Vísir - 21.06.1971, Side 8

VISIR . Mánudagur 21. júní 1971,
ISIR
Otgefancfc: KeyKiaprem Of.
Pramkvæmdastióri: Sveinn R EyjóKason
Ritstjóri ■ Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri ■ Jón Birgir Pétursson
Ritstjómarfuiitrúi Valdimax H. Jóhannessoo
Auglýsineastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Bröttugötu 3b Slmar 15610 11660
Afgreiösla Bröttugðtu 3b Simi 11600
RitstiófT Laugavegi 178 Slmi 11660 <5 linur)
Áskriftargjald kr. 195.00 á mánuöi innanlands
I lausasöiu kr. 12.00 eintakið
Prpntsmiöia Vlsis — Edda hl.
Allt að vinna
{ðnaðarráðuneytið hefur gefið út bók eftir dr. Guð-
mund Magnússon prófessor, þar sem hann gerir spá
um iðnþróun þess áratugs, sem nú er hafinn. Bókin
heitir „Iðnþróunaráform" og fjallar um stöðu íslenzks
iðnaðar og um hugsanleg markmið og leiðir í iðnþró-
uninni.
Útkoma þessarar merku bókar markar að vissu
leyti tímamót í iðnþróuninni. Að baki liggja markviss-
ar aðgerðir í þá átt að gera ísland að iðnaðarríki. Þess-
ar aðgerðir hafa staðið yfir í áratug. Á þessum tíma
hefur safnazt saman reynsla, sem gerir fræðimönnum
kleift að spá nú með meiri nákvæmni en áður um
væntanlega iðnþróun.
íslendingar hafa gerzt aðilar að fríverzlunarsam-
tökum EFTA og jafnframt hefur verið myndaður
geysilega öflugur iðnþróunarsjóður. Stóriðja hefur
náð fótfestu hér á landi og ýmsar greinar almenns
iðnaðar þenjast út með ævintýralegum hraða. Þetta er
sá grundvöllur, sém athugun Guðmurídar Magnússon-
ar byggist á.
Jóhann Hafstein forsætisráðherra tekur fram í for-
mála bókarinnar, að hún stefni ekki að flokkspóli-
tískum áhrifum, heldur hlutlausum upplýsingum til
þess að auðvelda stefnumörkun þeim, sem um þessi
mikilvægu mál eiga að fjalla á næstunni. Hann segir:
„Líta ber a »*«ssa ritsmíð sem efnivið til leiðbeining-
ar um ákvaroanir og úrlausnir á sviði iðnaðar á næstu
árum.“
Af bókinni er Ijóst, að möguleikar íslendinga á
þessu sviði eru miklir. Guðmundur spáir því, að iðn-
aðurinn geti orðið ein mikilvægasta útflutningsgrein-
in á þessum áratug. Hlutdeild iðnaðarins, aö sjávar-
vöruiðnaði frátóldum, í vöruútflutningi er nú 17%, en
gæti orðið 42, mð 1980 samkvæmt spá Guðmundar.
Hann telur ekk' Cr . ,’hæft aC „ætia, að verðmæti
útflutnings almonos iðnaðar geti tvöfaldazt eða þre-
faldazt fram til 1974. Þær iðngreinar, sem vega þyngst
á metunum í þeirri spá eru kísiliðja, ullar- og skinna-
iðnaður, umbúða- og veiðarfæragerð, málningarfram-
leiðsla og skipasmíðar. Gerir hann þó ekki ráð fyrir,
að fullvinnsla skinna, þar á meðal minkaskinna, verði
komin á þann rekspöl, sem æskilegt væri.
Þá reiknar hann með, að stórvirkjanir fallvatna
muni gera kleift að koma hér upp stóriðju af ýmsu
tagi, t.d. saltveri, magnesíumveri, nýju álveri, ál-
steypu og málmbræðslu. Hann reiknar alls^ekki með,
að nærri öll áform um nýjar iðngreinar og stóriðju
verði að veruleika, svo að hugsanlegt er, að með
markvissu átaki megi fá enn hraðari iðnþróun en
spá hans gerir ráð fyrir.
Bók Guðmundar gefur glögga hugmynd um, hve
margt verður hægt að gera í iðnaðinum á næstu ár-
um c"'
Tveir forsetar fórnar-
dýr svartagaldurs?
mikið er í húfi, að vel gangi.
— þoð er trú margra svertingja i Brasiliu
Umsjón: Haukur Helgason
Galdratrú fer í vöxt
víðast hvar um þessar
mundir. Hún magnast
meðal „siðmenntaðra“
manna í vestrænum rflcj
um, eins og fréttir bera
með sér frá Bandaríkjun
um, Bretlandi og víðar.
En hún er ekki ný bóla
meðal svertingja í Suður
Ameríku. í Brasilíu,
stærsta ríki kaþólskunn
ar í heiminum, tilbiðja
milljónir manna svarta
guði. Sumir segjast hafa
lagt bölvun yfir sína
hvítu herra. Jafnvel
halda þeir því fram, að
þeir hafi með göldrum
komið tveimur forsetum
landsins fyrir kattarnef.
„Hvíti guðinn er elcki
almáttugur“
í suðurbae Rio de Janeiro,
höfuðborgarinnar, slátra þel-
dökkir íbúarnir einu sinni á ári
hverju svörtum geithafri. Höfði,
fótum og kynfærum dýrsins
fóma þeir guöinum Exu. Af-
ganginn eta þeir á sjálfum
föstudeginum langa, þeim degi,
er sanntrúaöir kaþólikkar mega
ekki kjöt eta. Þessi blóðfórn tii
hins svarta guös telja tilbiðj-
endur hans sýna, að „hvíti
guðinn sé ekki almáttugur".
Exu, svartur guö ættaður fná
Afríku, sé sterkari.
tbúar 1 Morro do Sossego í
Rióborg eru ekki einir um þessa
hætti. Milljónir Brasilíumanna
dýrka enn „heiðna" guði af
ýmsu tagi, komna frá Afríku.
Þar eru þeir i hávegum hafðir
Xango sem hefur eldinguna að
vopni, herguðinn Ogum og
sjávarguðinn Yemanja. Kaþólski
presturinn Raimun do Cintra,
sem hefur kynnt sér þetta telur,
að í Ríó einni hafi fyrir þremur
árurn um 800 þúsundir sótt
nokkuð reglulega „guösþjón-
ustur“ ýmissa heiöinna guöa —
og þeim fjölgar.
Eins og gerist um svertingja
í Norður-Ameríku um þessar
mundir, hefur áhugi svertingja
í Brasilíu vaknað fyrir uppruna
s'inum. Sífel'.t fieiri þeirra fara
nú ekki dult með, að það sé
„fallegt" og „hreint“, sem for-
feður þeirra aöhöfðust í Afriku,
áður en hvítir menn fluttu þá
þrælafiutningum til Vestur-
álfu. Sífellt fleiri svertingjar
leita uppruna sfns og f þeim
uppreisnarmóð gegn kenningum
hvftra manna hafa margir snúiö
aftur til fornra guða. Þetfa á
aðallega við um hinar einfaldar'
sálir í þeirra hópi, en það er
skylt öðrum einkennum vaxandi
sjálfstrausts svertingians, sem
menn þekkja, afrískri hár-
greiðslu og klæðnaði, kröfum
um kennslu afrískra fræða 'i
bandarískum háskólum.
Kaþólsku kirkjunni hafði raun
ar aidrei tekizt þrátt fyrir mik-
inn viðbúnað að útrýma með
öllu þeim siðum, sem svertingj-
amir fluttu með sér á þræla-
skipunum. Fjórar aldir eru sið-
an fyrsti svertinginn kom tii
Brasilíu til að vera þræll hvftra
manna. 1 mörgum efnum var
játning svertingjanna á trú
herra sinna aðeins á yfirborðinu.
Vissulega stilltu þeir styttum
af dýrlingum á ölturu sín, en
þeir tóku að tilbiðja sína gömlu
guði undir nýjum nöfnum.
Þannig varð afriski guðinn
Xango að dýrlingnum heilögum
Hieronymus. En með yfirskini
tilbeiðslu kaþólskra dýrlinga
hélt gamla trúin áfram að lifa.
Frá „Iífslandinu“
Afríkn
Afrikumennimir I Brasiliu
töldu, að gömlu guðimir þeirra
kæmu frá „Kfslandinu" Afriku
og heimsæktu sig á tyllidögum.
I>eir, svo trúðu svertingjar,
hjálpuðu aumum bðmum sínum
að afbera ánauð og vesöld
tilverunnar 1 hinu framandi
landi. 1 trúnni þóttust margir
sjá meira. Hinir réttlausu svert-
ingjar þóttust sjálfir fá vald frá
guðunum. Prestar svertingja
gætu með svartagaldri knúið
guðina til þess að gera óvinum
illt.
Fræðimonn- .hafa .haldið þvi
fram, að það hafi fremur verið
hræðsJaf R, Jivjtfa .„„rnanna viö
svartagaldurinn en vigamóður
trúboðsins, sem leiddi til her-
ferðar gegn heiðnum siðum
svertingja. Það eru ekki nema
40 ár sfðan dans eins og samba
var bannaður í Brasilíu með
lögregluvaldi. Árið 1934, hálfri
öld eftir að þræiahald f Brasilíu
hafði verið afnumið, viður-
kenndu valdhafar, að siðir
Afrikumanna skyldu hafa sama
rétt og siðir hvítra,- Með ný-
fengnu frelsi urðu trúarbrögð
Afríkumanna opinskárri, og þau
urðu til skemmtunar ferða-
mönnum, sem lögðu leið sína
til Brasilíu, og eru enn, alveg
eins og kamivalinn frægi í Ríó.
Heil síða daglega í
milljónablaði
Gamlir siðir svertingja, sem
túristar gleðjast yfir, standa í
blóma í Candomblé-dýrkuninni. •
Enn í dag verða hinar „heilögu
dætur Candomblé“ að gangast
undir „skírn“, sem er öröugri
en hin kristna, svo að um
munar. Áður en þær mega þjóna
guði sínum, verða þær að dvelj-
ast ‘i marga mánuði krúnurakaö-
ar í einangrun í litlum klefa. Til
þess að guðinn eigi auðveldara
með að „komast inn f líkam-
ann“, eru skornar litlar rispur
f líkama þeirra.
Meðal svertingja borganna
færist hin gamla „heiðni“ í
aukana um þessar mundir. Af-
komendur þrælanna í iðnaðar-
borgum Brasilíu eru margir
hverjir ráðvilltir við breyttar
aðstæður og kjarklausir í bar-
áttunni um lífsins gæði, þar
sem þeir verða yfirleitt að lúta
1 lægra ha'.di. Þvf snúa svert-
ingjarnir sér í vaxandi mæli til
æðstu presta andadýrkunar og
gamallar trúar, f risaborgunum
Ríó, Sao Paulo. Santos og Porto
Alegre.
Galdrameistarar og töframenn
eru orðnir svo sterkir, að
„Umbandatrúin" hefur hlotið
Drengur ber bumbu og kona
liggur flöt á bæn. — Frá dýrk-
un anda i Brasilíu.
opinbera viðurkenningu stjórn-
valda sem trúarbrögð. Um-
bandamenn mega aðeins stunda
hvítagaldur, þeir mega ekki
nota vald sitt til ills. Dagblöð
í Brasilfu birta fréttir af Um-
bandadýrkun f föstum dálkum.
Milljónablaðið O Dia leggur
imdir það heila síöu dag hvern.
Sfðan í haust situr Umbanda-
miðillinn Atila Nunes Filho á
fulltrúaþingi 1 fylkingu Guana-
bara.
Hins vegar þykir það nokkuö
stór biti í háls, að viðurkenna
svartagaldur á sama hátt. Helzta
stefnur í þessum „ilu“ trúar-
brögðum eru taldar siðlausar,
boðandi ofbeldi og stjórnleysL
Áhangendur svartagaldursins
eru mestmegnis þeir fátækustu
í hópi hinna fátæku, þeir aum-
ustu af þeim aumu. Svartigaldur
er bannaður. En hann lifir.
„Ég læt galdramann fá
nafnið þitt“
Knattspymulið félagsins Vasco
da Gama í Rió, eitt hið bezta
af liðu.m knattspyrnustórveldis-
ins Brasilíu, gengur ekki til
leiks, fyrr en nuddari liðsins
hefur falið ljósmyndir af keppi-
nautum þeirra á afviknum stað
eða grafið í jörðu og fyrr en
búið er að hafa I frammi sær-
ingar um keppinautana til að
þróttur þeirra verði minni í
kappleiknum.
Verði vinnukona að*þola ilt
af húsbændum getur hún átt
það til að hnupla fatalepp frá
þeim og láta galdrameistara Iesa
yfir fl’ikinnj nokkrar særingar.
Ef tveir deila, segir ef til vill
annar: „Ég læt galdramann fá
nafnið þitt“. Þetta, svo segja
margir, getur reynzt lffshættu-
legt andstæðingnum.
Til þess að koma einhverjum
fyrir kattarnef, þá þarf galdra-
maðurinn aðeins að hafa nafn
hans og krota það á bréfmiða,
setja miðann í munn froski og
næla munninn saman, unz dýrið
deyr. Og svona segja margir
svertingjar létust tveir forsetar
Brasilíu, sem voru við völd eftir
valdatöku henjins. Humberto
Branco, markskálkur, forseti
Brasilíu, fórst í flugslysj 18.
júií 1967, og í fvrra lézt Arthur
da Costa e Silva, marskálkur
og forseti, af slagi og lungna-
bólgu.
Næstur í röðinni, segja þeir,
veröur núverandi forseti.