Vísir - 07.02.1974, Side 6

6
Visir. Fimmtudagur 7. febrúar 1974.
vism
tJtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ritstjóri:
Fréttastjóri:
Ritstjórnarfulltrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Aúglj’singastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritst jórn:
Askriftargjald
i lausas'ölu kr.
Blaðaprent hf.
Reykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Iiirgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 92. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 112. Simi 86611
Siðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
kr. 260 á mánuði innanlands.
22 eintakið.
Zetan lifi
Zetan hefur áratugum saman ekki verið kennd
i barnaskólum landsins. Og i gagnfræðaskólunum
hefur þessum umdeilda staf verið komið fyrir
aftast i kennslubókunum. Margir ljúka þvi
skyldunámi án þess að hafa haft nein kynni af
zetunni.
Enginn þarf að undrast, þótt þjóðin eigi i erfið-
leikum með annars flokks staf, sem er meira eða
minna utangátta i skólakerfinu. Það er raunar
mesta furða, hve lifseig zetan hefur verið, þrátt
fyrir meðferðina i kerfinu.
Einfaldasta lausnin á vandamáli zetunnar er
að gera hana að hlutgengum staf i skólakerfinu,
kenna hana frá upphafi til jafns við aðra stafi
islenzks ritmáls.
Zetan hefur þann kost umfram suma aðra stafi,
að reglurnar um hana eru fullkomlega rökréttar
og án undantekninga. Zetan er að
þessu leyti hátið i samanburði við
ypsilonið, sem nemendur eru
árangurslaust að berjast við alla
sina skólatið.
Stafsetningarnefndin hefur
fengið menntamálaráðuneytið til
að leggja zetuna niður. Með
itugiaðist i þessari atlögu gegn zetunni ruglast
zetu-riminu nefndin á orsök og afleiðingu.
Zetan er ekki i sjálfu sér neinnfgf^T'
vandræðagripur. Hún er til
vandræða, af þvi að hún er ekkif
kennd.
Árásin á zetuna er einnig J
athyglisverð fyrir þá sök, aðj
nefndin gerir engar aðrar veiga-
miklar tillögur um breytta staf-l
setningu. Hún leggur til, að litill
stafur komi i stað stórs i þjóða-
heitum eins og íslendingur. Hún vill hætta
ritun joðs á eftir ý, ey og æ. Og hún vill fækka
kommum.
Afnám zetunnar væri skiljanlegt, ef nefndin
vildi taka upp rithátt eftir framburði. En þá
mundi hún lika afnema ypsilon. Og hún mundi
breikka sérhljóða á undan ng og nk og taka upp
eitt n i stað tveggja i áherzlulausum atkvæðum,
svo að dæmi séu nefnd.
Einn nefndarmanna lagði raunar til, að þetta
yrði allt gert. I þeirri skoðun hans er rökrétt
samhengi, samræmd tilfærsla i átt til ritháttar
eftir framburði. En hann var einn i minnihluta,
enda er þjóðfélagið varla undir það búið að taka á
sig slika kollsteypu.
Tillaga meirihlutans um afnám zetunnar er
hins vegar ekki i neinu samræmi við aðrar til-
lögur hans um framhald fyrri stafsetningar-
reglna. Það var þvi sannarlega fljótræði hjá
menntamálaráðherra að knýja afnámið i gegn i
rikiskerfinu.
Alþingismenn með Sverri Hermannsson i
broddi fylkingar hafa nú tekið upp vörn fyrir
zetuna og hafa nokkrar vonir um, að alþingi geti
gert ráðherra afturreka með frumhlaup sitt.
Vonandi tekst þeim að ná saman meirihluta um
þessa vörn.
Jafnframt væri æskilegt, að þeir fengju þvi
einnig framgengt, að zetunni yrði gert jafnhátt
undir höfði i skólunum og öðrum stöfum. Mætti
þá búast við, að zetan mundi eftir um það bil
áratug ekki valda meiri erfiðleikum en aðrir
stafir ritmálsins. öðruvisi verður zetan ekki
varin gegn árásum óvildarmanna hennar. —JK
hann
I sókn?
Algerlega upp á
aðra komnir með
orku
Olíukreppan, sem reiö
yfir flest lönd jarðar eftir
stríðiö í Austurlöndum
nær, hefur sannað Japön-
um á áþreifanlegan hátt,
að fátækt þeirra á náttúru-
auðlindum er þeirra Akkil-
esarhæll.
Þrátt fyrir þessa fátækt sína
hafa Japanir búið við slikan hag-
vöxt, að það á sér hreint enga
hliðstæðu á siðasta aldarfjórð-
ungi. En það eiga þeir þvi að
þakka, að þeir hafa getað flutt inn
tiltölulega ódýrt hráefni i stórum
mæli, sem þeir hafa keypt á
markaði, sem einmitt
kaupendurnir hafa átt.
Nú er mönnum að verða Ijóst,
að svo ör hagvöxtur er ekki
lengur mögulegur. Stjórnin hefur
nú hafizt handa við sinar ráðstaf-
anir með tilliti til þessa og um
leið tekið upp jákvæða „hráefnis-
stefnu” gagnvart útlöndum, eða
svo segir hið áhrifarika dagblað
„Japan-Times” i Tokyo.
Hin miklu orkukaup frá
útlöndum sýna greinilega skort
Japans á eigin orkulindum. Þeir
fullnægja 99,7% af oliuþörf sinni
með innflutningi, svo að dæmi sé
nefnt.
Orkuneyzlan vex hratt ár frá
ári i sama hlutfalli og hagvöxt-
urinn. A fjárlagaárinu 1971 var
neyzlan um þrisvar og hálfu sinni
meiri en árið 1960. Japan skipar i
dag annað sætið á eftir Banda-
rikjunum á lista yfir orkuneyzlu,
ef frá eru talin kommúnistarikin.
Arið 1960 var hægt að fullnægja
56% orkuþarfarinnar með fram-
leiðslu landsmanna sjálfra, og þá
aðallega kolum. En 1971 er sá
hlutur ekki nema 15%. Þvi verða
Japanir i dag að flytja inn 85%
sinnar orku.
Að Japanir eru orðnir svona
óskaplega háðir orkuinnflutningi
stafar af þvi, hve olian hefur orðið
drottnandi orkugjafi þeirra.
Oliulindir þeirra eru óverulegar.
Og þvi meira sem þeir veðja á
oliu, þvi háðari verða þeir útlönd-
um.
Akvörðun Arabarikjanna um
að skera niður oliulútflutninginn
leiddi af sér svartnættismyrkur
fyrir efnahagslif Japans. Nær
40% hráoliunnar (óunnin) voru
flutt inn frá Arabalöndunum, sem
drógu útflutninginn saman i
fyrra.
Enn er ekki séð fyrir endann á
áhrifum oliueklunnar i Japan. Þó
liggur ljóst fyrir, að landið fékk
16% minni oliu á siðari helming
ársins i fyrra en yfirvöld höfðu
gert ráð fyrir.
Iðnaðarráðuneytið (sem einnig
hefur að gera með utanrikisverzl-
unina) gerir ráð fyrir, að járn- og
stálfr mleiðslan á sama tima
hafi minnkað úm 18,7%, en
framleiðsla sements, etýlen og
MMM,£
Mikið kapp er nú lagt á eflingu nýrrar tækni til nýtingar orku, og
hugmyndir eru uppi um eldfjallaorkuver til þess að nýta orku eldgosa,
eins og þessa I Etnu þann 4. febrúar.
áls minnkaði um 15,4, 18,2% og
16%.
Ef litið er á framleiðsluárið i
heild sinni, er búizt við þvi, að
aukning náma- og verksmiðju-
iðnaðar verði tæp 7%, eri reiknað
hafði verið með 12% aukningu.
Með þessar dapurlegu horfur i
huga hefur stjórnin hrundið af
stað herferð fyrir orkusparnaði.
t ráði er að spara oliu og
raforku um 10%, og hafa einnig
verið lögð fram lagafrumvörp,
sem skulu tryggja fólki stöðugri
lifskjör með verðstöðvunum á
vöruverði og þjónustu.
Samtimis þessu leita sér-
fræðingarnir ráða um, hvernig
útvega megi landinu næga orku i
framtiðinni. Stungið hefur verið
upp á gjörnýtingu kolaúrgangs og
einnig að taka kjarnorkuna i þágu
iðnaðarins. Mestar vonir byggja
menn þó á „sólarorkunni”.
Sólaráætlunin svonefnda nær
fram til ársins 2000. Fyrsta
skrefið ætla Japanir að stiga 1974
með þvi að hefja undirbúning
nýrrar tækni á sviði sólarorku,
jarðhitaorku (eldfjallaorkuver),
nýtingu jarðgass og vetnisorku.
Japanir hafa einnig hafið sókn
á diplómatiskum leiðum til þess
að útvega sér orkugjafa. Þar bar
fyrst á breýttri afstöðu stjórnar-
innar gagnvart Arabalöndunum.
Oliusölubann Araba neyddi
Kakuei Tanaka og stjórn hans til
þess að breyta stefnu sinni og
tryggja með þvi landinu sem
mesta mögulega oliu. 1 nóvember
gaf stjórnin nýju stefnuna til
kynna gagnvart Austurlöndum
nær með þvi að mælast til þess við
tsraelsmenn, að þeir hörfuðu með
heri sina aftur af hernumdu
svæðunum.
Nýjasta dæmið um breytta
utanrikisstefnu er svo nýleg
ákvörðun um að senda Takeo
Miki aðstoðarforsætisráðherra i
sérstaka ferð til Arabarikjanna.
Stjórnin vill gera sitt ýtrasta til
þess að koma arabisku leiðtogun-
um i skilning um sérstöðu
Japans. Um leið óska þeir að taka
upp aukna efnahagssamvinnu við
Arabalöndin.
Þetta hefur oliuskorturinn
þvingað fram.
Greinilegt er á öllu, að Japanir
gera sér far um að ná mestri
samvinnu við riki, sem luma á
miklum orkulindum. Það var
einn höfuðtilgangur ferðar
Tanakas nýlega um Evrópu og
Sovétrikin. í Evrópu kunni hann
m.a. það að segja, að Japanir
hefðu áhuga á samvinnu með
Bretum varðandi nýtingu
oliunnar i Norðursjó. Rússum
sagði hann, að Japanir hefðu hug
á samvinnu við orkuvinnslu i
Siberiu, þar sem menn telja, að
finnist gifurlegar orkulindir.
Olíuborun á is-
auðnum. — í
Síberíu telja
menn að leyn-
ist óhemju
orkulindir, og
Japanir hafa
látið i Ijós við
Rússa, að þeir
hafi áhuga á
samvinnu við
nýtingu þeirra.