Vísir - 04.08.1973, Síða 9

Vlsir. Laugardagur 4. ágúst 1973.
9
Hvammskirkja í Laxárdal, Skag. Ljósm. Jóh. Bjarnad.
Hún er komin til ára sinna,
byggð 1892 en er vel við haldið
og þvi stæðilegt hús, sterklega
fest með keðjum i sinn grunn.
Sr. Finnbogi segir okkur sitt
af hverju um þennan stað og
þessa sveit, sem nú ljómar i
grózku og bllðu sumarsins, en
agar sin fáu börn með sin Is-
köldu él á harðri vetrartið. En
ólikt standa þau nú élin betur af
sér heldur en kynslóðir fyrri
alda — þvi hvað segir ekki Arni
Magnússon i sinni Jarðabók um
Skagann og Laxárdalinn:
„Hafis drifur oftlega að þessari
sveit, sem orðsakar stóra
óráran bæði til lands og sjófar
svo að fyrir aflabrestinn af
sjónum, fallið af kvikfénu og
gagnsmunamissirinn á þvi sem
tórað hefur, hafa ábúendur
þessarar sveitar oftlega harð-
rétti þolað og stundum þess-
vegna i bjargleysi út af dáið og
orðsakar þetta ekki einna sizt
eyðilegging flestra jarða i
þessari sveit”.
---0-----
Sr. Finnbogi Kristjánsson
hefur setið Hvamm siðan 1946 —
mörg siðustu árin einbúi. Hann
mun vera 30. i röðinni af þeim,
sem veitingu hafa fengið fyrir
H v a m m s p r e s t a k a 11 i —
væntanlega sá siðasti, þvi að
samkvæmt núgildandi lögum á
það að leggjast til Sauðárkróks.
Allir eiga þesir prestar sina
sögu þótt ekki hafi þeir látið
mikið að sér kveða i opinberu
lifi eða skálmað fram á sjónar-
svið sögunnar. En á ýmsu hefur
oltið um hag þeirra i aldanna
rás. Þeir hafa þolað súrt og sætt
með sinu fólkí þegar vetrar-
harkan læsti klakaklónum um
kofana, ef dó i öskutónum eins
og Davið Stefánsson segir i
kunnu kvæði um sr. N.N.
---0-----
Hér skal i stuttu máli aðeins
sagt frá einum þeirra, sr. Þor-
valdi Jónssyni, sem i 54 ár
þjónaði norðlenskri kirkju, þar
af 38 ár hér á Laxárdal. Hann
fékk brauðkið 1747 og hélt til
dauðadags en hann andaðist i
Hvammi 1785 82ja ára gamall.
Tæpum áratug fyrir dauða sinn
var sr. Þorvaldur svo hrumur
orðinn, að hann var ekki einfær
um að þjóna þessu „erfiða
Skagabrauði” og tók sér
kapilán. Það var sr. Gunn-
laugur Magnússon frá
Höskuldsstöðum.
„Ekki áttu þeir vel geð
saman”, segir Sighvatur, og svo
mikið er vist, að ekki var sr.
Gunnlaugur við útför gamla
prestsins, heldur fór fram hjá
Hvammi „af ásetningi sama
daginn og hann var jarðaður”.
Ekki segir prófastur, sr. Jón
Jónsson i Hofstaðaþingum, að
sr. Gunnlaugur hafi haft skjal-
lega orsök til þeirra „margföldu
klagana og kvartana, sem gjört
hafi yfir sinum prinsipal”.
Hann hafi árlega fengið 6 rd.
kroner og ekki hafi verið eðli-
legt að launin gætu orðið hærri i
svo fátæku brauði þó hann
þjónaði Ketusókn 4. hvern
sunnudag.
Atakanlega lýsir prófastur — i
bréfi til Arna biskups Þórarins-
sonar — fátæktarstandi mad.
Málmfriðar ekkju sr. Þorvalds,
Ekki var hún fær um að hýsa
hann eina nótt. Af 5 staðar-
kúgildunum tórðu 15 ær þ.e.
helmingur — enga kú átti hún en
hafði 2 kvigur að láni.
Allir erfingjar án minnstu
umhugsunar sögðu sig frá arfi
og gjaldi. Alleina sé bótin, að
kirkjan var fyrir skömmu
uppbyggð og staðarhús flest
nýleg. — Þannig var sæmilega
fyrir stað og kirkju séð þótt
bágur væri ekkjunnar hagur.
----0-----
Forveri sr. Finnboga i
Hvammi var skörungurinn sr.
Arnór Árnason, sem hélt
brauðið 1907-35, „óeigingjarn og
stórvirkur i störfum, greið-
vikinn og hjálpsamur þeim er
bágt áttu — hár maður vexti og
mikilúðlegur — aðsópsmikill á
mannfundum, vel máli farinn,
skóp sér ákveðna andstöðu eða
fylgi — hálfvelgju átti hann
ekki — oft óþægilega hrein-
skilinn”.
Þannig er sr. Arnóri lýst og
þannig mun hann minnis-
stæðastur þeim er kynntust
honum. Svo mikla tryggð tók sr.
Arnór við þessar útsveitir, að
eftir hann lét af embætti
dvaldist hann þar áfram — fór
til vinafólks áins á Fossi á
Skaga.
Eftirmaður sr. Arnórs I
Hvammi er mikil andstæða sins
gustmikla fyrirrennara. Leitun
mun á manni, sem lætur minna
á sér bera eða fyrir sér fara
heldur en sr. Finnboga
Kristjánssyni. Sjaldan kemur
hann á prestafundi eða önnur
mannamót. 1 hvamminum
undir Tindastóli unir hann sér
vel við bækur sinar. Hið
fámenna prestakall er ekki vitt
verksvið, ekki heldur anna-
mikið eins og starfskraftar
prestsins innan kirkju eru
notaðir nú á dögum, siðan
messum fækkaði með minnk-
andi kirkjusókn.
1 átta ár var sr. Finnbogi odd-
vitiSkefilsstaðahreppi. Þar stóð
heldur ekki um hann neinn
styrr. Ljúf framkoma hans
laðar til sátta og samstarfs og
vekur vinarhug.
Heimspekin hefur löngum
verið áhugaefni sr. Finnboga
Kristjánssonar. A háskólaárum
sinum hélt hann fyrirlestur i
Varðarhúsinu um heimspekileg
efni. Þótti slikt áræði af ungum
stúdent.
Af bókakosti sr. Finnboga
heima i Hvammi má merkja, að
enn eigi sagan og heimspekin
rik itök i huga hans og eflaust
hefur hann miklu bætt við
þekkingu sina á þvi sviði siðan
hann stóð i ræðustólnum i
Varðarhúsinu forðum daga.
En barnslegt og hreint hjarta
hans hefur áreiðanlega ekkert
breytzt.
Sælir eru hógværir.....
Séra Arnór í Hvammi.
Brúin hjá Hvammi.
Tjón og slys
Eitt hið athyglisverð-
asta og viturlegasta,
sem ég hef lengi séð i
blöðunum núna sá ég
nýlega um umferðar-
mál eftir Tryggv^ Þor-
steinsson lækhi.
Hann spyr: Eru öll
þessi umferðaslys
óhjákvæmileg?
Hann minnist siðan á afleið-
ingar mistakanna i umferðinni,
fórnarlömbin, hina limlestu,
slösuðu (og dánu), sem kannske
enginn getur hjálpað. Þjáning-
ar, kvalir, vonbrigði, sorgir,
ævilöng fötlun og bæklun ungs
og glæsilegs fólks, sem leynist
bak við hversdagslega frétt,
sem enginn veitir svo mikið sem
athygli.
Alltaf eykst slikur hryllingur
með hverju ári sem liður (þrátt
fyrir hægri umferð). Þar
sem ástandið er alvarlegast eins
og i Sviþjóð, hafa meira en þrjá-
tiu af hundraði, sem koma slas-
aðir til lækna meiðzt i umferð-
arslysum og af þeim, sem deyja
af sömu ástæðum meira en
helmingur vegna slysa á veg-
um.
Arið 1970 slösuðust i umferð á
Islandi 1094 og þótti ægilegt. En
i fyrra 1972 urðu þeir sem slös-
uðust 1589.
A þessum tveim árum hafði
slösuðum fjölgað um nærri
þriðjung eða 495 manns. Þetta
er eins og hryllileg styrjöld.
Læknirinn bendir svo með
rökvisi á ýmislegt, sem gera
þyrfti við slikri þróun i sjúk-
leika, kvölum og dauða, svo
ekki sé minnzt á hið gýfurlega
eignatjón.
Hið helzta, sem greina má i
tillögum læknisins er:
Bætt eða vakið almennings-
álit.
Hugsanlegt bann á einkabila-
eign eða stórkostlega dregið úr
notkun einkabila. (Þætti nú ein-
hverjum strangt.)
Betra uppeldi eða meira tillit
til annarra.
Aukin virðing fyrir eignum og
lifi.
Bætt ökukennsla, strangari
ökupróf.
(Væri ekki reynandi að taka
þá meira tillit til skapgerðar,
sjálfstjórnar og þroska nem-
anda en nú er gert.)
Aukin löggæzla og meiri virð-
ing fyrir lögreglu.
Að siðustu eða seint I grein
sinni segir læknirinn.
„Afengisneyzla og önnur
fiknilyf eru iðulega orsök um-
ferðaslysa. Sem betur fer er
þetta flestum ljóst og óþarfi að
fara um það mörgum orðum.”
„Já, mörg orð eru litilsverð.
Betra fá orð og sterk. En hvað
eykst jafnt og þétt eins og slys-
in? Áfengisneyzla og eitursala.
Gæti verið þar ein helzta upp-
spretta umferðarslysa. Tökum
til reynslu einn mánuð áfengis-
sölulausan. Sjáum hvað yrði.
Athyglisverð tilraun. Ekki satt?
Arclius Nielsson.
Akureyringar og Færey-
ingar jafnir i skák
Skákmenn frá Akureyri og
Færeyingar háðu harða baráttu,
þegar Skákfélag Akureyrar
heimsótti Færeyjar fyrir
skömmu. Farið var i tveimur
hópum og var seinni hópurinn
veðurtepptur, i tvo daga. A með-
an varð fyrri hópurinn að þola
tap.
A hraðskákmóti með 20
keppendum sigraði Andreas
Ziska með 16 vinningum, hálfum
vinningi á undan Gunnlaugi Guð-
mundsysni og Haraldi Ólafssyni.
Svo sigruðu Þórshafnarmenn
Akureyringana með 3 1/2 gegn 2
1/2 vinningi en I Klakksvik unnu
Akureyringar með 3 1/2 gegn 2
1/2. Þá kom seinni hópurin til
skjalanna, og Akureyringar sigr-
uðu i Kollafirði með 9 gegn 5, og
Þórshafnarmenn siðan með 7
gegn 6.
Sonur seiðkonu i | ís-
landsferð
Presturinn Berrisja Húnda frá
Konsó hefur dvalizt hér undan-
farna daga. Hann mun vera fyrsti
Konsómaðurinn, sem hingað
kemur, fulltrúi hins unga safnað-
ar, sem þar hefur risið.tslenzkir
kristniboðar hafa starfað I Konsó
siðan 1954. Berrisja var ungur,
þegar áhrifa kristnidóms fór að
gæta þar. Móðir hans var seið-
kona, en hún veiktist og leitaði til
sjúkraskýlis á kristniboðsstöðinni
I þorpinu, eftir að seiðmenn höfðu
reynt að hjálpa henni án árang-
urs. Hún hlaut lækningu og varð
kristin.
Berrisja gekk i barnaskóla á
stöðinni, og hóf nám i prestaskóla
eftir framhaldsnám á eigin spýt-
ur. Hann er nú einn af fjórum
innlendum prestum á starfssvæði
kristniboðsins i Konsó og leiðtogi
starfsins ásamt Isienzku kristni-
boöunum.