Tíminn - 19.06.1966, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 19. júní 1966
TÍMINN
Hús Jóns Sig-
urðssonar
Þau ánægjulegu tíðindi gerð-
ust núna á þjóðhátíðardaginn,
að danskur stórkaupmaður korn
færandi hendi til íslands og
gaf Alþingi Íslendinga gamalt
hús við gamla götu í Kaup-
mannahöfn. Þetta hús er engin
höll, og fasteignamat þess
á danska vísu er vafalaust ekki
mjög hátt, svo að gjöfin er ekki
til mikillar auðgunar þjóðinni
á hörðum gjaldeyri, þeim er
menn kaupa sér fyrir dægur-
glys. Samt var þetta hús banki
hins harðasta og bezta gjaldeyr-
is, sem þjóðin hefur átt, skír-
asta gullsins í sjóði hennar.
Þama var sjálfstæðisbanki ís-
lendinga á síðustu öld, og banka
stjórinn var Jón Sigurðsson.
felendingar hljóta að veita
húsi Jóns Sigurðssonar viðtölcu
með einlægum fögnuði og mikl-
um þakkarhng til mannsins,
sem gaf það. Þegar þetr hafa
átt leið um Hafnarslóð, hafa
þeir Iöngum lagt leið sína um
Östervoldgade til þess að líta
á þetta hús. Þeir hafa stað-
næmzt við það og horft á mélm-
plötuna sem Hafnar-felendingar
Iétu fyrir nokkru setja á húsið
en nánari hafa kynnin ekki orð-
ið. Nú hefst nýtt skeið þessara
kynna. íslendingar munu nú
vafalaust vinda að því bug að
gera hús Jóns Sigurðssonar að
þeirri kapellu, sem það er í
huga þjóðarinnar. Hér skulu
efcki lögð á ráð um það, hvern-
ig það verði bezt gert, en auð-
sætt virðist að reyna að koma
upp minningasafni um Jón og
Ingibjörgu og setja þar upp
mynd af þeirri baráttu, sem
háð var, og því hugsjónaMfi,
sem var bjarmi þeirra liðnu
Með þeim hætti gæti hið
gamla hús ef til vM stuðlað
að tvíþættum og mikilvægum
skilningi. Þangað mundu felend
ingar fara í pílagrímsferð og
horfa í glæður þess elds, sem
Jón Sigurðsson fól þeim til
ævarandi varðveizlu, og skilja
betur en áður mikilvægi sjálf-
stæðisins. í ræktarsemi íslend-
inga við þetta minningahús
mundu Danir skilja og muna
betur, hvers virði felendingum
er og verður það, sem Jón
Sigurðsson sótti í hendur þeirra.
Þannig gæti þetta gamla og
helga hús, sem danskur vinur
hefur nú gefið okkur orðið eins
konar sáttmálsörk tveggja
þjóða, sem er báðum fyrir
beztu að gleyma gráum leik
liðins tíma en muna vel nýja
sáttmála, sem á sér rætur á
þessum stað.
árum saman og reynzt hafði
heillavænleg. Hún var í þvi
fólgin að veita landbúnaðinum
eðlilegan stuðning af fremsta
megni til þess að halda fram-
leiðslukostnaði niðri, veita
honum sæmileg vaxta- og lána-
kjör, réttlæti um afurðalán og
framlög til framkvæmda. Þann-
ig var að því stuðlað með já-
kvæðum hætti að sem lægstur
framleiðslukostnaður kæmi
bæði bændum og neytendum
í hag og um leið stuðlað að
almennu verðlagsjafnvægi í
landinu og unnið gegn verð-
bólgu.
Núverandi ríkisstjórn taldi
þessa stefnu óhæfa og ger-
breytti henni í fullkominni and
stöðu við bændastéttina. Nýja
landbúnaðarstefnan var 1 því
fóligin að draga verulega úr
beinum stuðningi við landbún-
aðinn, innleiða lánaskatt á bænd
ur í ofanálag, lækka jarðræktar-
framlag í mörgum greinum mið
að við tilkostnað, margfalda sölu
skatt á vélum og efni og leggja
hann á allar framleiðsluvörur
bænda á markaðnum nema
neyzlumjólkina, en sá liður
einn mun nema um 60 millj.
Hús Jóns Sigurðssonar við Östervoldgade 1 Kaupmannahöfn
Menn og maUfni
Skipbrot ríkis-
stjórnarinnar
Atburðir þeir, sem gerzt hafa
síðustu vikur og missiri í land-
búnaðarmálunum eru á marg-
an hátt lærdómsríkir en sýna þó
eitt öðru fremur — algert og
ömurlegt skipbrot landbúnaðar-
stefnu ríkisstjórnarinnar. Það
er alkunna að ríkisstjórnin j
taldi sig beita sér fyrir nýrri
og betri stefnu í landbúnaðar-
málum, er hún tók við. Hún
fordæmdi þá stefnu, sem Fram- hófust með stórfundi sunn
sóknarfilokkurinn hafði mófcaðllenzkra bænda á Selfossi, þar
kr. á ári sem ofanálag á fram-
leiðslu'kostnaðinn og vöruverð-
ið.
Er nú svo komið, að beinn
stuðningur við landbúnaðinn er
orðiun minni hér en í nálægum
löndum, sem sambærilegust
eru, en þar er yfirleitt fylgt
þeirri stefnu, að láta slíkan
stuðniug halda framleiðslu-
kostnaði og verði landbúnaðar-
vara niðri svo sem kostur er
og vera þannig lið í því að
hamla gegn dýrfcíð og verð-
bólgu.
Undir þessari nýju leiðar-
stjörnu núverandi ríkisstjórnar
i landbúnaðarmálunum hefur
svo sífellt hal'lazt á ógæfuhlið-
ina, þar til nú, að forysturmenn
í framleiðslumálum bænda hafa
eftir langvinnt og árangurslaust
samningaþjark við ríkisstjórn-
ina, sem neitað hefur með öllu
að taka jákvætt á málunum, orð
ið að grípa ti'l hreinna og beinna
neyðarráðstafana, sem koma
hart niður á bændum, en eru
bein afleiðing skipbrotsins, sem
óheillastefna ríkisstjórnarinnar
í landbúnaðarmólum hefur beð-
ið. Engir munu ganga nauðugri
til þessara neyðarráðstafana en
forystumenn bænda í fram-
leiðslumálunum sjálfir, en þeir
urðu með einhverjum hætti að
freista þess að losa málin úr
hinni hættulegu sjálfheldu, og
vonandi leiðir sú hreyfing, sem
á er komin vegna þess, til nauð
synlegra úrbóta.
Myndarleg við-
brögð bænda
Það er fullkomin ástæða til
að gleðjast yfir þeim myndar-
legu viðbrögðum, sem bændur
hafa sýnt í þessum málum og
sem rædd voru af rökfestu og
skörungsskap þau geigvænlegu
tíðindi, að tekjur bænda eiga
að fara lækkandi nú í óðadýr-
tíðinni. Þessi fundur, ráðstafan-
ir hans og hliðsfcæð viðbrögð í
öðrum héruðum munu án efa
verða til þess að styrkja forystu
stéttarsamtaka bænda í hinni
örðugu baráttu, sem hún heyr
fyrir hönd bænda við stjórnar-
völd landsins, stjórnarvöld, sem
hafa fram að þessu alveg neit-
að samstarfi um nokkra færa
leið út úr því öngþveiti, sem
óðaverðbólgan og stefna stjórn-
arinnar í landbúnaðarmálum
hefur leitt af sér.
Með viðbrögðum bænda er nú
tekið þannig í strenginn með
forystumönnum landbúnaðar-
ins, að vonandi sannfærist ríkis
stjórnin um, að það er ekki nóg
að segja alltaf nei og láta síðan
reka á reiðanum. Það er ekki
nóg að fara að eins og landbún-
aðarráðherra, sem talar fjálg-
iega um það í hverri ræðu á
samkomum og þingum um land-
búnaðarmál, að vandamálin séu
engin og allt í bezta gengi,
menn þurfi engar áhyggjur að
hafa af þessu, en halda síðan
að sér höndum og neita öllu sam
starfi um lausn vandamála, sem
vaxa með hverri viku. Þetta er
sú ófremdarsaga, sem verið hef
ur að gerast hin síðari missiri.
Samstilltar kröfur
Það liggur hverjum manni í
augum uppi, að hefði ríkis-
stjórnin tekið til greina með
eðlilegum hætti tillögur, ábend
ingar og kröfur um framleiðslu
málin, sem stéttarsamtök bænda
hafa gert á hverju einasta þingi
sínu undanfarin á, væru þessi
mál ekki í þeirri sjálfheldu,
alltaf nei, og því brennur nú
öll þessi sök á baki hennar.
En hér eftir lætur stjórnin von
andi ekki neiið eifct duga í svör-
um.
Þess verður að krefjast, að
stjórnarvöldin taki nú upp sam-
starf við Stéttarsamband bænda
um að leysa þennan stórfellda
vanda, sem nú hefur verð í
stýrt — og það áður en afleið-
ingamar verða svo geigvænleg-
ar, að ekki verði úr bætt.
Hljóta þá að verða að koma
til m.a. ráðstafanir til þess að
auka stuðning við landbúnaðinn
og þá stefnu, sem Framsöknar-
flokkurinn hefur barizt fyrir
undanfarið — og aukin fjár-
framlög miðað við þann sér-
staka vanda, sem nú liggur fyr-
ir. Einn liður í þvi ætti að vera
stuðningur við bændur til þess
að þróa framleiðsluna í þá átt,
sem hagfel'ldust er vegna mark
aðanna, en það hefur þeim und
anfarið blátt áfram verið mein-
að.
Það hefur aldrei verið nema
blekking, að það væri sama,
þótt famleiðslukostnaðurinn
hækkaði á landbúnaðarafurðum
og því mætti hækka vexti —
söluskatta — innleiða lánaskatt
o.s.frv. Það kæmi allt inn aftur
í verðlaginu. Þessi blekking er
orðin nokkuð dýr, og er nú
meira en mál til komið, að
blaðinu verði snúið við.
Bændur eru alveg nógu raun-
sæir til að sjá, hverjir hafa lyk-
ilinn að þeim úrræðum, sem
grípa verður til, en það er rík-
isstjórnin, og sá þingmeirihluti,
sem nú ræður í landinu.
Bændafundurinn á Selfossi
og fundarsamþykktir annars
staðar frá sýna, að bændur ætla
ekki að taka því þegjandi, sem
orðið er, og fer það sem vænta
sem nú hefur íeitt til neyðarráð' mátti. Þeir munu bera gæfu til
stafana. En ríkisstjórnin sagðilþess að styðja forustumenn sam
taka sinna einarðlega í barátt-
unni við ríkisvaldið.
Enginn, sem til þekkir í
bændasamtökunum efast held-
ur um að þau sjálf taka föst-
um tökum nauðsynlegar áætl-
anir um íslenzkan landbúnað og
þróun hans á næstunni — og
undirbyggja með því móti nauð-
synlegar ráðstafanir til þess að
haga framleiðslu sinni sem hag
anlegast fyrir sig og þjóðarhú-
ið. — En þá þarf líka að koma
til ríkisvald, sem ekki segir
bara nei við tillögum samtak-
anna þangað til komið er í
ámóta öngþveiti og nú er orð-
ið.
Hiálp til lausnar
Rík ástæða er til þess að
vekja athygli á og taka undir
orð Gunnar Guðbjarssonar, for-
manns Stéttarsambands bænda,
er hann lét svo um mælt í at-
hyglisverðu viðtali um þessi
m'ál hér í blaðinu á dögunum:
„Ég treysti því, að sú alda,
sem nú hefur risið meðal
bænda, verði okkur hjálp til að
fá lausn á þessum miklu vanda-
málum okkar. Ég vil þakka
þeim mönnum sem tekið hafa
skynsamlega á málunum, og ég
trúi því, að þessi alda verði
okkur einmitt til styrktar og
stuðnings í þessu máli . . . Ég
vonast eftir góðu samstarfi við
þá menn, sem koma utan af
Iandi og vilja Ieggja sig fram
um að vinna að lausn þessara
mála“.
Lægsti dreifingar-
kostnaðurinn
Þegar rætt er nú um þenn-
an vanda, sem hrakfallastefna
ríkisstjórnarinnar hefur stefnt
framleiðslumáium landbúnaðar-
ins í er ánægjulegt að veita at-
hygli þeim upplýsingum, sem
fram komu hjá Gunnari Guð-
bjartssyni í umræðum um fram
leiðslumálin á aðalfundi SÍS á
dögunum, að liér á landi væri
dreifingarkostnaður landbúnað-
arvara lægstur miðað við hlið-
stæðust nágrannalönd. Hér er
ekki um að ræða neina hæpna
fullyrðingu, heldur blákaldar
hagfræðitölur úr hagfræðirit-
inu „Distribution Margins for
Milk,“ sem Efnahagsmavinnu-
stofnunin gefur út.
Samkvæmt þeim tölum er
dreifingarkostnaður mjólkur á
fslandi 23.3% af heildar vinnslu
og dreifingarkostnaði á hvern
mjólkurlítra. í Noregi, sem
kemur næst, er þessi sami
dreifingarkostnaður 32.1%, í
Svíþjóð 38.0%, Danmörku 44.5%
Belgíu 50.2%, Þýzkalandi
46.3% og Frakklandi 45.1%.
Athyglisvert er að líta á þess
ar tölur og leita skýringa, og
þær eru nærtækar, einfaldlega
þær, að hér á landi annast sam-
vinnusamtök bænda sjálfra alla
dreifinguna með þeirri hag-
kvæmni, sem náðst hefur. Þessi
lági dreifingarkostnaður kem-
ur auðvitað bæði neytendum og
framleiðendum til góða, og hér
hafa samvinnusamtökin í land-
inu leyst stórfelldan vanda fyr-
ir þjóðarheildina og lagt til þess
mikilvægan skerf að halda fram
leiðslukostnaði niðri og dýrtíð
og verðbólgu í skefjum.
Framhald á Ws. 35