarlega dagdrauma. Mig
dreymir um pen-nga! Mikla pen
inga!‘‘
Jóhann Ingvarsson húsgagna-
siniöur: „Já, mig dreymir dag-
drauma, en ekkj eins og líklega
flestir, sem láta sig dreyma um
framtíðína. Mig dreymir um for-
tíöina og gjarna þa þannig, aö
margt væri bar öðruvísi, en
var.“