Vísir - 26.03.1971, Blaðsíða 8

/
)
V í S I R . Föstudagur 26. marz 1971,
Otgefandi: Reykjaprent M.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R Eyjólfsson
Ritstjóri • Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfulltrói ■ Valdimar H. Jöhánnesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Slmai 15610 11660
Afgreiösla- Bröttugötu 3b Slmi 11660
Ritstlóm • Laugavegi 178. Slmi 11660 f5 lfnur)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mánúfli innanlands
I lausasölu kr. 12.00 eintakifl
Prentsmiflja Vlsis — Edda hí.
í
Ólík landhelgishugsun
]\/[unurinn á tillögum ríkisstjórnarinnar og tillögum
forustumanna stjórnarandstöðunnar í landhelgismál-
inu er meiri en hann virðist vera við fljótan yfirlestur.
Hugsanagangurinn að baki tillagnanna er svo ólíkur,
að engan þarf að undra, að ekki skyldi nást samkomu-
lag í landhelgisnefnd þeirri, sem allir stjórnmálaflokk-
arnir stóðu að.
Veigamesti munurinn er sá, að forustumenn stjórn-
arandstöðunnar vilja 50 mílna fiskveiðilandhelgi með
skjótum hætti, en ríkisstjórnin vill stefna að stærri
landhelgi en 50 mílum þótt það taki dálitlu lengri tíma.
í tillögu stjórnarandstæðinga er lagt til, að 50 mílna
landhelgi komi til framkvæmda 1. september 1972.
í tillögu ríkisstjórnarinnar er hins vegar þremur
möguleikum haldið opnum. Hinn fyrsti er landhelgi,
sem miði við 400 metra dýpi, en það jafngildir frá
50 og upp í 70 mílna landhelgi. Annar er að miða
við möguleg hagnýtingarmörk, en það gæti svarað til
enn stærri landhelgi. Þriðji kosturinn er að miða við
50 mílur eða meira. Allir þrír möguleikarnir ganga
lengra en tillaga stjórnarandstæðinga.
Ríkisstjórnin leggur til, að nú verði vandlega at-
hugað, hvaða kostur sé beztur, og lagt verði fram
frumvarp um stækkun landhelginnar á næsta alþingi.
Það þýðir,' að stækkunin kemur ekki til framkvæmda
fyrr en eftir 1. september 1972. Þar á móti kemur að
tillaga ríkisstjórnarinnar gerir ráð fyrir umfangsmikl-
um friðunaraðgerðum utan landhelginnar, sem nú þeg
ar verði undirbúnar. Tillaga stjórnarandstæðinga ger-
ir hins vegar ekki ráð fyrir slíku.
En tillögurnar greinir einnig á í fleiri atriðum.
Stjórnarandstæðingar leggja til, að sagt verði upp
landhelgissamningum við Breta og Þjóðverja. Ríkis-
stjórnin gerir hins vegar ráð fyrir, að unnt sé að
stækka lanákc'mna, án bess að neinum samningum
sé rift. Það nægi a" -iikynna viikcniandi rfldsstjóm-
um um stækkunina.
Loks leggja stjórnarandstæðingar til 100 mílna
mengunarlögsögu, en ríkisstjórnin vill halda fleiri
möguleikum opnum á því sviði og talar um nægjan-
legar aðgerðir. í því felst mengunarlögsaga eftir þörf-
um og samstarf við aðrar þjóðir um hindrun á mengun
sjávarins.
Tillaga stjórnarandstæðiriga er stutt og ónákvæm,
enda er henni ætlaður mikill þáttur í lýðskruminu fyr-
ir kosningar. Tillaga ríkisstjórnarinnar er hins vegaf
með ítarlegum skýringum, sem ætlað er að sýna fram
á raunhæft gildi tillögunnar. Hún sýnir, að ekki er
lokið undirbúningi okkar að stækkun landhelginnar
og að við vitum ekki enn, hvaða stækkunarleiðir
munu reynast beztar og mestar. í henni felst þraut-
hugsað mat á aðstæðum og ekki flanað að neinu,
sem síðar kann svo að reynast fela í sér minni og lé-
legri laridheivi en annars gæti orðið.
(
p’inhvern veginn hef ég það á
tilfinningunni, að hinn ó-
vænti og furðulega rnikli kosn-
ingasigur Indíru Gandí sé einn
þeirra viðburða, sem kunni að
gera strik í veraldarsöguna.
Maöur veit aldrei fyrir víst, með
an slíkir atburðir eru að ske,
þykist aðeins geta fundið óljóst
andblæinn, sem frá þeim gust-
ar. Það er eins og allt í einu
hafi máttug ósýnileg hönd til-
viljunar eða örlaga kippt í
tauminn á trylltum fáknum, í
stað þess að geysast stjórnlaust
og brjálað áfram og henda
skönkum í hundraö parta út í
sundurrif og upplausn. er allt
í einu kominn einhver nýrkraft
ur festu og vilja í verkið.
Það h’efur farið kaldur hrollur
um mann á undanförnum árum í
hvert skipti sem Indiand komst
á dagskrá. Áður þóttust Ind-
verjar undir forustu Nerú vera
eitthvert heimsafl, forustusveit
hinna hlutlausu ríkja, en allt
reyndist það hjóm eitt, þar var
ekki um neina forustu aðræöa
fyrir neinu afli, þar var lítið
unnið nema láta sig sofa og
berast að feigðarósi. Eftir frá-
fall Nerús kom þetta æ betur
í ljós með hverju árinu sem
!eið. Indland var sundurskrúfað
i æ meiri þjóöfélagslegum and
stæöum, þjóðflokkadeilum og
héraðsríg, hvarvetna brutust út
blóðugar erjur, og pólitísk
morð voru daglegt brauð.'
Þessu fylgdu sífellt rýrn-
andi áhrif þess sameining-
arafls landsins, sem lifað hafði
f- hinum mikla sjálfstæðisflokk
landsiris, kongressflokknum. En
byltingarflokkar rauðra komm-
únista efldust stööugt eins og
púkinn á bitanum og vokkuðu
sem gammar eftir að komast í
hræið.
Caman við atburði veraldarsög-
‘ unnar er jafnan blandað
hinni sögulegu nauðsyn. Hún er
kannski ekki allsráðandi, því
þar sem mjóu munar á vatna-
skilum getur tilviljunin haft sín
áhrif og óvænt fall dropans ráð
ið því, hvar stórfljótið rennur.
En Indiand er einmitt eitt þeirra
landa. sem hefur getað valtið
upp hjá manni hugleiðingu og
óhugnað um óstöðvandi brun
sögulegrar nauðsynjar. Menn
hafa getað spurt sig, — hvað
er veriö að fiflast með vestrænt
lýðræöiskerfi í þvísu landi, sem
virðist ekkert hafa sameiginlegt
með Vesturlöndum. Hvað er
verið aö ræða og þvæla um
vandamálin fram og aftur á
kjaftaþingi í Nýju Delí og hvað
vilja nefndir vera að klaka inn-
antómt um ekki neitt, meðan
neyðin og örbirgðin, vonleysið
og bjargleysið glottir inn um
gátt á hverju hreysi? Er nokkuð
annað sem gagnar í þessu ve-
sældarinnar volæðis landi en
harkaleg einræðisstjórn, sem
rekur menn áfram með svipum,
hvor skrattinn sem það er ein-
ræðishershöfðingjar eða ein-
ræöiskommúnistar. Er nokkur
önnur leið til að útdrífa illt en
með illu?
Svo hafa menn sett upp jöfnu,
— hvort er skynsamlegri leið
fyrir fátæku þjóðimar —ind-
verska aðferöin eða kínverska
aöferðin. Æ fleiri hafa hallazt
á þá sveif, aö hin lýðræðislega
aðferð Indverja væri vonlaus.
Ótal sönnunargagna hefur verið
að leita í næstum óteljandi ný-
frjálsum Asíu og Afríku-ríkjum.
Hvarvetna hafa þingræðisstjórn-
ir hnigið sem skaflinn. Upp úr
miskunnarlausri valdabaráttu og
pólitískum morðum hafa risið
upp ráðrikir stjórnmálagarpar
og hershöfðingjar, og allt virtist
s’iga að sama ógæfubrunni hjá
Indverjunum. Margir voru komn
ir á það stig, að um þetta þyrfti
ekkert að ræða. lengur hvor
lausnin væri haganlegri sú kín-
verska eða indverska. Þar stoð-
uðu engin orð til eða frá. heldur
gerðist þetta bara af sjálfu sér,
kommúnistunum væri óðum að
aukast fylgi, byltingin að bólgna
upp f eymd Indverjalands. Við
þyrftum svo sem ekkert að bíða,
hin blóðuga miskunnarlausa
bylting væri þar aðeins handan
við homið.
Því vonlausari varð hin ind-
verska aðferð sem það kom
æ greinilegar í ljós, að gömul
afturhaldssöm öfl voru svo til
öllu ráöandi í kongress-flokkn-
um, sem bókstaflega hindruöu
allar þjóðfélagslegar umbætur.
Ennþá nærri 25 árum eftir að
Indland hlaut sjálfstæði heíur
gamall höfðingjaaðall haft nær
öll völd þar. Enn er óslitinn þar
þráður miskunnarlausrar og
viðbjóðslegrar bændaánauðar,
sem gömul reynsla sýnir aö
leiðir af sér sögulega nauðsyn
byltingar. Enn er lítið sem ekk-
ert gert í því að bæta menntun
ólæsrar alþýðu landsins. Og
enn viðgengst sá óþverri að
gamlir fíla og demantafurstar
lifa á föstum millj.launum frá
ríkinu, samt'ímis því sem þeir
halda áfram miskunnarlausu
arðráni á alþýðu landsins. Ind-
land er ekkert einsdæmi I þessu.
Sömu söguna er að segja víðs-
vegar í Suður-Asíu.
etta gamla miðalda-kúgunar-
skipulag reynir þó að aðlaga
sig nýjum aðstæðum tuttugustu
aldar. Það samlagast bankakerfi,
atvinnurekstr; og IBM-kerfi 20.
aldarinnar. Þannig er hinu blóð-
sogna fjármagni varið til fyrstu
uppbyggingar tæknilegs og fjár-
málalegs skipulags Indlands.
Það kann að vera, að stjórnvöld
séu hikandj að hagga við undir-
stöðu þeirrar byggingar. Það
hefur gert sig svo ómissandi.
Inn í bankana rennur fjármagn-
ið sem er kreist úr bændalýðn-
um. Því er afar vafasamt, segja
sumir að hagga við landbúnað-
arkerfinu. Og þannig situr allt
við það sama ár eftir ár og ára-
tug eftir áratug. Það er ekki svo
auðvelt að útrýma miðöldinni úr
nútímanum, auðveldara að láta
allt hjakka í sama farinu, —
þar til allt springur og hrynur.
Það var varla mikil von til
að slík stefna, sem var orðin
allsráðandi í sjálfum kongress-
flokknum gæti borið mikinn sig-
ur í skauti. Hún var hrein dauða
stefna. en það virtist engin leið
út frá henni. Þannig „indversk
aðferð" var vonlaus. Þá gerðist
sú einkennilega tilviljun, að
Indíra Gandí var kjörin til for-
ustu flokks og stjómar. Hún
var eiginlega valin út úr vand-
ræðum, af því að hinir raun-
verulegu ráðamenn gátu ekki
komið sér saman um, hver
skyldi hljóta heiðurinn. Þeir
völdu hana m.a. af því, að þeir
álitu hana sakleysipgja, kven-
mann sem myndi láta stjórnast
af sér meiri mönniun.
Tj’n Indfra litla kom á óvart,
Hún gerði uppsteyt, hún
leyfði sér að kljúfa flokk sinn.
reka ráðherra úr stjóm og aðra
úr flokknum í öllu þessu rázki
hefur hún stöðugt gengið eftir
tæpri ómælisbrún, mjórri lfnu,
þar sem allt rambað; á ótal
tilviljunum. Hún tók mikilli á-
hættu, spilaði djarft hasarðspil,
en það er loksins nú í þessum
kosningum, sem það verður
ljóst, að hún er raunverulega á
nýjum vegi f tilraun til að skapa
nýtt Indland. kannski nýja Asíu.
Og allt f einu getum við aftur
fariö að spyrja okkur og velta
þvl fyrir okkur, hvor er betri
kfnverska aðferðin, eða sú ind-
verska, en að því tilskildu, að
Indíra Gandi kann nú að hafa
bent á nýja indverska aðferð.
Það verður sannarlega fróðlegt
að sjá, hvernig sú jafna gengur
upp.
Tndíra Gandí kastaði tening-
unum á hinni frægu Bang*-
ór-ráðstefnu Kongress-flokksin.s
sem haldin var V júlí 1969 Þav
lét hún til skarar skríða gegn
afturhaldsforustu flokksins og
Indíra Gandí sigurvegari í kosningunum.
I