Vísir - 29.11.1972, Síða 6

6
Visir. Miftvikudagur 29. nóvember 1972
vísm
Otgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fr^ttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnárfulltrúi: Valdimar H. Jóhannesson
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 32. Simi 86611
Ritstjórn: Siðumúla 14. Simi 86611 (5 linur)
Askriftargjald kr. 225 á mánuði innanlands
i lausasölu kr. 15.00 eintakið.
Blaðaprent hf.
Harka eða hrun
Alþýðusambandsþinginu er lokið og fulltrúarnir
hafa dreifzt til sinna heimabyggða. Þar með hefur
tundurþráðurinn i efnahagsmálunum verið losaður
frá að sinni. Rikisstjórnin mun nú telja óhætt að
leyfa nefnd hinna hagfróðu að skila áliti sinu á þvi,
hvernig beri að bregðast við vandræðum efnahags-
lifsins. Er þessa álits að vænta hið bráðasta.
Rikisstjórnin fær áreiðanlega góð ráð hjá nefnd-
inni, enda skipa hana margir færir menn. Okkur er
þvi óhætt að vona, að senn verði hætt að láta reka á
reiðanum og i þess stað hafizt handa við að fram-
kvæma eitthvað af þvi, sem hinir hagfróðu leggja
til. Það er fyllilega orðið timabært að taka efna-
hagsmálin föstum tökum eftir hálfs annars árs ráð-
leysi.
Tillögur nefndarinnar verða vafalitið drákonsk-
ar, enda býður ástandið ekki upp á annað. Þjóðin á
ekki annars úrkostar, úr þvi sem komið er. En það
þýðir litið fyrir rikisstjórnina að kenna nefndinni
um þær fórnir, sem þjóðin verður að færa á næsta
ár^Það er viti, sem rikisstjórnin hefur sjálf skapað
með vangetu sinni til að hafa stjórn á efnahagsmál-
unum það hálft annað ár, sem hún hefur verið við
völd.
Af skýrslu hagrannsóknadeildar Framkvæmda-
stofnunar rikisins má ráða, hve hrikalegur sá vandi
er, sem búinn hefur verið til á þessu hálfa öðru ári.
Þár er þvi m.a. spáð, að gjaldeyrisforðinn, sem á að
nema um 4,4 milljörðum króna um næstu áramót,
verði kominn niður i 1,1 milljarð ári siðar, ef þróun-
ip verði áfram sú, sem nú stefnir. í skýrslunni er
svo bætt við, að i reyndinni geti hrun gjaldeyrisforð-
ans ekki orðið svona mikið, þvi að sá samdráttur i
atvinnulifi og bankaútlánum, sem fylgdi þessari
þróun, mundi draga verulega úr innflutningi og
gjaldeyrisnotkun vegna hans. En dæmi Fram-
kvæmdastofnunarinnar sýnir, hve hátt er lifað um
efni fram um þessar mundir.
1 sömu skýrslu kemur fram, að fjárvöntun opin-
berra fjárfestingarlánasjóða og opinberra fram-
kvæmda geti orðið um það bil þrir milljarðar á
næsta ári, þegar tillit hafi verið tekið til þekktrar
eða nokkuð öruggrar fjáröflunar. Óliklegt sé, að
með nýjum innlendum og erlendum lánum megi
afla nema þriðjungseða helmings þessa fjár. Bend-
ir stofnunin á, að á þessu ári hafi ekki gengið of vel
að ná i innlent lánsfé, og að greiðslubyrði vegna er-
lendra skulda sé þegar orðin mjög mikil næstu árin.
Einnig kemur fram i skýrslunni, að rikið vantar á
fjárlög rúmlega einn milljarð króna, ef halda á
áfram næsta ár þeim niðurgreiðslum, sem nú er
beitt til að halda visitölunni niðri. Þar kemur einnig
fram, að það mun á næsta ári kosta tæpan milljarð
króna að halda þvi verði, sem nú er á fiski upp úr
sjó. Samt stefni sjávarútvegurinn að öllu óbreyttu i
mjög erfiðan rekstur og sé auðsætt, að án verulegr-
ar tekjutilfærslu til hans verði öruggur rekstur hans
ekki tryggður á næsta ári. Svipaða sögu sé að segja
af öðrum atvinnugreinum, sem starfa fyrir erlend-
an markað, eða séu i samkeppni við erlenda aðila.
Þessar upplýsingar sýna, hve valt gengi islenzku
krónunnar er orðið, alveg eins og upplýsingarnar
um rýrnun gjaldeyrisforðans gefa til kynna.
Þessar opinberu upplýsingar sýna hve hrikalegur
vandi hefur hlaðizt upp að undanförnu, og að gagn-
ráðstafanirnar, þegar þær loksins koma, hljóta að
verða sérdeilis harkalegar.
EINVALDUR
í 33 ÁR
Francisco Franco,
hershöfðingi, kann að
vera farinn að gerast
stirður til gangs, en það
er engin hnignun á veidi
hans núna, þegar
áttræðisafmæii hans er
að renna upp þann 4.
desember næstkomandi.
— i meira en þrjá
áratugi hefur hann verið
einvaldur á Spáni.
Þeir, sem til Francos
þekkja, búast við þvi, að
hann muni verja
afmælisdeginum á
dæmigerðan hátt fyrir
sinar athafnir. Nefni-
,lega i skauti fjölskyldu
sinnar á hóglátan hátt
og án nokkurra
opinberra hátiðarhalda.
En með þessum kyrrláta hætti
speglast vel það öryggi og vald,
sem Franco hefur notið, siðan
hann komst til valda 1939. Og ekki
er þar með búið. Þvi að svo
horfir, að þessi digri hátiðlegi ,,E1
Caudillo” sé búinn að hagræða
málum þannig i framtiðinni, að
riki hans muni standa i nokkur ár
til viðbótar, þótt hann félli frá á
morgun.
Ellimörk
A hinn bóginn minnir þó sér-
hver afmælisdagur hans á það, að
hann á ekki langt ófarið á sinu
æviskeiði. Og af sendimönnum,
sem notið hafa áheyrnar
Francos, má heyra, að heilsu
hershöfðingjans hefur farið
hrakandi, og hún sé breytileg frá
degi til dags.
t vor neyddi skemmd tönn hann
til þess að aflýsa fjölda viðtala i
nokkra daga. Og menn þóttust sjá
þess gæta i fyrra, þegar hann
kom opinberlega fram, að gamli
maðurinn er orðinn óstöðugur á
fðtunum Enda er eiginkona hans,
Dona Carmen, ævinlega við hlið
hans, hvar sem hann kemur
fram.
F'ramtiðin.
En i fyrra lagði Franco siðasta
steininn i þá framtiðarbraut, sem
hann hefur markað riki sinu,
þegar hann tilgreindi eftirmann
sinn, varaforsetann, Luis Carrero
Blanco, aðmirál. Carrero Blanco
hefur um fjölda, fjölda ára verið
nánasti ráðgjafi Francos, og fáir
liklegri til þess að taka við, þegar
,,E1 Caudillo” nyti ekki lengur
við.
Eins og kunnugt er hefur þó
Franco lagt grundvöllinn að þvi
að vekja upp konungdæmið á
Spáni með þvi að tilnefna Juan
Carlos de Borbon, prins, sem
yfirmann rikisins eftir sinn dag
og sem fyrsta konung Spánar,
siðan afi prinsins, Alfonso
konungur, afsalaði sér völdum
1931.
Sem yfirmaður rikisins mun
prinsinn auðvitað hafa völd til
þess að tilnefna sinn eiginn for-
sætisráðherra. En fæstir imynda
sér, að prinsinn komi til með að
vikja aðmirálnum frá, áður en
fimm ára valdatimabil Carreros
Blanchos er útrunnið. Og liklegt
þykir þvi, að þessir tveir menn
muni sitja saman að völdum á
Spáni, þegar Franco er fallinn
frá.
Leikur golf og
veiöir lax.
Fulltrúar yfirvalda halda þvi
statt og stöðugt fram, að Franco
sé við beztu heilsu og hinn mesti
vinnuhestur, þrátt fyrir aldurinn.
— Franco kemur af og til opin-
berlega fram, og hann situr
flesta fundi rikisráðsins, sem
haldnir eru hálfsmánaðarlega,
Franco slundar enn veiðar, en fer
sér nú orðið hægar við það.
en nú orðið standa þeir aðeins i
tvær klukkustundir miðað við tólf
stunda fundina, sem rikisráðið
hðlt jafnan fyrir svona 15 árum.
Og þess á milli hittast þeir
Carrero Blanco og Franco reglu-
lega á miðvikudögum og ræða
málin, áður en rikisráðið kemur
saman til fundar.
Franco, sem er maður hóf-
samur i nautnum, reykir ekki og
drekkur hóflega, lifir kyrrlátu
— Franco
áttrœður 4.
desember
mmmm
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
heimilislifi. Á kvöldin heldur
hann kyrru fyrir heima hjá sér og
lætur ekki ónáða sig, nenia mikið
liggivið. Gjarnan hallar hann sér
út af og litur i bók. A daginn
leikur hann golf, veiðir lax eða
skýtur fugla, en ekki gengur hann
þó að þvi af sama áhuganum og
hér áður. Og alltaf hefur hann nú
orðið aðstoðarmann sér við hlið.
Breyttir
þjóðhættir.
Ferðamönnum, sem til Spánar
koma( þeir skipta milljónum ár
lega, þvi að undir stjórn Francos
hefur Spánn orðið mesta ferða-
mannaland Evrópu) kann að
þykja margt i dagfari lands-
manna með forneskjulegum blæ.
Engu að siður er sá Spánn, sem
Franco stýrir 1972, i flestu gjör-
ólikur þvi fátæka riki, sem hann
tók við stjórninni á að borgara-
styrjöldinni lokinni.
Himinháar ibúðarblokkir.þekja
nú baðstrendurnar, borgar-
strætin éru að drukkna undir um-
ferð, sjónvarp á flestum
heimilum o.s.frv. Þjóðarfram-
leiðslan er ár frá ári ein sú mesta
i Evrópu.
Spánn hefur tekið upp utan-
rikisverzlun við Sovétrikin sem
var höfuöfjandi þeirra i borgara-
styrjöldinni og búizt er við þvi, að
á næstunni byrji Spánverjar að
skipta við Kina.
Kommúnismi þykir þó ennþá
ljótt orð á Spáni, en samt hefur
stjórnin snúizt margar gráður til
vinstri frá þeim tima, þegar Adolf
Hitler gaf Franco Mercedes Benz
á fimmtugsafmælinu 1942.
Helmingur þeirra 33 milljóna
Spánverja, sem landið byggja
núna, voru ekki fæddir, þegar
borgarastyrjöldinni lauk með
eina milljón manna i valnum.
Fylgismenn Francos segja, að
styrk hönd hans hafi stýrt landinu
i gegnum hafsjó andúðar er-
lendra rikja vegna fasistaorðsins,
sem af Spáni fór og einangraði
landið upp úr lokum seinni heims-
styrjaldar. En andstæðingar
Francos kalla stjórnarhætti hans
harðstjórn og afturhald.
En þjóðin virðist einhvern
veginn hafa glatað áhuga sinum
á stjórnmálalegu frelsi, ef undan
eru skildir nokkrir ofstækisfullir
Baskar, hundrað menntamenn
eða svo og svo nokkrir stjórn-
málamenn. Hár framfærslu
kostnaður, skortur á skólahús-
næði. ioftmengun og siðgæði
unga fólksins virðast fólki ofar i
huga en prentfrelsi og frelsi til að
stofna stjórnmálaflokka.
A hátiöisdegi hins heilaga Francisco de Asis i sumar komu þau saman,
Franco (t.h.). kona hans Carmen og prins Juan Carlos og Sofia
prinsessa (lengst t.v.) en Franco hefur gert ráöstafanir til þess að
Carlos verði fyrsti konungur Spánar siðan Alfonso afsalaði sér völdum
1931.
Franco tilnefndi Carrero Blanco, aðmirál, eftirmann sinn, en hann er
varaforseti Spánar.