Vísir - 10.03.1975, Síða 7

fylgdu hinni hefðbundnu málara-
list sins tima.
En með impressjónismanum
komu fram konur sem tóku beint
þátt i að móta nýja stefnu og
vinna úr henni. A ég þar
við Berthe Morisot (1841-95), og
bandarisku listakonuna Mary
Cassatt (1944-1926), sem báðar
höfðu áhrif á þróun nútima
málaralistar, þótt framlag þeirra
vildi oft gleymast við hlið stóru
nafnanna, Monts, Manet, Degas,
os.frv. Á þessari öld hafa konur
haft sig æ meira i frammi, þótt
enn megi finna fordóma sem gera
þeim erfitt fyrir.
ara” kyninu, menn eins og
Collingwood i Englandi og Lurcat
og fylgismenn hans I Frakklandi,
að ónefndum mörgum skandi-
naviskum vefurum.
Þótt fjölbreytilegur sé vefnað-
urinn á þessari sýningu, er hann i
heildina töluvert hefðbundinn, —
en það held ég að verði að skrifast
á reikning aðstæðna. Asgerður
Það er efalaust að þjóð-
félagsstaða konunnar á
undanförnum öldum varn-
aði henni menntunar í list-
um# einkum myndlist. Það
var ekki aðeins spurning
um það að sækja inn á yfir-
ráðasvæði karlmanna,
heldur einnig að yfirstíga
þá fordóma sem fylgdu
//listamönnum" gegnum
aldirnar. Það er ekki nema
von að fáar konur hafi
haft þann yfirmannlega
kjark sem þurfti til að
rjúfa þessi höft og gerast
málarar.
Fyrsta dæmið sem ég veit um
var Artemisia Gentileschi (1597-
1651), sem hafði þá sérstöðu að
vera dóttir málara og málaði hún
i stil föður sins alla ævi. Sjálf-
stæðari persónuleiki var Judith
Leyster (1609-60), sem gekk i læri
til hins fræga Frans Hals og gift-
ist siðan skólafélaga sinum Jan
Molnaer. Bæði héldu þau áfram
að mála i anda kennara sins, en
Judith sýnir i verkum sinum lif-
leg, sjálfstæð tilþrif.
Feneyska listakonan Rosalba
Carriera (1675-1757) átti meiri
velgengni að fagna en starfssyst-
ur hennar hér að ofan, var mikils
metin sem „portrett” málari i
pastellitum, — þótt hún þyki held-
ur bragðlitið nú á dögum. Hún
hafði einnig góðar tekjur af þvi að
mála og selja myndir af kvenfólki
sem jaðra við það að vera klám.
Eini kvenmaðurinn sem setti
mark á enska list fyrir 1900 var
Konudagur
dóttir og Þorbjörg Þórðardóttir.
Verk þeirra eru öll vönduð og
tjáning þeirra sterk, en einhvern
veginn finnst mér að boðskapur
þeirra yrði mun áhrifameiri i
lithógrafiu eða silkiprenti.
Vefnaöur og
boöskapur
Framlag islenskra kvenna til
lista þessa lands hefur haft nær
afgerandi áhrif á heildarþróun
þeirra og er þvi sérstaklega
ánægjulegt að haldið er upp á
kvennaár með listsýningu kvenna
i Norræna húsinu þessa dagana.
A þessari sýningu er áberandi og
ánægjulegt að sjá hversu fjöl-
breytnin er mikil. Mest ber á
vefnaði, sem er viðeigandi, þvi ég
veit ekki til þess að karlmaður
hafi komið nálægt þróun vefnaðar
á Isla'ndi. Er þetta einkennilegt,
þvi i nágrannalöndum okkar má
finna frábæra vefara af „sterk-
María H. ólafsdóttir: Ragnarök.
Asgeröur Búadóttir: Náttkemba
Búadóttir sýnir i „Náttkembu”
sinni þá natni, næmi á litatóna og
hugarflug sem búast má við af
henni, og Ragna Róbertsdóttir á
hér glettilega skemmtilegan
„Kartöflukofa”, i sterkum græn-
um og hvitum litum.
Asa ólafsdóttir leitar til amer-
iskra indjánateppa i sköpun
„Refa”, sterkt táknrænt verk, og
Anna Þóra Karlsdóttir-bregður á
leik með „Háttahillu” sina, glett-
ið verk, en heldur „dekoratift”.
Vigdis Kristjánsdóttir er gamal-
reyndur vefari og „Vorhugur”
hennar er þykkt verk sem hvetur
til snertingar, þakið leikandi létt-
um Miró-formum. Hanna G.
Ragnarsdóttir vinnur með hreina
geómetriu i „Snæblómi” sinu, en
fjölbreytni hennar i áferð og lita-
tónum varnar þvi að verkið verði
„kalt”.
Sigriður Jóhannsdóttir sýnir
tvö verk úr hör sem eru full af fin-
gerðum tilbrigðum og þarfnast
ljóss eða glugga til þess að hægt
sé að njóta þeirra fyllilega. Aðrar
vefnaðarkonur á sýningunni fara
baráttuleiðina, þ.ám. Hildur
Hákonardóttir, Sigrún Sverris-
Kvennalist og kraftar
Af málverkum skal fyrst nefna
verk tveggja mikilhæfra látinna
kvenna, Kristinar Jónsdóttur og
Júliönu Sveinsdóttur. Kvenfólk er
oft ásakað um „dekoratíf” kven-
leg finlegheit og skreytilist i mál-
un, en verk þessara tveggja
kvenna sýna styrk og ákveðni i
myndbyggingu og litavali sem á
ekkert skylt við of-finlega, óljósa
„kvennalist”, en bæði kynin hafa
gerst sek um slika veikleika.
Barbara Arnason á hér eina
mynd „Frá Þingvöllum” þar sem
hún notar saman vatnsliti, oliu og
blekteikningu af miklu öryggi, —
grænir litir hennar hafa á sér glóð
sem ég hef ekki séð annars stað-
ar. Karen Agnete Þórarinsson á
hér tvær „Hlutamyndir”, sterkar
uppstillingar, en e.t.v. einum of
yfirvegaðar og Maria H. Ólafs-
dóttir sýnir stóra mynd „Ragna-
svissneski málarinn Angelica
Kauffmann (1741-1807), sem einn-
ig var góð tónlistarkona. Hún
komst snemma undir áhrif
nýklassismans, og það var höfuð-
paur þeirra stefnu, Winckel-
mann, sem hjálpaði henni að
komaséráfram sem málari. Arið
1766 fór hún til Englands þar sem
hún varð fylginautur málarans
Reynolds og ásamt honum varð
hún einn af stofnmeðlimum
Bresku akademiunnar. Hún
sérhæfði sig i litlum skreyti-
„panelum” sem prýddu veggi
óðalssetra, viðfangsefni hennar
voru sögulegs eðlis — en þykja nú
heldur mikil skreytilist.
Sú kona sem einna mest áhrif
hafði á samtið sina sem málari
var hins vegar franska listakonan
Louise Vigée-Lebrun (1755-1842),
ljóngáfuð og sterkur persónuleiki,
og gáfur hennar og fyndni skina
út úr hverri siðu „Minninga”,
hennar sem hún skrifaði eftir
langa og viðburðarika ævi. Hún
sérhæfði sig i portrettmyndum,
sérlega af konum og börnum, sem
gefa bestu portrettmyndum þess
tima litið eftir. En engar þessar
konur voru brautryðjendur, þær
Steinunn Marteinsdóttir: Jöklar.
Ragna Róbertsdóttir:
Kartöflukofinn
rök” sem er þykk og kraftalega
máluð, af hringiðuformi með
ivafi af kynjadýrum. Björg Þor-
steinsdóttir sýnir mynd frá 1973
„Snerting við hyldýpið”, þar sem
hún vinnur við að samræma áhrif
frá Bacon og geómetriu. Sigriður
Björnsdóttir sýnir einnig tveggja
ára gömul verk þar sem hún
vinnur með spenntar skálinur og
fremur ski'autlega liti. Aðrar
konur sina málverk sem mörg
hafa verið á sýningum áður.
Grafík, optik
Af teikningum og grafik er litið
og má þar helst nefna grafik
Ragnheiðar Jónsdóttur „2001” og
„2003”, sem sýna fljótandi lifræn
form, mjög fagmannlega unnin.
Af myndum i öðrum efnum en
oliu eru nokkur stykki, meira en
gerist og gengur á samsýningum
hérlendis og er það gleðiefni, og
jafnframt vottur um þá grósku
sem einkennir sýninguna sem
heild.
Margrét Jóelsdóttir heldur
MYNDUST
eftir Aðalstein
Ingólfsson
áfram að kanna „optisk” áhrif i
tveim „Dúettum” sinum, þar
sem skotmörk máluð i fölum lit-
um titra á bak við strengi sem
liggja fyrir framan þau. „Optisk”
list höfðar að visu aðeins til sjón-
himnunnar, en Margrét vinnur af
mikilli natni á þvi þrönga sviði.
Margrét Eliasdóttir raðar saman
misjafnlega stórum postulinsreit-
um á tréplötu. Á postulininu eru
litil upphleypt mótif sitt úr hvorri
áttinni og heildin verður nýstár-
leg og „sjarmerandi” en krefst
e.t.v. ekki nægilega mikils af höf-
undinum. Stærri og fjölbreyttari
yrðu myndir hennar reglulega
áhrifamiklar.
Sigrún Guðjónsdóttir sýnir
mjög vandaðar brenndar leir-
myndir, og er tækni hennar senni-
lega athyglisverðari en mótifið,
höfuðform sem minna bæði á
Kjarval og Miró. En ég efa ekki
að Sigrún á eftir að ná merkilegri
árangri er hún tekst á við erfiðari
þrautir.
Margrét Elíasdóttir: Steinleir
Fórnardýr og
lifandi gróður
Af höggmyndum er litið. Þor-
björg Pálsdóttir á hér verk frá
1969, „Sitjandi telpa”. Er ég
aldrei viss um hvort Þorbjörg
ætlast til að verk hennar seu skil-
in táknrænt, sem einhvers konar
fórnardýr, eða hvort hinar holu
og tættu figúrur hennar séu
einvörðungu persónulegur still,
hreinn og beinn. Gerður Helga-
dóttir á hér gömul verk frá 1961,
þar sein hún er að samræma áhrif
Lippolds og Pevsners, þeirra
myndhöggvara sem hún hefur
liklega lært mest af. Ólöf Páls-
dóttir á litinn „útigangshest” og
Guðrún Kristin Magnúsdóttir
raðar upp snoturri „tableau” sem
nefnist „Guðinn Krefi eygir villi-
bráð”, tæpast alvarleg glima við
það viðfangsefni, en skemmtileg
tilbreytni samt. Keramik potar
einnig Steinunn Marteinsdóttir,
og „Jöklar” hennar eru eins og
lifandi gróður upp úr gólfinu,
listilega gerðar.
Af öðrum verkum má nefna
silkiprent Steinunnar Bergsteins-
dóttur, „Þrjár konur”, sem er
seria markvissra endurtekninga,
sem segir i raun meira um stöðu
konunnar en baráttuverk
vefnaðarkvennanna. Sigrún
Jónsdóttir og Katrin H. Ágústs-
dóttir sýna batikverk, Asdis
Thoroddsen sýnir „Silfursmið”,
fagra og smekklega unna gripi,
og Högna Sigurðardóttir Anspach
sýnir fádæma öryggi og útsjónar-
semi i arkitektúr sinum.
Ekki gefst hér tóm til að minn-
ast á allar listakonurnar, en þær
eru 44 talsins með samtals 67 verk
og miðað við þennan fjölda er
heildarsvipur sýningarinnar
merkilega góður.