Vísir - 18.04.1975, Blaðsíða 6

6
Visir. Föstudagur 18. april 1975.
vísrn
Útgefandi: Reykjaprent hf.
Framkvæmdastjóri: Sveinn R. Eyjólfsson
Ritstjóri: Jónas Kristjánsson
Fréttastjóri: Jón Birgir Pétursson
Ritstjórnarfulltrúi: Haukur Helgason
y Auglýsingastjóri: Skúli G. JóhannesTöiT~
Auglýsingar: Hverfisgötu 44. Slmar 11660 86611
Afgreiðsla: Hverfisgötu 44. Simi 86611
Ritstjórn: Si&umúla 14. Simi 86611. 7 linur
Askriftargjald 700 kr. á mánu&i innanlands.
t lausasölu 40 kr. eintakiö. Bla&aprent hf.
Hinn nýi Gullfoss
íslendingar hafa lengi saknað Gullfossanna
sinna, skipanna, sem héldu opnum glugga okkar
gagnvart umheiminum, löngu áður en flugið sigr-
aði sem eðlilegasti ferðamátinn yfir heimshöfin.
Gifurlegur halli var orðinn á rekstri hins
siðasta Gullfoss, þegar Eimskipafélagið gafst
upp á honum. Skipið var heldur ekki byggt fyrir
nútimaþarfir á þessu sviði. Það var úrelt blanda
vöru- og farþegaskips, var illa búið til bilaflutn-
inga og var of seint i ferðum.
Nú hafa orðið skyndileg umskipti á þessu sviði.
Gullfoss-glugginn hefur verið opnaður og i þetta
sinn alveg upp á gátt. Færeyskir athafnamenn
hafa komið sér upp hraðskreiðri bilaferju, sem
meðal annars verður notuð til Islandssiglinga.
Ferjan kemur raunar i eðlilegu framhaldi af
opnun Skeiðarársands fyrir almennri bilaum-
ferð. Ferðafjölskyldur geta nú sett tjöld i bila
sina eða húsvagna aftan i, ekið sem leið liggur
austur á firði og um borð i fer juna. Siðan geta þær
áð i Færeyjum og haldið svo áfram til Björgvinj-
ar með sömu ferju eða til Esbjerg i Danmörku
eða Leirvikur á Bretlandseyjum með annarri.
Ferjan bætir verulega aðstöðu fólks til að taka
sig upp með sitt hafurtask og fara i langar könn-
unarferðir um Evrópu á eigin bil og með ódýrum
hætti, án stöðugra áninga á dýrum hótelum og
veitingahúsum.
Verði ferða og bilaflutnings með feíjunni virð-
ist vera i hóf stillt.þannig að i heild ætti tslending
um nú að gefast kostur á ódýrum langferðum um
Evrópu. Menn geta meira að segja tekið með sér
mat að heiman og þar með vikið sér undan hinni
ströngu gjaldeyrisskömmtun, sem nú rikir hér á
landi.
Frumkvæði hinna færeysku athafnamanna er
lofsvert. Þeir hafa fyrir eigin reikning og áhættu
frámkvæmt það, sem pólitiskir snakkarar i
Norðurlandaráði hafa verið að ræða um að
styrkja einhvern til að gera. Þær umræður hefðu
samkvæmt fyrri reynslu tekið tiu-fimmtán ár.
Einkaframtakið hefur rækilega slegið veizlu-
skandinavismanum við.
Við sendum Færeyingunum okkar beztu óskir
um velgengni i ævintýri þeirra.
— JK
Latur formaður
Aðgerðaleysi formanns stjórnarskrárnefndar,
Hannibals Valdimarssonar, er orðið að meiri
háttar hneyksli. Árum saman hefur hann tregð-
azt við að halda fundi i nefndinni, þrátt fyrir til-
mæli annarra nefndarmanna og kröfur fjöl-
margra, sem telja stjórnarskrána vera orðna
gersamlega úrelta i ljósi nútima aðstæðna.
Nokkrum sinnum hefur hann þó haldið fundi, en
án sjáanlegs árangurs.
Þó tekur steininn úr, þegar Hannibal kennir al-
menningi um þennan seinagang, eins og hann
gerði opinberlega um daginn. Hann getur ekki
ætlazt til, að almenningur hlaupi upp til handa og
fóta með tillögur. Hann getur ekki heldur búizt
við, að erindi ýmissa stofnana og samtaka til
nefndarinnar fjalli um annað en sérsvið þeirra.
Nauðsynlegt gæti reynzt að skipa nýja nefnd
með nýjum formanni til að setja kraft i málið.
— JK
1

Horft um öxl
í Indókína
/*\® Unisjón: G.P.
Þjóðir Kambódiu og
Suður-Vietnam hafa átt
i svipuðu striði báðar
við öfl studd af komm-
únistum, meðan stjórn-
ir þeirra hafa reitt sig á
stuðning Bandarikja-
manna. En lengra nær
samanburðurinn ekki.
Sú skoðun ré& utanrlkisstefnu
Bandarikjamanna og banda-
manna um skeið, að félli Phnom
Penh og Saigon I hendur komm-
únista, þá mundi hvert rikið af
öðru þar i suðaustur Asiu læsast
inni i valdakrumlu kommún-
ismans.
Þessi afstaöa tók ekkert mið
af þeim mun, sem er i kynþátt-
unum, sem þessi lönd byggja,
trúarbrögðum þeirra, menn-
ingu eða sögu.
Fyrsti fundur Kambódiu-
manna og Vietnama, sem sögur
fara af, átti sér stað á vigvellin-
um.
Á tólftu öld, þegar Khmer-
veldiö teygði sig frá Suður-
Klnahafi til Burma, lagði
kambódiskur leiðangur upp frá
höfuðborginni og hélt yfir
Annamitefjöll til að ráðast á
Vietnam en landamæri þess
voru 1 grófum dráttum svipuö
og Norður-Vietnams I dag.
Vietnamar, sem höfðu barizt
til sjálfstæðis eftir þúsund ára
kúgun Kinaveldis, hrundu
Khmerunum af höndum sér.
Það voru litil tengsl i þá daga
milli kynþátta þessara tveggja
landa, þvi að hinir strangtrúuðu
Brahma-trúarmenn I Kambódiu
vildu sem minnst samskipti við
Búddatrúarmenn Vietnams.
Hinir slðarnefndu fluttu smám
saman ofan úr fjöllunum og
þöndu sig yfir hindrúarikið
Champa alla leið suður að
strönd.
En um það leyti sem fyrstu
frönsku nýlendulandkönnuðirn-
ir komu á þessar slóðir seint á
siðustu öld, rikti hatur milli
Khmeranna og Vietnama, þvi
að hinir siöarnefndu höfðu lagt
undir sig Mekongóshólmana <g
setzt þar að. óshólmarnir eru
enn i dag frjósamasta hris-
grjónaræktarhéraö Vietnams.
Þegar Frakkar tóku
Kambódiu undir verndarvæng
sinn flæmdu þeir Vietnama úr
suðausturlandamærahéruðun-
um. Þótt Frakkar hefðu þannig
tryggt Kambódiumönnum
landamæri þeirra, ólu þeir samt
á þjóðarhatrinu milli ibúa þess-
ara tveggja landa, þar sem þeir
fluttu inn Vietnama til þess að
reka plantekrur sinar og iðnað-
arfyrirtæki i Kambódiu.
Þessi gamla tortryggni og
hatur ólgaði enn undir niðri,
þegar Norodom Sihanouk prins
var steypt af stóli 1970 og
Kambódia tók að reka skæru-
liða Vietcong og Noröur-VIet-
nama úr landamærahéruðum
sinum. Þeim hafði um nokkurra
ára bil liðizt að hafa birgða-
stöðvar og æfingabúðir inni á
yfirráðasvæöi Kambódiu I skjóli
stjórnar Sihanouks, sem á-
stundaði „vinstrisinnað hlut-
leysi”.
Þúsundir Vietnama, sem bú-
settir voru I úthverfum Phnom
Penh, eða öörum stórborgum
Kambódiu, voru myrtir I þess-
ari hreinsunaröldu, sem gekk
yfir, en aðrar þúsundir flúðu I
skyndi yfir til Vietnam. — Þeir,
sem urðu að hafa viðkomu i
Phnom Penh á flóttanum, vör-
uðust að tala annað mál en
Khmeranna og létu ekki sjá sig i
.siðkuflum Vietnama.
Þrátt fyrir gagnkvæm skipti á
vinsamlegum orðsendingum
Kambódiu og Vietnams á þeim
fimmárum,sem liðin eru siðan,
grunar menn, að grunnt sé á
hinum nýmyndaða vinskap og
ekki á honum að byggja til lang-
frama.
Stjómin i Phnom Penh sakaði
oft Saigon-herinn um grimmd,
nauðganir og rupl, þegar hann
fór I leiöangra til að hrekja
Norður-Vietnama af vegunum á
milli bæja og þorpa i Kambódíu,
sem stjórnarher Khmeranna
fékk ekki haldið opnum.
Samvinnan var ekki alltaf upp
á það bezta. Kambódiumenn
neituðu að taka nokkurn þátt i
kostnaöi Saigon-stjórnarinnar
af þessum leiðöngrum. Það náð-
ist ekki einu sinni samkomulag
um, að vietnömsku hermenn-
imir gætu fengið mála sinn i
„riels” — mynt Kambódiu —
meðan þeir voru á kambódiskri
grund. Þegar bændur i Kam-
bódiu neituðu að taka við
greiðslum I pjöstrum Vietnama
fyrir matvæli, einfaldlega stálu
dátarnir fæðunni.
Saigon og Phnom Penh tóku
upp stjórnmálasamskipti, en
það var meira til málamynda,
og aldrei varð af samkomulagi
um gagnkvæm viðskipti eða
verzlun, eins og heitið hafði ver-
iö.
Svipaöur stiröleiki kom liká
fram i hinum herbúðunum.
Flóttafólk og liðhlaupar úr hér-
uðum, sem voru á valdi rauðu
Khmeranna i Kambódiu, kunnu
aö segja frá þvi, að komið hefði
til skotbardaga milli skæruliða
Rauöu Khmeranna og her-
manna Norður-VIetnams út af
matvæla- og skotfærabirgðum.
Glöggt dæmi um grannakryt
þennan birtist f þvi, að aldrei
varö af árásinni á Phnom Penh,
sem allir bjuggust við að yrði,
þegar Bandarikjaþing bannaði
loftárásir flughersins á Kam-
bódiu 1973. Foringjar I Banda-
rikjaher hafa upplýst, að
njósnaskýrslur heföu leitt I ljós,
aö þessi dráttur á árásinni ætti
sinar orsakir að rekja til af-
hroðs, sem Rauðliðar guldu I
siðustu loftárásum B-52
sprengjuflugvéla Bandarikja-
manna. Skæruliðaforingjarnir
höfðu neitað að fara að ráðum
ráögjafanna frá Norður-Viet-
nam og hörfa meö meginlið sitt
og drepa þvi á dreif fyrir loft-
árásirnar. — Þeir sátu sem fast-
ast og lentu i miðri sprengudrif-
unni.
En Rauðu Khmerarnir standa
Imikilli þakkarskuld við Hanoi.
Þaö var niunda herdeild
Norður-VIetnama, sem hrakti
stjórnarherinn á flótta snemma
árs 1972, meðan erindrekar
þeirra og hernaðarráðunautar
þjálfuðu upp og vopnuðu 50.000
manna her úr hinum sundur-
leita hópi stjórnarandstæðinga
og ræningjaflokkum þeim, sem
kölluðu sig Khmer Rouge, en
þeir voru upphaflega um 3.000
að tölu.
Hanoi sá einnig fyrir vopna-
flutningunum frá Kina yfir
Norður-Vietnam til Rauðu
Khmeranna i Kambódiu.
Þrátt fyrir þessa þakkarskuld
hefur ráðamönnunum i Hanoi
gengið illa að koma sinum
dyggustu fylgisveinum áfram
til forystu innan hreyfingar
Rauðu Khmeranna. — Það er
um 2.000 manna kjarni, sem
stundum hefur verið kaliaðir af
„Tonkin-skólanum”, vegna
þess að þessi hópur bjó I Hanoi I
fjölda ára, eftir að þeir flúðu
Kambodiu, þegar hún hlaut
sjálfstæöi 1953, eða 1954 þegar
Viet Minh-skæruliðar kommún-
ista, sem þeir höfðu stutt I Kam-
bódiu, höfðu sig þaðan á á brott
eftir Genfarsamkomulagið.
Af „Tonkin-skólanum” eru
þeir Ieng Sary og Saloth Sar,
sem eru leiðtogar kommúnista-
flokksins i Khmer. En slðan
striðið hófst 1970 hafa þeir verið
mest i skugganum og litið á
þeim borið.
Meira hefur hins vegar borið
á Sihanouk prins, þar sem hann
hefur setið i útlegð i Peking. —
Sjálfur trúir hann þvi, að Rauðu
Khmerarnir séu ættjarðarvinir,
þjóðræknari en svo, að þeir láti
ánetjast hjálparhellum sinum i
Hanoi og Peking. — Og yfir-
stjórnandi skæruliðasveita
Khmer Rouge, Khieu Samhpan,
er talinn liklegasta forsætisráð-
herraefni þeirra, þegar þeir
mynda stjórn upp úr rústunum I
Kambódiu að striðinu loknu
núna.
Stjórn Sihanouks prins átti
meiri vinsældum að fagna
meðal alþýðunnar en menn
gerðu sér grein fyrir, þegar
honum var velt úr valdastóli.
Kommúnistar hafa rekið sig á
andstöðu meðal bænda, þegar
þeir hafa imprað á áróðri um,
að Sihanouk væri ekki eins ó-
missandi og menn héldu.