Vísir - 06.04.1973, Qupperneq 6

6
Yisir. Föstudagur (i. apríl. 197:5
VtSIR
Útgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Riistjórnarfulltrúi:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiösla:
Ritstjórn:
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Valdimar H. Jóhannesson
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Simi 86611
Siöumúla 14. Simi 86611 (7 línur)
Askriftargjald kr 300 á mánuöi innanlands
i lausasölu kr. 18.00 eintakiö.
Blaöaprent hf.
Hagurinn af Haag
Eins og nú horfir má búast við úrskurði al-
þjóðadómstólsins i Haag i landhelgismáli okkar i
lok þessa árs eða i byrjun næsta árs.
Dómstóllinn tekur landhelgisdeiluna til efnis-
legrar meðferðar i haust með þvi að hlýða á mál-
flutning andstæðinga okkar. Siðan vilja
dómararnir hlusta á rök íslendinga i desember.
Ef við segjumst ekki vilja neyta þess mögu-
leika, getur dómstóllinn hvenær sem er kveðið
upp úrskurð eftir málflutning andstæðinga okkar
i september. Sá dómur yrði birtur öðru hvoru
megin við næstu áramót.
Og enn sem komið er heldur rikisstjórn okkar,
að einum ráðherra undanskildum, fast við þá
stefnu að láta ekki flytja mál okkar i Haag.
Sumir eru bjartsýnir á niðurstöðu dómstólsins,
en aðrir svartsýnir. í fyrri formsatriðaúr-
skurðum dómstólsins i þessu máli kemur ekki
neitt fram, sem varpað geti ljósi á viðhorf hans til
efnisatriða málsins.
Vitanlega hefur úrskurður alþjóðadómstólsins i
Haag töluvert gildi, þótt annar hvor deiluaðila
segist ekki taka mark á honum. Þess vegna eru
Islendingar spenntir að vita, hvernig málstað
þeirra reiðir af i Haag.
Þvi miður vantar okkur enn sterkasta vopnið i
landhelgisbaráttu okkar. Það er niðurstaða haf-
réttarráðstefnunnar, sem upphaflega átti að
halda á þessu ári, en verður væntanlega frestað
fram á næsta ár.
Komið hefur i ljós, að mikill meirihluti rikja
heims fylgir mun viðari landhelgi en við höfum
tekið okkur. Hugmyndin um 200 milna hag-
nýtingarlögsögu, þar á meðal fiskveiðilögsögu,
mun hafa mest fylgi á ráðstefnunni.
Þessi meirihluti fer stöðugt vaxandi, auk þess
sem æ fleiri riki gripa til aðgerða til verndunar
landgrunnssvæðum sinum. Það er alveg hugsan-
legt, að tvö hundruð milna kenningunni aukist
svo íylgi á einu ári, að tveir þriðju hlutar af
rikjum ráðstefnunnar greiði henni atkvæði og
geri hana þar með að alþjóðareglu.
En jafnvel þótt meirihlutinn verði aðeins ein-
faldur, mun niðurstaðan valda þáttaskilum.
Ráðstefnan er haldin af Sameinuðu þjóðunum
með þátttöku flestra rikja heims. Og dómstóll
Sameinuðu þjóðanna, dómstóllinn i Haag, er
vitanlega verulega bundinn af niðurstöðunni, ef
hann á þá enn eftir að kveða upp úrskurð sinn.
Þess vegna eigum við að stefna að þvi, að
alþjóðadómstóllinn kveði ekki upp úrskurð fyrr
en eftir hafréttarráðstefnuna. Það veitir aukið
öryggi i jafn tvisýnu máli og landhelgisdeilu
okkar.
Þetta getum við gert með ýmsu móti, ef við
aðeins látum flytja mál okkar i Haag. Við getum
óskað eftir frestum á fresti ofan, ýmist til öflunar
gagna eða hreinskilnislega til að gögn hafréttar-
ráðstefnunnar liggi fyrir.
Munnlegur málflutningur okkar i Haag þarf
auðvitað að vera með þeim stöðuga fyrirvara að
islenzk stjórnvöld viðurkenni ekki löesöeu
dómstólsins. Það hafa önnur riki gert fyrir þeim
sama dómstóli og samt unnið mál sin.
Við höfum þegar tekið þátt i skriflegum mál-
flutningi með þvi að senda nokkur gögn til Haag.
Við höfum hvorki með þvi né með öðrum mál-
flutningi, munnlegum eða skriflegum, viður-
kennt eitt né neitt, ef við aðeins gætum fyrirvara
okkar.
Þó styrjöld geysi áfram i
Kambodju, bardagarnir aldrei
verið harðari, var þvi formlega
lýst yfir nú i vikunni, að styrjald-
arþátttöku Bandarikjanna i Viet-
nam væri lokið. Þeir hafa þar
með flutt allt herlið sitt burt frá
landinu, og geri kommúnistar enn
tilraun með hernaðaraðgerðum
til að sölsa allt landið undir sig,
þá kvað Saigon-stjórnm eiga aö
reyna aö standa sig sjálf, i hæsta
lagi að hún fái einhverja loft-
hernaðaraðstoð frá fjarlægum
flugstöðvum.
Nixon forseti tilkynnti banda-
risku þjóðinni sjálfur með út-
varpsávarpi að striðinu væri lok-
ið. Um leið sagði hann, að nú
ætlaði hann á siðari kjörtimabili
að snúa sér með þvi meiri krafti
að innanlandsmálunum. Þar
hefur allt veriö i hálfgerðum
ólestri. Efnahagskerfið hefur
verið lasburða, sem greinilega
hefur sézt af margendurteknum
gengislækkunum dollarans, sem
hefðu þótt ganga guölasti næst
fyrir nokkrum árum. Þá hafa
tiðum borizt fregnir vestan um
haf af kynþáttavandamálum með
stórvexti glæpa og eiturlyfja-
neyzlu, jafnframt þvi sem Banda
rikin, mesta tækniveldi heims
hefur staðið á mjög lágu og van-
þróuðu stigi á sviði félagshjálpar
og heilbrigðisþjónustu fyrir sauð-
svartan almúgann og húsnæðis-
mál verið i hroðalegum ólestri.
Nú kemur Nixon fram i útvarp
og sjónvarp og lofar bót og betr-
un. Nú segir hann tima til kominn
að taka innanlandsvandamálin
upp til ýtarlegrar endurskoðunar
og umbóta, aö endurreisa þjóð-
félagskerfið svo það skapi þegn-
unum öryggi og aukna hamingju.
Fyrst má geta þess að flestir
sérfræðingar. sem eitthvað þykj-
ast hafa vit á málum, telja að nú
sé að hefjast nýtt timabil mikils
efnahagslegs uppgangs i Banda-
rikjunum. Hvar sem þeir gægjast
niður i atvinnulifið þykjast þeir
evgja nýsköpun og viðreisn með
stórátaki nýrra tæknilegra fram-
leiðsluaðferða. og vænta þeir þess
að áhrifanna fari að gæta á
siðasta fjórðungi þessa árs, þá
muni takast að veita japönskum
og öðrum útlendum vöruinn-
flutningi samkeppnisviðnám og
bandarisk utflutningssókn muni
þá befjast og hinn sisjúki
greiðslujöfnuður hressast við og
dollarinn fara að braggast. Ekki
er þó vist að allt gangi svo greitt
sem þessir spesialistar segja og
er ekki gott að segja hvaða strik
óðaverðbólgan i Bandarikjunum
gerir i reikningana. en hún á sér
la fordæmi. nema þá helzt i efna-
hagslegum viðundrum eins og
Islandi og Sile. Það var t.d. ein-
kennileg tilviljun, að alveg á
sömu dögunum og landbúnaðar-
vörur voru að hækka hér um
40-50% þá hækkaði kjöt viða i
Bandarikjunum lika um 40-50%
og húsmæðrasamtök i mörgum
héruöum og borgum vestanhafs
gengust þá lika fyrir mótmælaað-
gerðum, hættu að borða kjöt en
sneru sér i staðinn yfir að fiski.
En óneitanlega eykur það ekki trú
á neinum gjaldmiðli, þegar verð-
bólga grefur svo undan honum.
t ávarpi sinu var Nixon mjög
bjartsýnn og sumum þótti hann
yfirlætisfullur. Hann hélt þvi
fram að mikillárangurhefði náðst
á liðnu kjörtimabili hans. Dró
hann myndina upp þannig, að
þegar hann tók við völdum i árs-
byrjun 1969 hefði allt verið svo að
segja i kaldakoli og allsherjar
ringulreiö á öllu. Þá voru svæsnar
og blóðugar kynþátta- og stú-
dentaóeirðir svo að segja daglegt
brauö, voru þá jafnvel heil borg-
arhverfi brennd til kaldra kola og
með allskonar lausung,
hippamennsku og öðrum brjálæð-
ishreyfingum hafði orðið óhugn-
anleg aukning á eiturlyfjaneyzlu
og margskyns alvarlegum glæp-
um.
Nú var öldin þó önnur, Nixon
kvað þegar hafa orðið umskipti til
hins betra, borgaraóeirðir sjald-
gæfar, þó Indiána-aðgerðirnar
við Wounded Knee séu undan-
tekning þar frá. Ennfremur þótt-
ist hann nú geta bent á að veru-
legar umbætur hefðu oröið i
hreinlætis og mengunarmálum,
vegna þess að strangari reglum
hefði verið framfylgt á þvi sviði.
Þá þóttist hann geta sannað að á
siðustu 2-3 árum hefði aftur tekið
að draga nokkuð úr glæpum og
eiturlyfjaneyzlu.
En betur má ef duga skal, enda
er þaö vist enn á almannarómi,
að borgarstræti Bandarikjanna
séu sizt tryggari en skuggar
frumskóganna með hinum blóö-
þyrstu rándýrum þeirra. Og nú
lagði Nixon áherzlu á það aö her-
ferð skyldi framkvæmd til að
berjast við hverskyns glæpi og
reyna að gera landið aftur sæmi-
lega byggilegt fyrir friðsaman
almenning. Herferðina á aö
framkvæma með stórbrotnum
umbótum á öllum sviðum réttar
gæzlunnar, i refsilöggjöf, lög-
gæzlu, dómsvaldi og refsivist.
En sérstaka athygli hefur það
vakið í hvaða átt Nixon ætlar að
beina þessum viðtæku endurbót-
um. Menn spyrja hvort komið sé
að afturhvarfi frá þeirri frjáls-
lyndu refsistefnu, sem rikjandi
hefur verið i flestum menntuðum
löndum á siðustu áratugum.
Nixon lagði nú áherzlu á það, að
taka yrði mjög fast i taumana og
MEÐ
ILLU
SKAL
ILLT
ÚT
REKA
herða refsingar, þar tiltók hann
jafnvel viss svið, þar sem taka
skyldi upp skilyrðislausa dauða-
dóma og yrði i vissum alvar-
legum tilfellum jafnvel útilokað
að beita náðunum.
Afstaða Nixons var i stuttu máli
sú, að með illu skal illt út reka.
Hann orðaði það svo: „Eina rétta
aðferðin gegn glæpastarfsemi er
að beita gegn henni sama vopninu
og hún beitir gegn almenningi, —
það er miskunnarleysið”.
Sérstaka athygli vakti það að
Nixon lýsti þvi yfir að hann ætlaði
að leggja fram frumvarp um að
dauðadómi skuli beitt gegn flug-
ránum og mannránum ef þau
hafa manndauða i för með sér. Er
það ætlun Nixons að þetta verði
leitt i alrikislög og skuli þvi
refsingin verða dauðadómur i
öllum fylkjum Bandarikjanna.
Með þessu synist verða tekin upp
algerlega ný stefna, með þessu
verður afturhvarf frá þeirri
frjálslyndisþróun sem verið hefur
i refsimálum, og dauðadómur
sem mörg fylki hafa afnumið,
sýnist nú muni verða tekinn upp
viðar á miklu fleiri sviðum I ein-
stökum fylkislögum. Má nú telja
liklegt að dauðadómur verði tek-
inn upp aftur i mörgum fylkjum,
sem hafa verið að afnema hann,
einkum fyrir brennuæði og morð
á lögregluþjónum. Þessi aftur-
þróun sýnist nú vart verða stöðv-
uð og stafar af þvi ömurlega rétt-
arástandi sem verið hefur i
Bandarikjunum á siðustu árum.
Það hefur auðvitað verið gersam-
lega óviðunandi ástand, að al-
menningur geti ekki verið örugg-
ur um lif sitt á borgarstrætum
eftir að skyggja tekur, eða að
ránsmenn og nauðgarar og morð-
ingjar æði um hús og hverfi, svo
að allur almenningur lifir eins og
mús undir fjalaketti. Þvi miður
sýnist hin frjálslynda refsistefna
ekki hafa leyst þau vandamál
lögmál hennar um að endurbæta
og uppala brotamennina hafa
ekki borið árangur, i stað þess
rikja lögmál frumskóganna.
Þegar svo hefur staðið lengi, þá
er óhjákvæmilegt að mótsvar
komi fram. Hin skelfilega ógnar
og glæpaöld hlýtur að leiða af sér
stórharðnandi viðbrögð i réttar
gæzlu. Og þegar ástandið er orðið
slikt, að almenningur er kominn á
þá skoðun, að engin réttargæzla
sé til, afbrotamennirnir sleppi
alltaf við refsingar og leiki laus-
um hala, þá getur varla hjá þvi
farið að taka verði i taumana.
A þessa strengi spilaði Nixon
mjög i ávarpi sinu. Hann fór m.a.
hörðum orðum um dómstóla og
dómara, sem hann sagði, að
sýndu sakborningum, oft hinum
svivirðilegustu glæpamönnum
ótrúlega linkind. Hann tiltók sér-