Vísir - 01.03.1971, Blaðsíða 8

8
VISIR
Otgefandi Reykjaprent nt.
Framkvæmdastióri Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri lónas Kristjánsson
Fréttastióri Jón Birgit Pétursson
Ritstiómarfulltrúi Valdimat H Fóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar Bröttugötu 3b Simar 15610 11660
Afgreiósla Bröttugötu 3b Simi 11660
Ritstjón Laugavegt 178 Slmi 11660 (5 linur)
Askriftargjald kr 195.00 ,á mánuði innanlands
t lausasölu kr. 12.00 eintakiö
Prentsmiðia Visis - Edda ht
Eitt ríkisfyrirtæki
(Jm þessar mundir er töluverð þensla í málmiðnað-
inum og mikill skortur á starfsfólki í greininni. Ekki
er um að ræða neina einokun í málmiðnaði, því að
fyrirtækin eru orðin mörg og hafa fjölbreytta fram-
leiðslugetu. í þessari grein á sér stað heilbrigð verð-
myndun, eins og í flestum atvinnugreinum.
Eitt fyrirtæki hefur þó átt við erfiðleika og sam-
drátt að stríða og það er ríkisfyrirtækið Landssmiðj-
an. Vandamál Landssmiðjunnar stafa ekki af því, að
óvenju illa hafi tekizt til í rekstrinum, heldur hefur
hana dagað uppi sem óþarft fvrirtæki.
Þær forsendur, sem upphaflega leiddu til stofnunar
Landssmiðjunnar eru ekki lengur til. Ríkisfyrirtækin,
sem áttu að skipta við hana, kusu heldur að koma
upp eigin verkstæðum. Og svo hafa orðið miklar
framfarir í málmiðnaðinum. Sjálfstæðum fyrirtækjum
hefur vaxið fiskur um hrygg, og þau hafa gert Lands-
smiðjuna ósamkeppnishæfa.
Niðurstaða allra þeirra athugana, sem fram hafa
farið á rekstri Landssmiðjunnar á undanförnum ár-
um, er sú, að ekkert vit sé í að halda áfram rekstri
hennar. í fyrra kom ríkisstjórnin fyrirtækinu ;ti]
hjálpar og tókst að útvega því þriggja milljón króna
lán til að halda því gangandi. En slíkt getur auðvitað
ekki gengið til lengdar.
Stjórnarflokkarnir eru ekki sammála um, hvað
gera beri við Landssmiðjuna. Forsætisráðherra lýsti
nýlega á alþingi þeirri skoðunni sinni, að leggja bæri
Landssmiðjuna niður, en kvað ráðh. Alþýðuflokksins
vera andvíga þeirri lausn. Vonandi verða kreddur
ríkisrekstrarins ekki lengi enn til þess að halda við
óeðlilegu ástandi á þessu sviði. Ríkisrekstrarvinir
mættu átta sig á, að Landssmiðjan er engin rós í
hnappagati þeirra.
— og arrnað rikisfyrirtæki
Ríkisútvarpið er langt frá því að vera eins umdeilt
og Landssmiðjan sem ríkisfyrirtæki, enda er þar um
að ræða starfsemi, sem erfitt er að reka í öðru formi
en nú er gert. Menn eru sammála um, að reka beri
Ríkisútvarpið áfram sem ríkisstofnun.
Hitt deila menn meira um, hvort Ríkisútvarpið eigi
að hafa einkarétt á útvarpi hér á landi. Útvarpstækni
hefur breytzt mikið og að sumu leyti orðið ódýrari og
einfaldari í meðförum. Það er ekki fráleitt, að staðar-
samfélög og áhugafélög vilji fá leyfi til staðbundins og
tímabundins útvarps. Skagfirðingar kunna t.d. ein-
hvem tíma að vilja fá að útvarpa sæluviku sinni.
Staðbundinn og tímabundinn útvarpsrekstur af
slíku tagi yrði vitanlega dálítil samkeppni við Ríkis-
útvarnið. Það er því eðlilegt, að þeir, sem áhuga hafa
á þessu, sæki um það til stjómvalda, en ekki til sam-
keppnisaðilans, Ríkisútvarpsins. Um þetta mikilvæga
mál hefur nýlega verið rætt á alþingi.
S
V í S I R . Mánudagur 1. marz 1971.
Sumir segja að hálf milljón manna hafi verið drepin í Suður-Súdan.
Sjálfstæðishreyfing svertingja beiðist
ásjár á Norðurlöndum
,,Arabar eru a5 fremja þjóð-
armorð á svertingjum í Suöur-
Súdan. Meira en hálf milljón
svertingja hefur verið myrt. og
milljón þeirra eru á flótta".
Þetta segir fulltrúi frelsishreyf-
ingar Suður-Súdana, Dominic
A. Mohamed, sem undanfarna
daga hefur heimsótt Norður-
lönd.
Biður um aðstoð við
flóttafólkið
Tilgangur ferðar Mohameds er
að vekja athygli á örlögum
iiVsveEtíflgjW.a. í Súdan og biöja
um aðstoð við tlóttafóliciS.
Fjöldi manna frá Súdan hefur
flúið yfjr landamærin til ná-
grannaríkjanna, Ðþíópíu, Keníu,
Úganda, Kongó. Mið-Afríkulýð-
veldi'sins og Tsad.
Borgarstyrjöld hefur lengi
geisað í Súdan sem er stærst
Afríkuríkja að flatarmáli, en
miklir hlutar landsins eru ó-
byggðir. Þarna er meirihlutinn
Arabar. I norðurhluta landsins
eru múhameðskir Arabar og
Núbíumenn, sem til samans eru
tveir þriöju landsmanna. I Suð-
ur-Súdan búa ýmsir flokkar
svertingja, sem mæ-la 32 mis-
munandi tungumál. 70% lands-
manna eru múhameðstrúar.
Landinu var lengi stjórnað
af Egyptum og Bretum í samein-
ingu Súdan varð sjálfstætt ríki
árið 1956.
Látlaust borgarastríð
Uppreisn hefur geisað í suð-
urhéruðum landsins nær alla tíð
frá sjálfstæði þess. Bardagar
virðast hafa blossað upp með
auknum ofsa að undanfömu.
Bylting varð gerð í Súdan ár-
ið 1969, og stóðu að henni vinir
Nassers forseta Egyptalands.
Nýju leiðtogarnir undir forystu
Gafaar al-Nimeiry hershöfðingja
stefna að þvi að treysta sam-
bandið við Egyptaland og ef til
viil algerri sameiningu landanna
ásamt Lfbiu og hugsanlega Sýr-
'landi. Hvemig sem oltið hefur
um ríkisstjóm Súdan, hefur
srvarti minnihlutinn í suðurhlut-
anum unað illa siínum hag og
kynþáttadeilur verið harðar.
Dominic A. Mohamed, sendi-
maður Suður-Súdana, gerir sér
vonir um að fá stjórnmálamenn
á Norðurlöndum til að tala máli
sínu og leggja að Aröbum að
hætta stríðinu. Hann viill að
Sameinuðu þjóöimar rannsaki
aðstæður og Rauði krossinn
sendi matvæli og lyf til fólks í
Suður-Súdan og flóttafólksins
þaðan i öðrum löndum.
„Menn líta undan“
„Enginn tekur eftir, hvað
gerist í Suður-Súden“, segir
hann, „eða þá að menn líta
undan“.
Hann bendir á, aö það væru
Bretar, sem „bjuggu til“ þetta
ríki og sameinuöu þar svo óíík
öfl sem múhmeðska Araba í
norðri og kfístna eða heiðna
svertingja í suðri. Sldkt gerðist
"víðá' í 'Áffíkú', og’ „gerviríki",
sem nýlenduveldin sköpuðu, eru
helzta vandamálið nú, þegar
þessi sundurleitu ríki eiga aö
stjórna sér sjálf.
Illlllllllll
m
flBIBIBIBIDII
Dominic A. Mohamed heim-
sækir Norðurlönd.
Arabar vilja hafa völdim í
Suður-Súdan þrátt fyrir óvilja
fólksins. Fljótið Níl streymir um
suðurhlutann, og þar er land vel
fallið til akuryrkju gagnstætt
því, sem gerist í noröunhlutan-
um.
Arabar vilja einnig geta haft
greiða „leið inn i Afrífcu miðja“
um Suður-Súdan til áhrifa á
svertingjalýöveldin. Áhrif Ar-
aba standa á gömlum merg. Á
tímum þrælasöfnunarinnar í Af-
rfku áttu arabiskir kauphéðnar
þar mi'kinn þátt og sóttu svert-
ingja inn í Afriku, sem þeir síð-
an seldu gjaman Evrópumönn-
um.
„Móðir mín var þræil“
Þess vegna bera svertingjamir
í Suöur-Súdan hatur í brjósti til
Arabanna, „Móðir mín var
þræll,“ segir Dominic A. Mo-
hamed. „Það er ekki lengra síö-
an shfct gerðist".
Hann segir, að arabisku ríkin
notj uppreisnina í Suður-Súdan
til að þjálfa her sinn til baráttu
við ísraelsmenn. 35 þúsund út-
lendir hermenn séu í landinu og
3 þúsund sovézkir ráðunautar
stjórnvalda. Þeir hafi nýtízku-
' legustu vopn. „Víetnam hefur
ek'kj veriö einj staðurinn, þar
sem notað hefur verið napalm,"
segir hann.
Suöur-Súdanar vilji fá að
stofna sitt eigið ríki. Þeir vil.ii
ekkert hafa með Araba að gera,
vilji alls ekki verða Arabar og
sætti sig ekki við aö „gervi-
landamærin“ frá nýlendutímun-
um skuli um aldur og ævi ráða
því, hvernig rí'ki skiptist. „Við
tilheyrum svörtu Afríku, en við
fáum ekki að ráða málum okk-
ar“
Svörtu lýðveldin í Afríku geti
ekki aðstoöað svertingjana í
' Súdan. Til þess skorti þau vopn
og fjármagn Þau séu svo fátæk,
að þau hafi ekki nög fyrir eigið
fólk. Hins vegar styðji stjórn-
málaforingjar eins og til dæmis
Nyerere forseti Tanzaníu og
Kaunda forsetj Zambiu sjálf-
stæðishreyfinguna í Suður-Súd-
an. Dominic A. Mohamed segir,
að önnur AfríkU'ríkj séu of
„upptekin í baráttunni gegn
heimsvaldastefnu hvítra manna“
til að þau hafi tima til að skipta
sér af yfirdrottnun Araba. Þessi
ríkj óttist einnig mest, að af-
skipti af málum i Súdan muni
flækja þau inn i deilur Araba
og ísraelsmanna. þar sem her
Araba sé þjálfaður í borgara-
stríðinu í Súdan.
> •
7 ’