Vísir - 08.02.1974, Qupperneq 6

6
Vlsir. Föstudagur 8. febrúar 1974.
VISIR
(Jtgefandi:
Framkvæmdastjóri:
Ititstjóri:
Fréttastjóri:
Kitstjórna rfulltrúi:
Fréttastj. erl. frétta:
Auglýsingastjóri:
Auglýsingar:
Afgreiðsla:
Ritstiórn:
Askriftargjaíd
í lausas'ölu kr.
Biaðaprent hf.
Iteykjaprent hf.
Sveinn R. Eyjólfsson
Jónas Kristjánsson
Jón Birgir Pétursson
Haukur Helgason
Björn Bjarnason
Skúli G. Jóhannesson
Hverfisgötu 32. Simar 11660 86611
Hverfisgötu 32. Slmi 86611
Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
kr. 360 á mánuði innaniands.
22 eintakið.
Heimagerð bólga
Verðbólga i útlöndum á sinn þátt i þvi Islands-
meti i verðbólgu, sem við settum i fyrra. Áhrif
hinna erlendu verðhækkana eru þó ofmetin i
varnarræðum rikisstjórnarinnar. Það má greini-
lega sjá i nýútkominni skýrslu Hagrannsókna-
deildar um þjóðarbúskapinn.
Verðlag innflutnings hækkaði i fyrra um 12% i
erlendum gjaldeyri. Þetta er óvenjulega mikil
hækkun. En mikið og litið eru afstæð orð. Og þessi
12% verða ekki mikil, ef þau eru borin saman við
aðrar tölulegar staðreyndir úr þjóðarbúskap
liðins árs.
Verðlag útflutningsafurða okkar hækkaði á
sama tima um hvorki meira né minna en 32% i
erlendum gjaldeyri. Það nálgast að vera þrefalt
meiri hækkun en á innflutningsverðinu. Þessi
mikli mismunur hefði átt að geta verið til hjálpar
i baráttunni gegn verðbólgunni hér heima.
Reynslan og visindin segja, að verðbólga
magnist jafnan um allan helming i kjölfar
gengislækkunar. Gengislækkunarárin hafa yfir-
leitt verið mestu verðbólguárin. Og árið i fyrra
getur ekki talizt neitt gengislækkunarár.
Undir venjulegum kringumstæðum hefði orðið
að lækka gengi krónunnar verulega i fyrra. En
hin mikla verðhækkun útflutningsafurðanna
gerði stjórnvöldum kleift að komast hjá þeim
vanda, sem annars hefði hlaupið umsvifalaust út
i verðlagið og gert íslandsmetið i verðbólgunni
enn glæsilegra en raun varð á.
Þar á ofan hefur vanda gengislækkunar ekki
verið bægt frá, heldur aðeins slegið á frest. Svo
virðist að visu sem sjávarútvegurinn og fiskiðn-
aðurinn þurfi ekki á gengislækkun að halda.
Verðhækkunin i fyrra varð langmest á afurðum
þessara atvinnugreina og hið háa verðlag virðist
ætla að haldast á þessu ári.
Verðlag afurða útflutningsiðnaðarins hækkaði
hins vegar miklu minna en sjávarafurðanna i
fyrra. Erlend og innlend verðbólga, dýrari
aðföng og launakostnaður, léku þessa ungu
framtiðargrein mjög grátt og eiga eftir að halda
þeim leik áfram á þessu ári.
Yngstu og efnilegustu atvinnugreininni hefur
þannig verið fórnað til þess að komast hjá þvi að
lækka gengið og magna verðbólguna meira en
raun var á. Ef stjórnvöldum hefði hins vegar
tekizt að halda verðbólgunni niðri með öðrum
hætti, hefði verið unnt að lækka gengi krónunnar
og hvetja útflutningsiðnaðinn til dáða.
Verðbólgan i fyrra hefur að þessu leyti eins og á
ýmsan annan hátt verið okkur dýrkeypt. Aivar-
legast er þó, að stjórnvöld virðast láta sér hana i
léttu rúmi liggja og reyna að koma þvi inn hjá
fólki, að svona sé ástandið viða um heim.
En 25-30% verðbólga á einu ári er hvorki
algengt fyrirbæri né ómerkilegt fyrirbæri. Og
léttlyndi stjórnvalda leiðir að öllum likindum til
sama hraða verðbólgunnar á þessu ári. Þá var
skárra að hafa 10% árlega verðbólgu, án þess að
reynt væri að kenna útlendingum um hana.
—JK ((
ravaiileurs
Hundruö vinstrimanna meö
svarta og rauða fána á lofti I
mótmæiagöngu, sem efnt var til
I Besancon tii stuðnings viö
starfsfólk LlP-verksmiðjunnar.
Verkafólkið hafði rekið verk-
smiðjuna i 3 mánuði, áður en
lögregian rýmdi byggingarnar.
Sjálfboðaliðar gáfu sig fram i
baráttuna til stuðnings starfsliði
LIP, og skipulögð voru fjöldamót-
mæli víða um Frakkland til að
mótmæla afskiptum lögreglu af
málinu. — Engin allsherjar
landssamtök launþega fyrirfinn-
ast i Frakklandi, en þrjú stéttar-
samtök eru þar langsterkust, og
þau studdu LlP-fólkið.
Þrir leiðtogar iðnaðarins áttu
samningaviðræður við fulltrúa
starfsliðs LIP. Fyrstu viðræðurn-
ar hófust i ágúst, en strax daginn
eftir úrskurðaði héraðsdómur
Besancon, að notkun starfsliðsins
á húsakynnum verksmiðjunnar
væri ólögleg.
14. ágúst lét lögreglan til skarar
skriða, yfirtók verksmiðju-
byggingarnar og lokaði
verkafólkið úti. En starfsfólkið
hafðimeðsér úr verksmiðjunum
áhöld og tæki og hóf siðan fram-
leiðslu utan verksmiðjunnar.
Samningaviðræðum var siðan
haldið áfram þar til i janúarlok,
eins og i upphafi sagði, að
samningar tókust.
Viðbrögð við þeirri lausn sem
fékkst, að opna verksmiðjuna á
Fengu sitt fram
Einhver lengsta vinnu-
deila, sem síðari tíma saga
Frakka kann frá að segja,
virðist nú hafa verið leyst,
eftir að vinnuveitendur og
launþegar undirrituðu
samkomulag núna í lok
janúar, þar sem gert er ráð
fyrir, að rekstur verði
hafinn á nýjan leik í úra-
og áhaldaverksmiðjunni
LIP.
Með þvi er þó ekki sagt, að
rólegt sé orðið á franska vinnu-
markaðnum, eða að stjórnin með
Pierre Messmer forsætisráð-
herra og Jean Charbonnel iðnað-
arráðherra geti uppskorið stjórn-
málaávinning af lausn þessarar
deilu.
Verkfall starfsmanna LIP-
verksmiðjunnar, sem allt siðast-
liðið sumar var i brennidepli
franskra fjölmiðla, markar vafa-
laust timamót og straumhvörf i
verkalýðsbaráttunni þar i landi,
ef ekki viðar. Svo virðist sem
áhrifa hennar hafi þegar gætt
utan Frakklands, þvi að á Italiu
greip starfsfólk verksmiðja til
svipaðra aðgerða og gert var i
LIP i Besancon.
Það var i aprilmánuði i fyrra,
að eigendur LlP-verksmiðjunnar
töldu ekki lengur rekstrargrund
völl fyrir verksmiðjuna, og for-
stjóri hennar sagði af sér, eftir
tveggja ára stjórn. Þeir tveir,
sem tilnefndir voru til þess að
reka verksmiðjuna fyrst um sinn,
lýstu þvi fljótlega yfir, að þeir
treystu sér ekki til að ábyrgjast
þennan atvinnurekstur.
Starfsfólkið neitaði, að verk-
smiðjan yrði lýst gjaldþrota,
framleiðslunni hætt og öllum sagt
upp starfi. t þeirra augum
var þarna um að ræða lúmska að
ferð hinna svissnesku eigenda
(meirihluta) verksmiðjunnar til
þess að losna við keppinaut við
einkafyrirtæki þeirra i Sviss.
Sögðu verkamennirnir að loka
ætti verksmiðjunni vegna þess,
að framleiðslan væri orðið^það
góð, að svissneska úraiðnaðinum
stæði ógn af.
1 júni lögðu þeir niður vinnu,
umkringdu skrifstofurnar og
lögðu þær undir sig.
Slikt var ekki alveg án
fyrirmyndar. Það hafði gerzt
áður (reyndar á Italiu t.d.), að
stjórnarskrifstofur fyrirtækis
voru teknar herskildi og stjórn-
endur þess gislar. — En það nýj-
asta við tiltæki verkafólksins i
Besancon var það, að frá og með
16. júni hóf starfsliðið sjálft fram-
leiðslu. Það lagði undir sig allar
deildir fyrirtækisins, framleiðslu,
markaðsleit og söiu. Starfsfólk
eða stuðningsmenn gengu meira
að segja inn i ráðuneytin i Paris
til að selja úr frá LlP-verksmiðj-
unni.
Þetta vakti feikilega athygli,
einkanlega þegar verksmiðju-
stjórnin krafðist ihlutunar
lögreglu, þvi að um væri að ræða
þjófnað á eignum sem með réttu
ættu að ganga til gjaldþrota-
uppgjörs, og þjófnaðá birgðum af
úrum, sem geymd voru á lager
verksmiðjunnar, þegar
framleiðslunni var formlega
hætt.
Illlllllllll
Umsjón:
Guðmundur Pétursson
nýjan leik og hefja framleiðslu,
hafa öll verið á einn veg, hvort
sem leitað var álits stjórn-
málamanna, vinnuveitenda eða
fulltrúa launþega. — Finnst
flestum vandséð, hvernig þessi
lausn, sem núna fékkst, sé betri
en tillagan, sem sáttasemjari
lagði fram i október, þegar
samningaviðræður stóðu sem
hæst. En mikill meirihluti starfs-
liðs LIP hafnaði þeirri tillögu.
Þykir flestum sem vel hefði
mátt komast fyrr að niðurstöðu
og leysa deiluna, ef báðir aðilar
hefðu aðeins sýnt mýkt og lipurð.
En aðgerð þessi hefur leitt til
umræðna um ýmis þýðingarmik-
il atriði, sem augu manna höfðu
ekki opnazt fyrir. Hver er réttur
starfsfólksins, þegar fyrirtæki
rambar á barmi gjaldþrots?
Hvaða hlutverki á rikisstjórnin að
gegna, þegar i húfi er at-
vinnurekstur héraðs, þar sem
afkoma manna er ótrygg? Hvaða
þýðingu hafa dómstólar i slikum
deilum, og hversu mikil áhrif og
gildi hafa stéttarsamtökin i
þvilikum aðgerðum?
Mótmælaganga i Larzac, sem farin var þar til stuðnings starfsbræðr-
um i Besancon.