Vísir - 15.04.1975, Blaðsíða 6

A
Vísir. Þriðjudagur 15. april 1975.
vísm
tJtgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
Auglýsingastjóri: Skúli G. Jóhannesson
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Simar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Síðumúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánuði innanlands.
í lausasölu 40 kr. eintakið. Blaðaprent hf.
Tiltölulega góð staða
Kjarasamningum er nú að mestu lokið. Vinnu-
friður og full atvinna hafa verið tryggð á flestum
sviðum atvinnulifsins. Verkfall er aðeins á
stærstu togurunum. Og samningaviðræðurnar
hafa leitt i ljós útbreiddan skilning meðal aðila
vinnumarkaðsins á nauðsyn kerfisbreytinga á
ýmsum sviðum.
Rikisstjórnin hefur styrkzt vegna friðsamlegr-
ar lausnar vinnudeilnanna. Ofan á hafa orðið
hugmyndir hennar um að láta að sinni láglauna-
bætur leysa visitölubætur af hólmi. Er útkoman
gerólik þvi, sem varð i fyrra, þegar allt fór úr
böndum i samningunum og hálaunamennirnir
reyndust hafa fengið meira en láglaunamennirn-
ir, þegar upp var staðið.
Bæði launþegar og vinnuveitendur áttuðu sig á
mikilvægi þess, að nú verði timinn notaður vel til
að finna nýtt tekjuverndarkerfi, sem sé minni
verðbólguhvati en visitölubæturnar eru. Slikt
kerfi á að vera þannig úr garði gert, að ekki þurfi
að taka það úr sambandi i hvert skipti, sem
þjóðarbúið mætir vandamálum.
Hliðstæður skilningur kom einnig fram i samn-
ingum útvegsmanna og sjómanna. Báðir aðilar
sjá spillinguna i sjóða- og millifærslukerfinu, sem
hefur stöðugt magnazt vegna sjálfheldunnar i
hlutaskiptareglunum. Þeir samþykktu þvi,
,,..að óska eftir þvi við rikisstjórnina, að hún
feli Þjóðhagsstofnun að láta fara fram endur-
skoðun á samningsfyrirkomulagi varðandi kerf-
isbreytingu á hlutaskiptum og afstöðu til sjóða-
kerfis sjávarútvegsins.”
Samninganefndirnar samþykktu að óska eftir
skipun tiu manna nefndar fulltrúa sjómanna og
útvegsmanna undir forsæti fulltrúa Þjóðhags-
stofnunar og að óska eftir áliti nefndarinnar fyrir
1. desember næstkomandi. Þessi sameiginlega
tillaga deiluaðila er einn af ljósustu punktum
samningaviðræðna undanfarinna vikna.
Samningaviðræðurnar að undanförnu hafa ekki
leitt til varanlegs friðar i atvinnulifinu. En þær
hafa leitt til bráðabirgðafriðar, sem unnt er að
nota til að undirbúa frekari samninga. Vinnuveit-
endur telja sig geta starfrækt fyrirtækin á grund-
velli hinna nýju samninga. Þar með ætti full at-
vinna að vera trygg i náinni framtið. Þar með
hefur fullur árangur náðst i sjálfu forgangsverk-
efninu.
Á næstu mánuðum mun koma i ljós, hvernig
hinar nýju láglaunabætur reynast. Koma mun i
ljós, hvaða árangri þær ná i að stöðva kjararýrn-
un láglaunafólks. Jafnframt mun hagþróunin
skýrast betur á næstu mánuðum, ekki sizt breyt-
ingar á stöðu þjóðarbúsins gagnvart útlöndum.
Allar þessar upplýsingar verður unnt að hafa til
hliðsjónar, þegar aftur verður setzt að samninga-
borði.
Að öllu samanlögðu stöndum við nokkru réttar
en sumar nágrannaþjóðir okkar. Við höfum að
visu við ótal vandamál að striða. En við höfum
komizt hjá atvinnuleysi. Við höfum minnkað
spennuna i kjarasamningamálunum og tryggt
vinnufrið um sinn. Meðal okkar rikir útbreiddur
skilningur á að leysa sem fyrst ýmis kerfisbundin
vandamál, sem lengi hafa verið okkur fjötur um
fót. Við höfum að töluverðu leyti lært á sambýlið
við afleiðingar hinna efnahagslegu áfalla.
— JK
hafa þeir unniðmarga smásigra
á herstjórninni i baráttu sinni til
þess að létta ögn á aganum og
spartönsku liferni herskálanna.
Þeir hafa gripið til setuverk-
falla á auðu svæðunum fyrir
framan herskálana, neitað að
heilsa yfirmönnum og efnt til
fjöldafunda til að mótmæla
kjörum sinum og knýja i gegn
lengri leyfi, þægilegri aðbúnað,
sitt hár og hærri laun.
mrnsw
Umsjón: G.P.
Ekki er þvi að heilsa, að það
hafi verið nokkuð verr búið að
nýliðum i hollenzka hernum en I
herjum annarra NATOrikja. En
samtök nýliða — hollenzkir dát-
ar eru þeir einu I heimi, sem
hafa starfandi stéttar- og hags-
munafélag — hafa gengið svo
vel fram i kjarabaráttunni, að
nú fá hollenzkir nýliðar rúm
lega fjötutiu þúsund króna mán-
aðarlaun. Það er tuttugufaldur
máli nýliða i herjum Dana, Svia
og Norðmanna, og tvöfalt það
kaup, sem vestur-þýzkir nýliðar
fá, meðan þeir gegna herskyldu.
Það lægi beint við að ætla, að
samtök þeirra tækju nýja laga-
frumvarpinu tveim höndum, en
það fylgir böggull skammrifinu
og sá böggull hefur vakið upp
háværa gagnrýni þessara stétt-
arsamtaka.
t frumvarpinu er nefnilega
gert ráð fyrir þvi, að fái einhver
undanþágu frá herskyldu vegna
trúarbragða sinna eða einfald-
lega samvizkunnar vegna, þá
verði hann i staðinn að starfa að
félags- eða liknarmálum I 21
mánuð, sem er þriðjungi lengri
timi en herskyldan tekur.
Með félags- og liknarstörfum
er aðallega átt við störf á
sjúkrahúsum, og þá einkanlega
geðsjúkrahúsum og öðrum slik-
um rikisstofnunum. — Það er
ætlan margra, að fjöldanum
muni hrjósa hugur við slikum
Hollenzkir nýliðar taka þátt I heræfingum NATO I Noregi.
Hollendingar
hyggjast slaka
ó herskyldunni
Holland er eitthvert
frjálslyndasta land álf-
unnar, og jafnvel
kannski þótt viðar væri
leitað. Svo langt geng-
ur frjálslyndi þeirra,
að senn sleppa nýliðar,
sem kvaddir eru i her-
inn, við herskylduna, ef
þeir aðeins setja sig á
móti ofbeldi.
Allt og sumt, sem þeir þurfa
þá að gera til að losna undan
herskyldunni, er að fylla út sér-
stök eyfublöð hermálaráðuneyt-
isins, þar sem þeir tina til, hvað
þeim finnst striða gegn sálar-
heill sinni.
Auk ýmissa trúarlegra orsaka
þá eru teknar gildar ástæöur
eins og óyfirstiganlegur óþokki
á hvers konar ofbeldi, eða á
notkun gjöreyðingarvopna eða
bara trú á þvi, að eitthvert
hinna fimmtán rikja NATO,
bandamanna Hollendinga, beiti
herstyrk sinum þvert ofan i á-
kvæði alþjóðalaga.
Þeir, sem kallaðir verða I her-
inn, þurfa ekki annað en færa til
einhverja slika ástæðu, til þess
að verða undanþegnir herþjón
ustu — án frekari eftirgrennsl-
ana. Nema þá á strlðstlmum,
eða þá ef fjöldi þeirra, sem
skorast undan herskyldunni,
vex svo, að vörnum Hollands sé
hætt.'En i dag eru það um það
bii 2000, sem árlega neita að
sinna herkvaðningu.
Þannig hugsa Hollendingar
það i framtiðinni, samkvæmt
nýju frumvarpi til laga, sem
lagt hefur verið fyrir hollenzka
þingið.
Þessi nýja tilhögun er töluvert
róttæk breyting, viðurkennir
Joon den Uyl, fiirsætisráðherra,
sjálfur — og það jafnvel þótt hér
sé um frjálslyr.dustu þjóð álf-
unnar að ræða — En Hollend-
ingar hafa ávallt sýnt nylibum
hersins mikið umburðariyndi og
umhyggju.
Það eru um 50.000 nýliðar
sem kvaddir eru i herinn ár
hvert til þess að gegna herþjón-
ustu.
Hvergi i heiminum eru her-
skylduliöar jafnvel launaðir og
hjá Hollendingum. En auk þess
starfshorfum og af tvennu illu
heldur kjósa að afplána her-
skylduna.
Það er til að mynda eindregin
skoðun samtaka nýliða hersins,
sem gramir i bragði segja, að
lengra timabil slikrar starf-
skyldu við þess konar aðstæður
orki á menn eins og refsing fyrir
að neita að þjóna I hernum. Það
I eðli sinu sé þá til þess fallið, að
knýja menn heldur til herþjón-
ustunnar.
I sama streng tekur hið út-
breidda dagblað kaþólskra, ,,De
Vokskrant”, og skrifar: „Vissu-
lega er nauðsynlegt að finna
eitthvað til jafnvægis byrðum
herskyldunnar. En það er engin
þörf á þvi, að hafa hinn kostinn,
sem boðið er upp á I staðinn,
jafn fráhrindandi og eins og i
refsingarskyni”.
Þetta áhrifarika málgagn
telur ennfremur, að stjórnin
sýni ósanngirni I þeim áætlun-
um sinum, að endurskoða málið
á ófriðartimum, til að tryggja
það, að herinn fái nógan mann-
afla, svo að hann verði bardaga-
hæfur. „Það getur ekki verið, að
menn hugsi sér fljótandi gengi á
samvizkuspurningum, sem fari
eftir þvi hversu timarnir séu
erfiðir”, skrifar blaðið.
Meðal ungs fólks i Hollandi
hefur farið vaxandi andstaða
gegn herskyldunni og nauðsyn
hennar á friðar- og afvopnunar-
timum. — Þetta hefur orðið til
þess, að stjórnin hefur sett á
laggirnar nefnd til að kanna
möguleikann á þvi að setja á fót
her málaliða, skipaðan sjálf-
boðaliðum eingöngu og atvinnu-
hermönnum.
Nútimaher og striðsrekstur
þessarar tæknialdar hefur dreg-
ið mjög úr þýðingu herkvaddra
nýliða, sem hafa stutta viðdvöl I
hernum. Þar er meiri nauðsyn á
sérfræðingum og tæknimönn-
um, sem hafa að baki langa
skólun og þjálfun, eftir þvi sem
Henk Vredeling, varnarmála-
ráðherra segir.
Vredeling og Max van der
Stoel, utanrikisráðherra, finna i
vaxandi mæli fyrir þvi, að
vinstri vængurinn i verka-
mannaflokki þeirra leggur fast
að þeim, að láta draga úr fjár-
veitingu til vopnakaupa handa
hernum og jafnframt að leggja
minna af mörkum til varna
NATO.