Tíminn - 02.03.1966, Blaðsíða 5

TÍMINN
5
MIÐVIKUDAGUR 2. marz 196G
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
FiauiKvæmdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og Indriði
G. Þorsteinsson. Fulltrúi ritstjórnar: Tómas Karlsson. Aug-
lýsingastj.: Steingrtmur Gíslason. Ritstj.skrifstofur i Eddu-
húsinu, simar 18300—18305. Skrifstofur, Bankastrætl 7. Af-
greiðslusfmi 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
simi 18300. Áskriftargjald kr. 95.00 á mán. Innanlands — f
lausasölu kr. 5.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h.f.
Hversvegna er ísland
undantekning?
Hvers vegna eykst dýrtíSin miklu meira á íslandi en
í öðrum löndum Evrópu? Hvers vegna renna allar kaup-
hækikanir hér út í sandinn á örstuttum tíma? Hvers-
vegna stendur nær allur atvinnurekstur á heljarþröm,
að undanskildum stærstu síldarskipunum, þrátt fyrir ó-
venjulega hagstætt árferði um langt skeið - Hversvegna
verður að fara til Afrfku og Suður-Ameríku ef finna á
hliðstæð dæmi um dýrtíð og óðaverðbólgu?
Það má að sjálfsögðu reyna að finna á þessu ýmsar
skýringar. Það er vitanlega hægt að hengja bakara fyrir
smið með því að kenna bændum og verkamönnum um
öfugþróunina, eins og oft er gert í stjórnarblöðunum.
En skýringin er ekki nema ein. í nágrannalöndum
okkar er stjórnað. Þar hafa stjórnirnar þau tök á efna-
hagsþróuninni, að þær halda henni í æskilegum farvegi.
Á íslandi er efcki stjórnað í venjulegum skilningi þess
orðs. Þar hefur ríkisstjómin engin tök á efnahagsþróun-
inni og reynir heldur ekki neitt til þess. Þau afskipti,
sem hún hefur helzt af þeim málum, miða nálega öll
að því að gera illt verra, eins og sparifjárfrystingin og
vaxtaokrið.
Ástand efnahagsmálanna er bezti mælikvarði þess,
hvernig stjórnin er í hverju landi. Það sýnir, hvort við-
komandi land býr við trausta og heilbrigða stjórn, lélega
stjóm eða meira og minna stjórnleysi. Ef stjórnarstefna
er röng og forustan léleg, verður ástandið líkt og það
er hér og þar sem það er aumast í Suður-Amerfku.
Vitanlega eru það fleiri aðilar en ríkisstjórnin, sem
hafa áhrif á efnahagsástandið. En áhrif stjómarinnar
eru langmest og eiga að vera það. Til þes? hefur hún
umboð þingsins og þjóðarinnar. Ef stjórnin er traust og
örugg, hefur það áhrif í sömu átt á allt. annað. Sé stjórn-
in hinsvegar reikul í rásinni, huglítil og undanlátssöm,
veikir það allt kerfið og býður öngþveiti heim.
Það er þetta, sem hefur verið að gerast á íslandi.
Það skortir ekki, að við höfum stjórn, sem berst mikið
á, ferðast mikið. heldur margar veizlur. Ekki skortir
heldur það, að hirðin sé stór og að vel sé húið að hirð-
mönnunum. Aldrei áður hefur meiri gróði safnazt á
fáar hendur á íslandi, en einmitt nú. En varðandi nær
allt, sem lýtur að heilbrygðri stjórn efnahagsmála, hef-
ur ísland verið raunverulega stjórnlaust land um lengra
skeið, þótt aldrei hafi það verið verra en seinustu þrjú
árin. Þessvegna er ísland undantekning meðal Evrópu-
ríkja, hvað snertir dýrtíð og fjármálalega óstjórn. Þess-
vegna skipar ísland að því leyti bekk með aumustu ríkj-
um Afríku og Suður-Ameríku
ísland mun halda áfram að vera slík undantekning
að óbreyttri stjórn og stjórnarstefnu.
Er það hyggilegt?
Mbl. veifar nú mjög þeirri fullyrðingu, að búast megi
við fiskleysi við ísland. Ekki var þessu hins vegar hreyft
þegar ríkisstiórnin var að gera landhelgissamninginn við
Breta og skerða með því réttinn yfir landgrunninu. Og
trúi Mbl. virkilega á fiskleysið, finnst. þvi bá hyggilegt,
að þrengt sé að íslenzkum iðnaði með lánsfjárskorti
og vaxtaokri eins og nú er gert?
gmm, mm ■ ........——————...........
Harry Schwarts:
Eftirmenn Krústjoffs setja sér
hófsamlegri markmið en hann
Nýja fimiri ára áætlunin ber greinilega merki þess.
FRÉTTIR af næstu fimm ára
áætlun Sovétríkjanna benda til,
að eftirmenn Krustjoffs hafi
horfið frá hinuim glæstu efna-
hagsáætlunum hans og ætli að
sætta sig við hófsamlegri frain
leiðslumarkmið, sem ef til vill
reynist unnt að ná.
Sunnudaginn 20. febrúar voru
birt í Moskvu lausleg drög að
fimm ára áætluninni næstu.
Af takmörkum þeim, sem
keppt er að að náð verði árið
1970 má ráða, að í náiægri
framtíð verði ekki náð neinum
af þeim markmiðum, sem hinn
fallni leiðtogi hafði gumað svo
mikið af.
Ljóst liggur fyrir, að Sovét
menn hafa nú enga von um að
að þeim takist að komast fram
úr Bandaríkjunum í efnabags-
þróun árið 1970, né heldur að
hafa þá náð því marki, að veita
þegnum ríkisins beztu lífskjör
í heimi. Og bersýnilegt er, að
árið 1980 verða þegnar Sovét
ríkjanna ekki búnir að öðiast
þær allsnægtir, að þeir standi
þá á þröskuldi þess drauma-
lands kommúnismans, sem lof-
að var í áætluninni, sem Krust
joff birti í obtóber árið 1961
Engu að síður er sennilegt,
að margir óbreyttir Sovétborg-
arar fagni þeim markmiðum,
sem gert er ráð fyrir að náð
verði árið 1970.
ÞJÓÐARTEKJUR eiga að
hækka um 38—41% frá því sem
var á liðnu ári. Framleiðsla iðn
aðarins á að aukast um 50%
og framleiðsla landbúnaðarins
um 25% eða meira.
Þjóðartekjur á mann eiga
að hækka um 30%. Þá á veru-
lega að draga úr hinum mikla
mun á tekjum verkamanna í
borgum og tekjum bænda. Einn
ig á að minnka til muna bilið
milli hæstlaunuðu og lægst
launuðu borgarbúanna.
Þungaiðnaðurinn á eins og
venjulega að aukast að mun
örar en neyzluvöruframleiðsl-
an, en bilið þar á milli verður
þó stórum mun minna en áður.
Neytendum er nú heitið, að
árið 1970 skuli þeir fá 30 þús-
und fólksbíla, eða fjórum sinn-
um fleiri en framleiddir voru
árið sem leið. Framleiðslu sjón
varpsviðtækja á að tvöfalda og
framleiðslu ísskápa á að þre-
falda. Því er jafnvel lofað, að
viðtæki fyrir litsjónvarp verði
komin á markaðinn árið 1970.
BANDARÍSKIR sérfræðingar
líta hvergi nærri svo á, að þetta
sé lítilfjörleg aukning, né að
markmiðunum reynist unnt
að ná án verulegrar áreynslu.
Auðvelt er þó að sýna fram á
með fáeinum dæmum, að þessi
markmið eru mjög hófsamleg,
samanborið við hina gífurlegu
bjartsýni Krustjoffs fyrrver-
andi forsætisráðherra.
Á 22. flokksþingi kommún-
istaflokks Sovétríkjanna árið
1961 gaf Krustjoff þingfulltrú
um nokkra innsýn í það drauma
land kommúnismans. sem hann
Alexei Kosygin flytur ræðu á flokksþingi í Moskvu,
ætlaðist til að þeir yrðu seztir
að í árið 1980. Jafnframt lýsti
hann nokkrum markmiðum,
sem ná ætti á árinu 1970.
Krustjoff lýsti meðal annars
yfir, að þá yrðu framleiddar í
Sovétrikjunum 77 miUjónir
smálesta af tilbúnum áburði,
allt að billjón kílóvattstunda af
raforku og 145 milljónir tonna
af stáli.
Hin nýja áætlun gerir ráð
fyrir að framleiddar verði árið
1970 aðeins 55 milljónir smá-
lesta af tilbúnum áburði, allt
að 850 milljörðum kílóvatt-
stunda rafmagns og 124—129
milljónir smálesta af stáli.
Þarna er im að ræða 10—30%
afslátt af markmiðum Krust
joffs.
ÞEGAR verið er að skýra
muninn á því, sem nú er gert
ráð fyrir og áður var spáð, er
lögð megináherzla á aukinn
kostnað við hervarnirnar. Þetta
kemur heim við skýrslu CIA
Central Intelligence Agency)
fyrir tveimur árum um minni
efnahagslega grósku í Sovét
ríkjunum en gert hafði verið
ráð fyrir. Þar segir meðal ann
ars:
„Meginorsök minnkaðs vaxt-
arhraða í sovézku efnahagsliti
er að leita í mjög i'.rri hækkun
á kostnaði við landvarnirnar.1'
Þegar skýrsla CIA kom íit árið
1964 brugðust blöðin í Sovét
ríkjunum mjög illa við og and-
mæltu í erg og gríð.
Bandarískir sérfræðingar
halda, að tvennt annað en auk
inn hervarnarkostnaður hafi
valdið því, að draumar Krust
joffs gátu ekki orðið að veru
leika. Annars vegar muni hann
hafa reiknað með minni kostn-
aði en raun varð á við geim-
rannsóknirnar, enda þótc hann
byggist við allverulegum kostn
aði við þær. Hins vegar hafi
vonbrigði með árangur land-
búnaðarins í Sovétríkjunum
gert sitt til, einkum þó stórum
mun minni kornuppskera en
gert hafði verið ráð fyrir
SÍÐAST liðið vor birtu sov-
ézkir hagfræðingar skýrslu, þar
sem gerð var grein fyrir, að
ekki yrði unnt að ná markmiði
Krustjoffs á öðrum vettvangi.
Forsætisráðherrann fyrrverandi
hafði sagt, að árið 1965 myndu
þjóðir undir stjórn kommúnista
leggja af mörkum helming iðn-
aðarframleiðslu neimsins. En
í skýrslunni í vor sem leið var
lýst yfir, að þessu markmiði
væri ekki náð og yrði ekki unnt
að ná á næstu árum.
Fram kemur . drögunum að
hinni nýju áætlun Sovétmanna,
að nú er um að ræða sömu eða
svipaða afstöðu til annarra
þeirra martomiða, sem Krust
joff hafði lýst. Sovétmenn gera
sér enn vonir um að geta kom
izt fram úr Bandaríkjamönnum
efnahagslega séð. Þaim muni
og auðnast að veita þegnunum
beztu lífskjör í heimi og komist
að lokum inn í hið íyrirheitna
draumaland kommúnismans.
Að vísu hefir ekki enn verið
birt, hvenær gert er ráð tyrir
að þessu mikilvæga markmiði
verði náð, en tímatakmarkinu
hefir greinilega veri'ð hnikað
til og sýnt þykir, að það verði
að áliti Sovétmanna sjáltra
mildu nær árinu 2000 en Krust
joff hafði gert ráð íyrir í
bjartsýni sinni.
(Þýtt úr The New York Tirnes)