Tíminn - 11.01.1966, Blaðsíða 6

inn víggirðing stenzt þær. Þeg-
ar slíkar tilfinningar grípa um
sig meðal hluta einnar þjóðar,
magnast upp kraftur. sem ekk-
ert stenzt. Slíkt gerðist, þegar
frönsku byltingarmennirnir
áttu í höggi við stórveldi Ev-
rópu.
Höfundur heldur því fram
að maðurinn sé ekki aðeins
efnahagsleg vera, gjörðir hans
stjórnist einnig af öðrum hvöt-
um, og er bókin rituð á þeim
forsendum. Hann viðurkennir
áhrif efnahagsmála á gang bylt
ingarinnar, en vill halda þvi
fram að hugsjónaleg pólitík
hafi mótað gjörðir byltinga-
manna meir en hrein efnahags-
leg nauðsyn vissra stétta.
Hér á landi orkaði þessi bylt
íng nokkuð á hugi manna
Magnús Stephensen konferen«
ráð hreifst í fyrstu af hugsjo..
eldmóði byltingarmanna, hann
talar um „að lúðrandi kóngar
nú lerkaðir dratta og læra af
Frönkunum manneskjurétt “
Svo varð víðar, að byltingunni
var tekið feginsamlega, en þeg
ar á leið breyttust viðhorf
manna sökurn þeirra aðferða.
sem byltingarmenn beittu gegn
andstæðingum sínum. Áróður
inn var mikill varðandi þessa
atburði og hagsmunir margvís
legir mótuðu skoðanir manna,
þegar togstreytan hefst milli
Frakka og margra ríkja Ev-
rópu. Fjöldi rita hefur verið
settur saman um þessa atburði,
hver kynslóð sér þá í nýju
ijósi og mun sjá þá. Höfundur
birtir ágæta bókaskrá helztu
rita um tímabilið, auk þess eru
athugagreinar neðanmáls og
registur. Margar ágætar sam-
tímamyndir fylgja bókinni, auk
uppdrátta. Þetta er hið gagn-
legasta rit.
The French Revólution. Höf-
undur M.J. Sydenham. Útgáfa:
B.T. Batsford 1965. Verð:35.
6______________________________
GARÐYRKJUNÁM
Framhaid af 9 siðu
til þess, að vart myndi þörf fyrir
ir fleiri sérskóla á þessu sviði í
bráð. Sú stefnuskrá, sem þannig
virtist mörkuð, stóð ekki lengi.
Brátt tók að örla á hneigð i átt
mikillar sérhæfingar á rekstri
kennslustöðvar skólans, sem jafnt
og þétt hafði vaxið að húsakost-
um til ylræktunar. Eftir því sem
árin liðu varð stefna þessi sífellt
meira áberandi, unz hún að lok-
um bar ofurliði flesta aðra þætti,
sem vísir hafði verið lagður að,
fyrstu ’árin. Þar með voru úr sög-
unni þeir möguleikar, sem mótað-
ir höfðu verið með tilliti til verk-
legrar kejinslu á ýmsum sviðum
þeirrar fjölþættu greinar, sem
garðyrkjan er.
í dag er staða skólans í þessu
tilliti sem hér segir:
a) Ræktun matjurta í görðum
hefur verið lögð niður með öllu.
b) Ræktun matjurta í vermi-
og sólreitum hefur hlotið sömu
örlög.
c) Ræktun afskorinna blóma í
gróðurhúsum, sem á tímabili mátti
heita nokkuð umfangsmikil, hef-
ur verið lögð niður, og kennslu-
safn pottaplantna, sem komið var
upp til fræðslu um ræktun stofu-
blóma, er ekki lengur til.
d) Trjáræktisú ásamt safni af
öðrum garðagróðri, sem mun jafn
framt hafa átt að vera uppistað
an í grasasafni skólans, hefur að
mestu fallið í gleymsku og lent
í vanhirðu. En það gefur auga
leið að gott safn lifandi garða-
gróðurs er mikilsvert og nauðsyn-
legt kennslutæki fyrir hvern
þann nemanda, sem hefur auga-
stað á að tileinka sér í skrúð-
garðaræktun eða uppeldi trjá-
plantna.
e) Eftir stendur aðeins ylrækt-
un grænmetis og ávaxta i gróður-
húsum, en þar munu helztu te-
undir vera: Tómatar, steinselja,
gulrætur, blaðlaukur, salat, selju-
rót og grænkál.
Allir hljóta að geta séð, að
þessi stórfellda breyting, sem hér
hefur verið drepið á, gerði ekki
aðeins það að rýra verulega gildi
Garðyrkjuskólans sem kennslu
stofnun á vettvangi alhliða verk-
náms, heldur varð hún einnig til
mikils hnekkis fyrir framvindu
þeirra greina, sem hún bitnaði á.
Ég tel ástæðulaust að kryfja til
mergjar, þær beinu afleiðingar,
sem samdráttur þessi leiddi af sér
FYRIR HEMILI 00 SKRIFSTOFUR
DE
LUXE
9=?

■ frAbær gæði ■
■ FRlTT STANDANDI ■
■ STÆRÐ: 90X160 SM ■
■ VIÐUR: TEAK ■
■ FOLÍOSKÚFFA ■
■ ÚTDRAGSPLATA MEÐ ■
GLERI A
■ SKÚFFUR ÚR EIK ■
HÚSGAGNAVERZLUN
REYKJAVÍKUR
BRAUTARFIOLTI 2 - SÍMI 11910
fyrir nemendur skólans, þvi í
sjálfu sér ættu að vera flestum
ljósar. En það sem hér hefur ver-
ið greint frá, er i sjálfu sér nægi-
leg rök fyrir því. sem haldið er
fram, að Garðyrkjuskólinn á
Reykjum sé eins og komið er sér-
hæfur gróðurhúsaskóli, og stuðli
þvi lítið að útbreiðslu annarra
faggreina garðyrkjunnar, sem
einnig mun þurfa að efla. En
sumar þeirra eru beinlínis undir-
staðan fyrir grósku í almennings
barðyrkju landsins.
Nú er staða mála þannig, að við
Garðyrkjuskólann á Reykjum fer
fram algjör endurnýjun og jafn-
framt stækkun á kennsluhúsnæði
og vistarverum nemenda. Fram
til þessa hefur skólinn getað tek-
ið á móti 15—20 nemendum, en
eftir að nýbyggingum er lokið,
mun verða pláss fyrir tæplega 50
nemendur. Má telja öruggt, að sú
tala nemenda muni fullnægja
þörfinni um garðyrkjufræðinga
fyrst um sinn, ef skólinn væri
fullsetinn, og jafnvel þótt gert
væri ráð fyrir því, að 15—20%
útskrifaðra garðyrkjufræðinga
hyrfu yfir í önnur störf að af-
loknu námi. Hvort lögð muni
meiri áherzla á hinar ýmsu van
ræktu sérnámsgreinar við Garð-
yrkjuskólann en hingað til hefur
verið gert, þegar lokið verður við
uppbyggingu þar, er erfitt að átta
sig á, og skal engu spáð um hér.
Hins vegar hljóta óskir Norðlend-
inga að verða að skoðast, og jafn-
vel að dæmast, að verulegu leyti
eftir því, hvaða stefnu ráðuneyti
Reykjaskóla mun halda í þessum
efnum. Verður haldið áfram á i
sömu braut, eða gerð stefnubreyt-1
ing?
Síðan Garðyrkjuskólinn á Reykj
um tók til starfa, hefur orðið all-
veruleg sérhæfing innan hérlendr
ar garðyrkjustéttar. Nú stundar
viss hópur manna eingöngu rækt-
un blóma í gróðurhúsum, aðrir
fást eingöngu við ylræktun mat-
jurta og ávaxta, og sumir stunda
aðeins ræktun matjurta i reitum
og görðum. Mjög stór hópur
manna leggur einungis hönd á
skrúðgarðyrkju og aðrir fást að-
eins við uppeldi á gróðri fyrir
srkúðgarða. Þessi sérhæfing hefur
þróazt það ört upp á síðkastið,
að nauðsyn ber til að taka tillit
til hennar, og leggja áherzlu á
hana framvegis við kennslu í garð
yrkju. Eins og málum er háttað
nú verður þessu þó aðeins komið
við, með þvl að framkvæma um
fangsmiklar aðgerðir á Reykjum.
Jafnframt þarf að fjölga allveru-
lega föstu starfsliði við skólann,
sem telur nú aðeins tvo menn.
Þarf því að veita skólanum meira
fjármagn í hendur, en gert hefur
verið til þessa, þannig að unnt
verði að koma þeim breytingum
við innan tíðar.
Spurningin er því, hvort ekki
yrði alveg eins hagkvæmt, er til
lengdar lætur, að stofna til ann-
ars garðyrkjuskóla, er geti tekið
að sér hluta af þeim verkefnum,
sem núverandi skóla var ætjað.
Að vísu er nokkurn veginn gef-
ið, að þessi leið leiddi af sér
meiri kostnað í byrjun heldur en
yrði, ef stefnt væri á ný til fjöl-
þættari námstilhögunar á Reykj-
um. Þó er ekki með öllu víst,
að aukinn kostnaður yrði svo mik-
ill, ef sá möguleiki væri fyrir
hendi að draga úr byggingfram-
kvæmdum á Reykjum, þannig að
þar yrði t.d. pláss fyrir 25 nem-
endur i stað þeirra ca. 50, sem
nú er gert ráð fyrir. Væri þá hugs-
anlegt að nota það fjármagn, sem
við getum sagt að í þessu tilfelli
sparaðist, til þess að reisa nýjan
skóla, sem yrði þá t.d. staðsettur
i gróðrarstöðinni á Akureyri. Er
ekki að efa að sá staður yrði
að mörgu leyti ákjósanlegur fyrir
fræðslustofnun, sem tæki t.d. að
sér að annast kennslu á matjurta
og berjaræktun, uppeldi á garða-
gróðri, skrúðgarðaræktun, og jafn
______TÍMINN_______________
vel í öðrum greinum, er að al-
menningsgarðyrkju snúa. Sá mögu
leiki væri ennfremur fyrir hendi
að færa skógræktarkennslu inn á
stefnuskrá þessa skóla
Rétt verkaskipting á milli
tveggja garðyrkjuskóla væri að
mínum dómi að ýmsu leyti lík-
legri til farsæls árangurs fyrir
garðyrkjumál landsins í heild, og
ekki hvað sízt fyrir þau ungmenni,
er hafa hug á að nema garðyrkju
og óska að sérhæfa sig á ákveðnu
verksviði hennar. .Þegar aðeins
einum skóla er ætlað að annast
slíkt margþætt hlutverk, getur far
ið svo að þungamiðjan raskist
að hún falli t.d. einu verkefni
frekar í vil en öðrum, eins og
gerzt hefur við Garðyrkjuskólann
á Reykjum.
Þáttur garðyrkjunnar í íslenzku
atvinnulífi og lífi hinna einstöku
þegna er að vísu ekki stór miðað
við hvað hann er hjá flestum menn
ingarþjóðum, en hann mun vaxa
og eflast ef vel er að honum bú-
ið. Undirstaða þess er góð skól-
un þeirra, sem vilja helga sér
þessi störf. Fram úr þessu mál-
efni þarf því skjótlega að ráða, ef
vilji er fyrir hendi, þvi aðkallandi
þörf er fyrir stóraukin og bætt
skiiyrði tii menntunar á þessu
sviði.
FRANSKA ....
Framhald af 9 síðu
og þegar þjóðstjórarnir reynast
slakir landstjórnarmenn er
komið á „stekari stjórn“ Napó
leons. Þjóðernisvakningin sem
fylgdi baráttu byltingarmanna
gegn fjandmönnum Frakka á
byltingarárunum kviknar víð-
ar og átti eftir að verða það
afl, sem mótar mjög evrópska
sögu á 19. og 20. i>ld. og mótar
nú sögu flestrá þjóðar ver’ald-
arinnar. Þjóðerniskenndin í
því formi, sem hún birtist nú
á dögum var ekki til áður fyrr.
Hún varð aflvaki til mikilla
dáða og menningarafreka en
síðar einnig til hins mesta ó-
farnaðar í höndum siðblindra
ævintýramanna. Hún hefur tívö
andlit og er auðbeitt til að
vekja með mönnum og þjóð
um tilfinningar, sem bæði geta
sprottið af jákvæðri og nei-
kvæðri afstöðu og hvötum.
Þessi kennd er. arfur frönsku
byltingarinnar ásamt hugsjón-
inni um bor’garalegt lýðræði og
jafnrétti til gæða, og áhrifa á
stjórn þjóðfélagsins. Byltingar-
mönnum mistókst að fram-
kvæma lýðræðið og mörgum
hefur tekizt það bögsulega síð-
an.
Nútímasaga Evrópu hefst á
þessum minnisverðu árum þeg-
ar vonin um „frelsi, jafnrétti
og bræðralag" allra þegnanna
kveikti þann eldmóð með
snauðum og auðugum að vold-
ugustu herir Evrópu gátu ekki
staðizt frönsku byltingarherj-
unum snúning.
Eitt ber að athuga, að lengst-
um voru byltingarmenn minni
hluti frönsku þjóðarinnar og
þegar mest hætta stafaði að
Frakklandj var það aðeins að
þakka harðýðgi þeirra og ódrep
andi seiglu að uppgjöf varð
forðað. Vaktarbroddur nýrra
tíma hlýtur alltaf að telja
minnihluta hvers þjóðfélags,
vaninn ræður lífi flestra og
það þarf oft kjark til þess að
brjóta þá oft andlegu kalkveggi.
Hugsjónir eru alltaf hættuleg
ar, í þeim kemur fram afdrátt-
arleysi trúarinnar, öryggi og
fullvissa, þær leiða manninn
fram á við og geta einnig koðn
að niður í stokkfreðinn dogma
og í nafni þeirra unnin ágæt
verk og einnig hin ógeðsleg-
ustu níðungsverk. Þær búa yf
ír sprengiefni sem getur sundr
að styrkustu byggingum og eng
SJÖTUGUR
Framhald af 8. síðu.
Gísli afgreiðslumaður, búsettur
í Reykjavík, giftur Svövu JÓhann
esdóttur.
Pálína, búsett í Vestmannaeyj-
um, gift Ragnari Bjarnasyni vél-
stjóra.
Böðvar, ógiftur, vinnur að bú-
skapnum hjá Júlíusi bróður sín
um.
Sigurður bóndi í Ásahreppi í
Rangárvallasýslu, giftur Steinunni
Sveinsdóttur.
Guðlaugur bóndi í Sumarliðabæ
í Rangárvallasýslu, ógiftur.
Jón, járnsmiður, búsettur í
Reykjavík, giftur Guðrúnu Jóns-
dóttur.
Fanney, búsett á Selfossi, gift
Hergeiri Kristgeirssyni lögreglu-
þjóni.
Sigrún, búsett í Vík í Mýrdal,
gift Stefáni Á. Þórðarsyni skrif-
stofustjóra hjá Kaupfélagi Skaft-
fellinga.
Sigþór bílstjóri, búsettur á Sel-
fossi, giftur Gerði Óskarsdóttur.
Jónas bóndi að Kálfholti í Ása-
hreppi ír Ragnárvallasýslu, giftur
Sigrúnu ísleifsdóttur.
Munu nú barnabörn þeirra
hjóna vera orðin milli 40 og 50
og barnabarnabarníð eitt.
Öll eru Norðurhjáleigusystkin-
in, eins og þau voru oft nefnd
í daglegu tali hér um slóðir þegar
þau voru i foreldrahúsum, vel gef-
in og orðlögð að dugnaði til
vinnu. Hafa þau Norðurhjáleigu-
hjón með þessum mannvænlega
barnahópi sínum skilað landi og
þjóð miklu dagsverki, já, þeim
bezta arfi sem þjóðin þarf svo
mjög a að halda.
Jón Gíslason hefur fastmótaða
skapgerð, dula og svo vel tamda,
að ekki man ég til þess að hafa
séð hann skipta verulega skapi,
framkoman einkar prúð og lætur
ÞIRIÐJUDAGUR 11. janúar 1966
lítið yfir sér. Heldur hann þó fast
á sínu, þegar þvi er að skipta. í
vinahóp er hann glaður og
skemmtilegur félagi Naumast fer
það fram hjá neinum, sem sér
Jón, að þar sjái hann karlmenni
að þreki og burðum, svo greini
lega ber hann það með sér, enda
oft þurft á þeim kostum að halda,
sérstaklega fyrri búskaparárin.
Oft lágu leiðir hans þá yfir Mýr-
dalssand með flutning á hestvögn-
um í vondum veðrum og illfær-
um óbrúuðum vötnum. Ekki var
heldur ósjaldan glímt við Kúða-
fljót. og teflt þax. stundum djarft,
en sigurlaunin líka oft stórir sjo-
birtingar og stundum margir. —
Góð björg í búið. sem kom sér
vel í mannmargt heimili. Var Jón
af kunnugum talinn afburða sling-
ur vatna- og veiðimaður.
Jón ber aldurinn vel, þó hárið
sé farið að þynnast og orðið grátt.
Tekur hann enn til hendi við bú-
skapinn milli þess er hann gegnir
opinberum trúnaðarstöfum fyrir
sveit sína, sýslu og utanhéraðs.
Þegar mér nú verður litið yfir
farinn veg Jóns Gíslanonar, finnst
mér, að á þeim vegi hafi borið
mest á hjá honum bóndanum og
samvinnumanninum, þó margt
fleira hafi líka verið þar á ferð.
En víst er það. að íslenzkir bænd-
ur og samvinnumenn eiga honum
mikið að þakka, enda efast ég
ekki um að þeir minnast þess nú
með þakklæti og hlýjum huga til
hans.
Ég þakka þei. Jón Gíslason, fyr
ir okkar löngu kynni, vináttu og
samstarf, og færi þér, Þórunni
konu þinni og ástvinum ykkar,
mínar beztu árnaðaróskir á þess
um merkilegu tímamótum ævl
þinnar.
Einar Erlendsson.
A VÍÐAVANGI
Framhald af bls. 3
sem minnsta þörf hafa fyrir
hann.
Önnur hugmynd er um að
leggja skatt á auglýsingar,
láta hann renna í sjóð, sem
styrkti þau blöð, er eiga i erf
iðleikum Þetta þýðir, að þriðj
ungur af auglýsingatekjum
Morgunblaðsins væri tekinn
til að greiða hallann U pjóð
viljanum, Tímanum. Alþýðu-
blaðiifu og Vísi.
Þriðja hugmyndin er að
leggja 25% gjald á allt inn.
flutt, prentað mál. Þag gjald
mundi vega á móti tolli á
bókapappír og bókbandsefni
og jafna aðstöffu erlendra og
innlendra bóka og blaða á
markaði. Gjaldið ætti ásamt
tolltekjum af blaðapappír að
leggja í dagblaðasjóð. Sá sjóð
ur ætti ásamt tolltekjum af
blaðapappír aff leggja í dag.
blaðasjóð. Sá sjóður gæti að.
stoðaff þau dagblöð, sem
sanna með umsókn og reikn.
ingum að þau eigi við fjárhags
örðugleika að strfða.
Aðalatriðið er að þetta vanda
mál er komið á svo alvarlegt
stig aff það krefst lausnar áð
ur en langt Iíður. Umræður
um þær ráðstafanir, sem að
ofan getur, hafa farið fram i
fylistu alvöru. Þetta er að
sUmu Ieji hvimleRt mál, en
lengur verður ekki unnt að
stinga hausnum í sandinn."
FULBRIGHT
Framhald af bls. 5.
Menntamálaráðuneytisins eða fast
Ir starfsmenn menntastofnanna eða
annarra stofnanna sem fara með
fræðslumál. Umsækjendur þurfa
að geta talað lesið. skrifað og
skilið ensku.
Umsóknareyðublöð eru aíhent
á skrifstofu Fulbright-stofnunar
að Kirkjutorgi 6, 3. hæð frá 1—6.
Umsóknarfrestur er til 2. febrúar
næstkomandi.