Tíminn - 13.05.1966, Qupperneq 8

8
FÖSTUDAGUR 13. mai 19fi6
TÍMINN
rnm
',
'■••■■% Í-N, íftl &
.

iili
;

x-i-y?

........ 111 ......................................."?>

................... "

>n> í mh f. n***** *

álitið gagnvart ykkur. Var
fólk ekki fremur tortryggið í
garð íslenzks iðnaðar á þessu
bernskuskeiði hans?
— Jú, almenningsálitið var
á móti okkur, en við héldum
ótrauðir áfram, og fyrsta tH-
boðið, sem við gerðum var í
ofna fyrir Flensborgasrkólann
í Hafnarfirði. Erlendir ofnar
höfðu verið boðnir í skólabygg-
inguna, en okkur var lofað
tilboðinu, reyndist það ekki
hærra en þau frá kaupmönn-
unum. Þorðum við þvi ekki
annað en slá 30% af útsöln-
verðinu og biðum eftirvænting-
arfullir átekta, og við reynd-
umst nákvæmlega einni krónu
l.ægri, en lægsti kaupmaðurinn.
Á þessum ofnum þurftum við
að bera fimm ára ábyrgð. en
þegar tiu ár voru liðin frá því
að verkið var unnið grennsl-
uðumst við fyrir um það, hverr.
ig ofnarnir hefðu reynzt og
fengum þau svör, að f öll þessi
ár hefði ekki þurft að hreyfa
skrúfu í einum einasta ofni.
Svo vel tókst fyrsta stóra verk-
efnið okkar.
Litlu munaði að illa færi.
— En örðugleíkarnir láta
sjaldan á sér standa, heldur
Sveinbjörn áfram, og brosir lít
ið eitt. Fyrstu ár fyrirtækis-
ins reyndust okkur þung í
skauti á ýmsa lund. Ilitaveita
Reykjavíkur tortryggði olc^'ur
og taldi ofnana ekki hépþilega
fyrir iaugarvatn. Salan drþst
saman, eigendur - og starfs-
menn þurftu að lækka kaup
sitt verulega, rekstursfé reynd-
ist of lítið og glundroði og
missætti olli því, að hluthafar
*tóku að selja hlutabréf sín fyr-
ir niðursett verð. Á tímabili
rambaði fyrirtækið svo að
segja á barmi gjaldþrots. Sáum
við hjónin þann kost vænstan
að taka lán til að auka hlut-
deild okkar í félaginu. Þetta
var seint á öðru ári fyrirtækis-
ins. Fyrst i stað gekk hvorki
né rak, en smám saman fór
fyrirtækið að rétta úr kútn-
um og með tímanum jókst
skilningur fólks á framleiðsl-
unni, vinsældir hennar urðu
meiri með hverju árinu, sem
leið, og í ársbyrjun 1942 má
segja, að fyrirtækið hafi verið
komið á réttan kjöl. Fram að
þeim tíma höfðum við fram-
leitt Helluofna eingöngu og
millihitara frá 1939, en um
þetta leyti fórum við að færa
út kvíamar og skapar því árið
1942 nokkur tímamót i sögu
Ofnasmiðjunnar. Um þetta
leyti voru í stjórn fyrirtækis-
ins Sigurður Björnsson fátækra
fulltrúi, Gísli Þórðarson tré-
smiðameistari og Guðmundur
Helgi Guðmundsson, húsgagna-
meistari og hélzt þessi stjórn
óbreytt til skamms tíma eða >
þar til þeir Sigurður og Gísli
féllu frá með skömmu milli-
bili fyrir örfáum árum. Þetta
umrædda ár fórum við að fram
leiða emaleraða potta á raf-
magnseldavélar og miðstöðvar-
katla, en innflutningur á þess
konar vörum var fremur lítill
á stríðsárunum. Þessar auknu
framkvæmdir gerðu að að
verkum að þörf var á viðbót-
arhúsnæði og var því reist við-
bygging við upprunalega verk-
smiðjuhúsið.
Bónuskerfi tekið upp
Sveinbjörn Jónsson framkvaemdastjóri fyrir framan nokkra rennilega þvottapotta úr riðfríu stáli..
ofna úr járnplötum, en hann
kvað unga menn í Hafnarfirði
hafa mikinn áhuga á slíkri
framleiðslu.. Er til Noregs kom
fékk ég að vita um nýlega upp-
finningu á miðstöðvarofnum,
og fór því á stúfana og athug-
aði hana rækilega. Árangur-
inn af því varð sá, að ég upp
á mitt eindæmi samdi
um einkaleyfi á framlsiðslu
þessara ofna á íslandi og þetta
var sem sagt neistinn af Ofna-
smiðjunni. f þessari ferð und-
irbjó ég einnig og lagði drög
að Raftækjaverksmiðjunni !
Hafnarfirði. Heim kom ég
snemma í aprílmánuði 1936 og
í maí sama ár var Ofnasimiðjan
stofnuð. Hún grundvallaðist af
því, að hver hluthafi skráði
sig með fimm þúsund króna
til að dagvinna nægði
Þaö er fyrst á kreppuárun
um, sem íslenzkur iðnaður tek-
ur að vaxa úr grasi, og eiga
mörg álitleg iðnfyrirtæki rót
sína að rekja til þeirra örðugu
tíma. Eitt þessara fyrirtækja
h.f. Ofnasmiðjan á einmitt þrjá
tíu ára afmæli um þessar mund
ir og að því tilefni gerði ég
mér ferð á fund framkvæmd-
arstjórans og bað hann að
segja frá helztu atriðum úr
ssögu fyrirtækisins. Hann heit-
ir Sveinbjörn Jónsson og var
einn af stofnendum fyrirtækis-
ins og hefur stýrt því með skör
ungsskap allt frá upphafi, þótt
vafalaust hafi oft blásið á móti
eins og verða vill hjá íslenzk-
um iðnfyrirtækjum. En h.f.
Ofnasmiðjan hefur staðið af
sér alla storma, og ég hygg,
að efldd só á nokkurn mann hall
að þótt ég segi að
það hafi fyrst og íremst
verið fyrir árvekni Sveinbjam-
ar og elju. Og hann hefur stað-
ið af sér fleiri storma en þá,
sem mætt hafa á fyrirtækinu,
hann hefur þurft að heyja
langa baráttu og stranga við
erfiða sjúkdóma og borið sigur
úr,. býtum, hann hefur staðið.
sig með eindæmum vel í bar-
áttunni við Elli kerlingu, því
að þrátt fyrir sjötíu ára afmæli
í febrúar síðastliðnum er hann
einstaiHega léttur á fæti og
léttur í lund. Saga fyrirtækis
ins er vitaskuld jafnframt saga
þessa merka athafnamanns, en
þó ekH nema að vissu marki,
því að hann er ekki einn þeirra
forstjóra, sem rigbinda sig við
eigin fyrirtæki og gefa ér
aldrei tíma til að gleðja sig
við sólskinsblett í heiði eða
velta fyrir sér spurningum um
lífið og tilveruna. Saga Svein-
bjamar er óvenjulega marg-
þætt og skemmtileg, og ekki
hægt að gera henni nein við-
unandi skil í þessu viðtali, sem
hér fer á eftir.
Ráðamönnum fannst þetta full-
mikil bjartsýni.
— Hver voru nú helztu til-
drögin til þess að Ofansmiðj-
an h.f. var stofnuð?
— Ja, tildrögin, segir Svein-
björn og brosir. — Framan
af kreppuárunum var ég bygg-
ingameistari norður á Akur-
eyri, en á þessum erfiðu tím-
um var ákaflega litið að gera
í byggingariðnaði og vegna
þess og annarra orsaka ákvað
ég að leita á önnur mið. Um
þessar mundir var verið að
virkja Ljósafoss og ég fékk þá
flugu, að gaman væri ef við
íslendingar gætum sjálfir fram
leitt okkar raftæki. Ég bar
þetta undir ýmsa ráðamenn og
þótti sumum þetta vera full-
miHl bjartsýni, svo að etoki
sé meira sagt. En ég kærði mig
kollóttan og ákvað að halda
til Noregs til að kanna mögu-
leika á þessu, og jafnframt ætl-
aði ég til Danmerkur, en til
þeirrar farar var ég valinn af
Akureyrarbæ til að kynna mér
móvinnslu til eldsneytis. Er ég
var í þann veginn að leggja
af stað kom til mín Emil Jóns-
son, sem þá var mikill ráða-
maður um atvinnubætur, og
bað hann mig að kanna mögu-
leika á framleiðslu miðstöðvar-
hlutafé, og áskildi sér rétt til
að fá fasta vinnu hjá fyrirtæk-
inu. Fimm þúsund krónur á
þeim ttmum þótti álitlegur
skildingur. Það mundi líklega
samsvara 150 þúsundum nú til
dags.
Munaði einnu krónu á tilboð-
unurn.
—Var ekki erfitt að fá fólk
til að leggja fé f svona nýstár-
legt fyrirtæki þarna á kreppu-
árunum, þegar allur almenn-
ingur hafði varla til hnífs og
skeiðar?
— Á þessum árum var svo
lítið um atvinnu, að fólk vildi
allt til vinna að fá sér öruggt
starf. Sumir hluthafarnir tóku
jafnvel lánsfé til að leggja í
þessi tvö fyrirtæki, enda þótt
engin reynsla á slíkri atvinnu-
grein væri hér á landi. Við fór-
um þó vel af stað, en bráðlega
sýndi það sig að hlutaféð var
of lítið og var það því aukið
upp í kr. 50 þúsund og fleiri
hluthafar teknir með.
— Hvernig var almennings-
Hln nýju húsakynni hf. OfnasmiSiunnar í Smálöntfum.
Ofnasmiðjan 30 ára