Vísir - 11.12.1973, Blaðsíða 8

8
Vísir. Þriöjudagur 11. desember 1973.
„Meöan ekki er fullsannab hvenær llf hefst er ekki hægt ab afsaka þá frelsiskenningu, sem bann vib fóstureyöingum er”, sagbi Hjördfs llákonardóttir lögfræbingur á rábstefnu
um fóstureyöingar á laugadaginn. Hjördis er I ræbustól lengst til hægri á myndinni. Aörir frá ';ægri eru: Helgi Kristbjarnarson, læknanemi, Björn Björnsson, gubfræbiprófess
or, Guömundur Jóhannesson, læknir, Þorbjörn Broddason, lektor, Gerbur óskarsdóttir, kennari og Hulda Jensdóttir, forstöbukona.
Enn einu sinni hafa
fóstureyðingar verið til
umræðu á opinberum
vettvangi, en um síðustu
helgi stóð Félag lækna-
nema fyrir ráðstefnu um
fóstureyðingar í
frjálsra fóstureyðinga
telja að fylgi oft óvel-
komnum börnum.
Fleiri voru rökin gegn frjáls-
um f'óstureyöingum eða fóstur-
eyðingum almennt, og voru for-
mælingar lesnar yfir „þeim sem
brytu lifslögmálið”, eins og
sem vilja eyða ævinni eingöngu
við að ala upp börn og hugsa um
heimili, mætti benda þeim á að
til eru ýmis önnur störf (ég nota
orðiö starf, vegna þess að hér er
átt við fullt starf við börn og
heimili) sem eru bæði þýðingar-
mikil og erfið. Væri jafn fráleitt
aö segja, að þær, sem heima
öðrum læknisaðgeröum. Taldi
hann konuna ekki til þess fallna,
að taka eina ákvöröunina, og
jafnframt kvaðst hann óttast
minnkandi notkun getnaðar-
varna með frjálsum fóstur-
eyðingum.
II jördis Hákonardóttir lög-
fræðingur ræddi aðallega um
sem fylgir núverandi ástandi
vegna rúmrar löggjafar i ná-
grannalöndunum, taldi hún
einnig að unnt yrði að koma i
veg fyrir með frjálsum fóstur-
eyðingum hér. Þá nefndi hún
einnig hið gifurlega mannfjölg-
unarvandamál, sem heimurinn
á við að striða og næringarskort
„Þe/m mun hefnast,
brjóta lífslögmálið''
sem
— meðal raka
gegn frjálsum
fóstureyðingum — líflegur
fundur á vegum lœknanema
um fóstureyðingar
Umsjón:
Þórunn Sigurðardóttir
Stúdentahei mi linu við
Hringbraut. Voru sex
frummælendur, en siðan
tóku ýmsir fundarmanna
til máls og komust færri
að en vildu. Voru umræð-
urnar, svo sem jafnan er
mál þetta ber á góma,
ákaflega liflegar, en
ekki alltaf málefnalegar
að sama skapi. Fór fólk
jafnvel í ræðustól til að
tilkynna fundargestum,
að það hefði ekki verið
velkomið i móðurkviði, en
siöan hefði þvi liðið ágæta
vel og bæri ekkert á and-
legum kvillum hjá þvi,
eins og fylgjendur

ENN EIN
JÓLABÓK FRÁ HILMI
Nikki
-
berjast
eiturlyfjasmyglarana

HILMISBÓK
ER VÖNDUO BÓK

fóstureyðingar voru þarna m.a.
nefndar. Ekki var þess getið,
hvort formælingar þessar næðu
einnig til þeirra kvenna, sem
hafa gengizt undir fóstureyð-
ingu á undanförnum áratugum
vegna heilsufarsástæðna. Sé hér
um morö að ræða, eins og hjá
sumuin ræðumanna kom fram,
eða „fjölda -tortimingar," nær
það væntanlega yfir alla og öll
fóstur, hvort heldur eyðing
þcirra hefur bjargað lifi móður
eðurei. Má þá liklega fara að
ihuga, hvort yfirleitt eigi að
mcta lif móður meira en ófædds
barns, sé fóstur að mati yfir-
valda einstaklingur á borð viö
fædda manneskju.
Ekki var þó allt i þessum um-
ræðum sett fram af þeirri til-
finningasemi, sem fyrrnefnd
dæmi sýna, þótt stundum hafi
verið gengið lengra i þeim efn-
um en hér verður haft eftir. Var
mjög rætt um réttlæti fóstur-
eyðinga, um kosti og galla lög-
gjafarinnar, sem nú liggur óaf-
greidd fyrir þingi og um stöðu
konunnar. Siðferðisleg og trúar-
leg afstaða til fóstureyðinga var
olarlega á haugi. en rétt er að
geta þess, að frumvarpið reynir
ekki að breyta slikri afstöðu, en
vill, að einstaklingurinn taki á-
kvörðun i samræmi við eigin
skoðanir.
Sáralitið var farið inn á rétt
karlmannsins og skyldur, nema
að sjálfsögðu rétt og skyldur
læknanna. sem oft virðast vera
einu karlmennirnir, sem hafi
rétt og ábyrgð, þegar um ófædd
hörn er að ræða.
Mjög var rætt um það, fyrir
hverja þessi löggjöf, sem ekki
hefur verið afgreidd, væri fyrst
og fremst. Þjóðfélagið, konuna
— og þá hvaða konu. Sýndist sitt
hverjum, og kom m.a. fram sú
skoðun. að frjálsar fóstureyð-
ingar væru fyrst og fremst fyrir
menntakonurnar, sem nenntu
ekki að eiga börn. Það er vissu-
lega mikil vizka að baki þessari
fullyrðingu. enda i samræmi við
þá rómantik. sem troðið hefur
verið upp á barnsfæðingar og
barnauppeldi, en sem þvi miður
gerir þessa hluti svo miklu erf-
iðari og óviðráðanlegri fyrir
mörgum en gera má ráð fyrir.
að náttúran ætlist til. An þess að
rýrður sé hlutur þeirra kvenna.
sitja, nenntu ekki að sinna öðr-
um störfum.
Þeir, sem mest voru and-
mæltir frjálsum fóstureyðing-
um, beindu athygli sinni mjög
að aðgerðinni sjálfri og sögðu
ýmsar sögur af henni, ýmist
þrungnar tilfinningasemi eða
hryllingi. Væri óskandi að
starfsfólk sjúkrahúsa væri jafn
fúst til frásagna um ýmsa þá
aðra þætti starfs sins sem óneit-
anlega geta haft mikil áhrif á
skoðanamyndun um eitt og ann-
að. En þessar frásagnir eru hér
notaðar fyrst og fremst til þess
að láta fólk fá viðbjóð á þessum
aðgerðum. Hér sem fyrr, er
ekki verið að taka tillit til
þeirra, sem gangast undir slika
aðgerö, heldur er verið að dæma
þær.
Það, sem hér er höfuðatriöiö,
er aö sjálfsögðu hver á að ráða.
Sjálfsákvöröunarrétturinn hlýt-
ur að vera þungamiðjan i af-
stööunni til þessara mála, sem
viðast hvar hefur verið tekin á
undanförnum árum. Var vissu-
lega mjög komið inn á þetta i
umræðunum og bent á þá vald-
beitingu hins opinbera, sem ó-
hjákvæmilega fylgir þvi að láta
óviðkomandi aðilum i té rétt yf-
ir viðkomu almennings.
Hins vegar má að sjálfsögðu
deila endalaust um fram
kvæmd slikrar löggjafar, t.d.
hvort réttlætanlegt sé aö skylda
lækna til þeirra og hvort mikil
aukning sé likleg á fóstureyð-
ingum við rýmkaða löggjöf. Var
bent á. að erfitt er að henda
reiður á sliku, þvi um leið og
löglegum fóstureyðingum fjölg-
ar við nýja löggjöf. fækkar ólög-
legum fóstureyðingum.
Ekki er gerlegt að rekja hér
umræöurnar i smáatriðum, en
rakið verður lauslega það sem
m.a. fram kom i erindum frum-
mælenda.
Gubmundur Jóhannesson
læknir sagði. að gallar væru á
undirbúningsvinnu nefndarinn-
ar, sem stóð að lagafrumvarp-
inu, sem nú liggur fyrir þingi og
að kannanir væru ófullnægj-
andi. Vitneskju um tiðni ólög-
legra fóstureyðinga skorti.
Taldi hann ekki hægt að skvlda
lækna til að gera þessar að-
gerðir og að læknar bæru
ábvrgð á aðgerðunum. sem og
sjálfsákvörðunarrétt konunnar i
þessu sambandi og afskipti hins
opinbera af einstaklingunum.
Taldi hún að á meðan ekki er
fullsannað hvenær lif hefst, væri
ekki unnt að afsaka þá frelsis-
skerðingu sem bann við fóstur-
eyðingum væri. Taldi hún að
rikisvaldið yrði að sýna fram á
það með rökum, að fóstur sé
manneskja, sem til þessa hefur
reynzt erfitt, ella sé um að
ræða ólögmæta valdbeitingu
hins opinbera á hendur þegnun-
um.
Björn Bjarnason prófessor
lagöi höfuðáhezlu á félagslegar
umbætur i þjóöfélaginu, áður en
unnt væri að ræða um frjálsar
fóstureyðingar. Nefndi hann
sem dæmi varnaðarstarf, t.d.
kynferðisfræðslu, skort á dag-
vistunarstofnunum, skort á fé-
lagsráðgjöfum o.fl. Sagði hann,
nær helmings mannkyns.
Hulda Jcnsdóttir forstöðu-
kona Fæöingarheimilisins
sagði, að konur teldu sinar á-
stæður ætið vera neyðarúrræði
og spurði hvað væri i rauninni
neyðarúrræði. Taldi hún frjáls-
ar fóstureyðingar vera virð-
ingarleysi fyrir lifinu og taldi,
að hér væri hvert lif dýrmætt.
Taldi hún tslendinga ekki hafa
efni á þessu og nær væri að eyða
þessum fjármunum i þær konur,
sem hafa gengið með og alið
börn sin og hefja þær til vegs og
virðingar. Þettta væri fjöldator-
timing á mannslifum og skýrði
hún máli sinu til staðfestingar
frá fóstureyðingum, sem hún
hafði veriö viðstödd.
Helgi Kristbjarnarson
iæknanemi kvaðst ekki hafa á-
huga á fóstureyðingum sem
slikum, en hann teldi þær vissu-
Séö yfir hluta áheyrenda.
að litið lægi fyrir um úrbætur á
þessum sviðum á næstunni.
Væri þvi að byrja á öfugum
enda að leyfa frjálsar fóstur-
eyðingar, þar sem þær.yrðu eft-
ir sem áður eina lausn fjölda
fólks, er byggi við félagslegt ó-
réttlæti, og fengist þvi i raun
ekki jafnrétti með umræddri
löggjöf.
Gerður óskarsdóttir kennari
taldi löggjöfina skref i áttina til
réttlátara þjóðfélags og aukins
jafnréttis kynjanna. Nefndi hún
sem dæmi hin fjöldamörgu ó-
velkomnu börn, sem byggju alla
ævi að þvi. að þau voru foreldr-
um sinum ekki aufúsugestir. Þá
taldi hún það litilsvirðingu við
konuna að ætla óviðkomandi að-
ilum að taka þessa ákvörðun
fvrir hana. Félagslegt ranglæti.
lega óæskilegar, en þó væri mun
óæskilegra ef konur gengju með
börn vegna valdbeitingar þjóö-
félagsins. Þá sagðist hann ekki
hafa orðið var við i læknabókun-
um staf um það hvernig læknar
eigi að taka ákvörðun fyrir
aðra. Taldi hann nauðsynlegt að
berjast fyrir bættri aðstöðu
mæðra og aukinni kynferðis-
fræðslu.
Urðu allmiklar umræður um
ræður frummælendanna, sem
ekki er unnt að rekja hér. Tóku
allmargir fundarmanna til máls
og komu þar fram ýmsar skoð-
anir. Fyrirsögnin var meðal
þess, sem kom fram hjá fundar-
mönnum, en ekki er unnt að
rekja umræðurnar frekar hér að
sinni.