Tíminn - 07.10.1966, Blaðsíða 5

' ■
FÖSTUDAGUR 7. október 1966 _____________TIMINN______________________________ s
—Wimmu —
Útgefandi: FRAMSÓKNARIFLOKKURINN
Framkvaemdastjóri: Kristján Benediktsson. Ritstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb), Andrés Kristjánsson, Jón Helgason og IndriSi
G. Þorsteinsson Fulltrúi ritstjómar: Tómas Karlsson Aug-
lýsingastj.: Steingrímur Gíslason. Ritstj.skrifstofur t Eddu-
húsinu, símar 18300—18305. Skrifstofur: Bankastræti 7 Af-
greiðslusími 12323. Auglýsingasími 19523. Aðrar skrifstofur,
sfmi 18300 Áskriftargjald kr. 105.00 á mán. innanlands — f
lausasölu kr. 7.00 eint. — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Geir og Bjarni
Mbl. segir, að það þýði ekki að sakast við borgarstjór-
ann, þótt Reykjavíkurborg sé í greiðsluvandræðum. Þetta
sé bara hjá honum eins og mörgum öðrum aðilum. Síðan
byrjar blaðið að telju upp ýmsa aðila, sem búa við rekst-
ursfjárskort og nefnir meðal þeirra eitt traustasta fyrir-
tæki landsins, Samband ísl. samvinnufélaga, og fleiri sam-
vinnustofnanir. Mbl. hælist yfir vandkvæðum fyrirtækj-
anna og telur þau upp í fagnaðartón til afsökunar því, að
vanskil séu hjá Reykjavíkurborg.
Það vita alhr, að flest fyrirtæki á íslandi eiga nú við
stórfellda erfiðleika að 'stríða vegna óðaverðbólgu og
rekstrarlánahafta ríkisstjórnarinnar. Næstum, daglega
berast fréttir af starfrækslu, sem menn neyðast til að
Leggja niður, og fyrirtækjum, sem verða að hætta starf-
semi sinni. Slíkar eru afleiðingar stjórnarstefnunnar.
þrátt fyrir meira góðæri en nokkru sinni fyrr.
Borgarstjórinn í Reykjavík er hins vegar undantekn-
ing að því leyti, að á síðastl. vori kallaði hann borgarana
á marga fundi í Lídó til þess að segja þeim frá því, hve
fjárhagur borgarinnar væri góður. Því til áréttingar lét
hann svo auka ýmiss konar framkvæmdir. Eftir borgar-
stjómarkosningarnar kemur svo í ljós, að þetta voru
blekkingar einar. Það er fyrir þetta, -sem borgarstjórinn
er sakfeUdur.
Þeir, sem standa fyrir fyrirtækjum á íslandi — bæði
samvinnumenn og aðrir — hafa haft annan hátt á. Þeir
hafa varaS kröftuglega við því, hvert verðbólgustefnan
og rekstrarlánahöftin hlytu að leiða varðandi afkomu og
rekstur fyrirtækjanna.
En forráðamenn fejálfstæðisflokksins hafa skellt við
þessu skollaeyrum. Þar hafa þeir verið sammála, Bjarni
og Geir, þangað til nú, að þeir kenná hvor öðrum um,
hvemig komið er. Enn kemur forsætisráðherrann eins og
álfur út úr hól, líkt og á blaðamannafundinum á dögun-
um, þar sem hann taldi atvinnuvegina standa betur nú
en oftast áður.
Álíta menn í alvöru, að málefnum atvinnuveganna sé
sæmilega borgið í höndum manna, sem eru svo forhertir
og blindaðir ,að þeir halda slíku fram?
Það er ekki ofsagt, að Bjarni ætlar að verða atvinnuveg-
unum dýr.
þögn Emils
Þegar ríkisstjórnin gerði landhelgissamninginn við
Breta 1961, lýsti hún yfir því, að kappsamlega skyldi unn-
ið að því að afla viðurkenningar á rétti íslands til land-
grunnsins alls. Stjórnarflokkarnir endurnýjuðu hátíðlega
þetta loforð fyrir seinustu þingkosningar.
Samt gerist það nú, að Emil, Jónsson, utnaríkisráðherra,
flytur alllanga ræðu um fiskveiðimálin á allsherjarþingi
Sameinuðu þjóðanna, án þess að minnast einu orði á
landgrunnsréttinn og þörf íslendinga fyrir að fá hann
viðurkenndan.
Hvernig á að skilja þessa kynlegu þögn? Hvers vegna
þegir Emil svona vandlega um landgrunnsréttinn? Er það
kannski að koma fram, sem marga hefur grunað síðan
landhelgissamningurinn var gerður 1961, að stjórnar-
flokkarnir — og þó einkum Alþýðuflokkurinn — séu
horfnir frá því að halda landgrunnsréttinum til streitu?
Þsð er y_m-k. ljóst, að Emil Jónsson hefur ekki áhuga á
að honum fram.
Kynleg
'ú ■ ■..1 .'„i—~
ERLENT YFIRLIT
, ,MenningarbyItingin “ í Kína
Tekst Maó að gera sig að guði kínversku þjóðarinnar?
Mao Tse.Tung á fiöldafundi
MARGAR skýringar eru þeg
ar fyrir hendi á hinni svoköll
uðu menningarbyltingu, er hef
ur verið á döfinni í Kína sein
ustu mánuði. Ýmsir hafa og
reynt að draga af henni ályktan
ir um það, hvert Kína muni
stefna í framtíðinni og hvers
megi vænta í sambúð Kína og
annarra ríkja eða kannski rétt
ara sagt, hvaða áhrif meon-
ingarbyltingin kunni að nafa í
þeim efnum.
Flest er það, sem hefur ver-
ið sagt og fullyrt um þetta,
allsennilega rökstutt, en
gömul og ný reynsla sýnir, að
flestir spádómar reynast meira
og minna fallvaltn hversu trú
legir, sem þeir geta virzt í
fyrstu. Fyrir rúmu ári síðan
spáðu menn t.d. valdatöku
j| kommúnista í Indónesíu þá og
þegar, en reyndin hefur orðið
allt önnur. Þannig mætti nefna
mörg dæmi.
HVER ER orsök menningar-
byltingarinnar í Kína? Langiík-
legasta skýringin er sú, að Maó
Tse-tung líti orðið á sig sem
hálfguð *eða alguð og vilji festa
sig þannig j sessi um alla fram
tíð. Kjarni menningarbyltingar
innar er að hefja kenningar
Maós ofar öllum öðrum kenn-
ingum og gera hann mestan
allra spámanna og lærifeðra
fyrr og síðar. Til þess að
tryggja þetta þykir nauðsyn-
legt að láta hina gömlu meist
ara og hina gömlu guði víkja
sem mest. Menningarbyltingin
beinist ekki aðeiris gegn er-
lendum áhrifum og er-
lendum venjum, heldur engu
síður gegn hiniun gömiu læri-
meisturum og þjóðhetjum Kín-
verja og siðavenjum, er relga
rætur til þeirra. Þeim /erður
að steypa af stalli, því að í fram
tíðinni á Maó að vera hinn eini
sanni spámaður eða guð Kín-
verja.
Þessi mikla Maó-dýrkun er
ekki ný af'nálinni, og hún er
heldur ekki nýtt fyrirbrigði í
veraldarsögunni. Margir bylt-
ingarleiðtogar og einræðisherr-
ar hafa reynt að gera sig að
hálfguðum eða guðum, sem
yrðu dýrkaðir um alla framtíð.
Maó-dýrkunin hófst fljótlega
eftir valdatöku kommúnista i
Kína, og hefur verið að magn
ast stöðugt síðan. f Kínabók
Magnúsar Kjartanssonar, er all
góð lýsing á henni og m.a. birt
kvæði ,sem sýnir vel, hve hóf
lítil hún var orðin þá Þetta
kvæði hljóðar svo:
Ástkæri Maó formaður,
sólin.í hjörtum okkar.
Birta þín lýsir okkur,
hvað. sem við gernm.
Við finnum návist þína
hvert sem við förum.
í fylgd með þér höfum við
boðið storminum ovrginn,
i fylgd með þér höfum við
sundrað járnmúrum.
í fylgd með þér fetum vig
nýjar, sögulegar brautir,
i fylgd með þér munum við
fagna frelsun mannkynsins
Nýr gróður blómgast í spor
um þínum.
Þú kennir okkur að þekRja
heiminn,
o-g skilja, hvernig víndarnir
blása,
þú kennir okkur staðfestu og
sterkan baráttuvilja.
Ástkæri Maó formaður, kenn-
arinn okkar mikli!
Ljúfi Maó formaður, fyrir-
myndin okkar mikla!
Vér fylgjum þér og sækjuro
hugrökk fram,
unz hinn rauði fáni blaktir
hvarvetna.
SVO virðist, að seinustu miss
irin hafi ríkt um það nokkur
ágreiningur innan forustusveit-
ar kmverska kommúnistaflokks
ins, hve langt skyldi gengið !
Maódýrkuninni. Ýmislegt bend
ir til þess, að ýmsir af leiðtog-
um flokksins hafi viljað fara
hóflegar í sakirnar en Maó hef
ur talið góðu hófi gegna. Til
þess að beygja þessa mótstöðu
á bak aftur virðist Maó hafa
gripið til þess ráðs að gera
bandalag við voldugasta mar<n
hersins, Lin Piao. Á síðasU.
vori kom greinilega í Ijós, að
átök áttu sér stað innan stjórn
ar kommúnistaflokksins og síð
an hefur Maó unnið skipulega
að því i samvinnu við Lin Piao
að víkja ýmsum mönnum úr
flokksforustunni, eða þoka
þeim til hliðar. Þegar þeir Piao
voru búnir að styrkja aðstöðu
sína þannig, hófust þeir handa
um stofnun Rauða varðliðsins,
æskulýðsfélagsskapar sem á ör
stuttum tíma hefur spennt
greipar um mestallt Kínaveldi.
Meginhlutverk þessa félagsskap
ar er að hafa forustu um menn
ingarbyltinguna. að boðd hinar
hreinu kenningar Maós, að út-
rýma öllum eldri áinningum,
sem eru i ósamræmi við þær, að
uppræta aíla dýrkun á fyrri spá
mönnum og forustumönnum
Kínverja og kollvarpa hvers
konar erlendum siðum og venj
um, inlendum sem eri^ndum, er
á einhvern hátt 5amrýmast
ekki kenningum Maós. Hin nýja
menning Kínverja skal fo.gin í
því, að menn kappkosti að lifa
og starfa í samræmi við kenn-
ingar Maós.
Maó Tse-tung snýr sér til
ungu kynslóðarinnar og gerir
hana að merkisbera kenntnga
sinna tveimur ástæðum. í
fyrsta lagi telur hann mestu
skipta að rótfesta kenningar
sínar meðal hinna ungu. í öðru
lagi telur hann auðveldast að fá
unga fólkið til að snúa boki við
gamalli trú og gömlum siðum,
því að unga fólkið er oftast upp
reisnargjarnara en hinir eldri.
Frásagnir frá Kína benda
til þess, að rauðu varðliðarnir
hafi gengið mjög róttækt til
verks, en þó hefur pessi bylting
verið framkvæmd án teljandi
fangelsana eða blóðsúthellinga
svo að kunnugt sé. Mao fer þvj
allt öðruvísi að þ’h en Stalín,
að festa sig í sessi, en Stalío
stefndi ekki aðeins að bvi að
vera einræðisherra Rússa með-
an hann lifði, heidur lærimeist
ari þeirra og átrúnaðargoð um
alla framtíð.
HVER Verða áhrif þessarar
svokölluðu kínversku menning-
arbyltingar í framtíðinni? Renn
ur hún út í sandinn fliótlega eft
ir fráfall Maós, sem er orðinn
aldraður maður? Tekst Mao bet
ur en Stalín að gera sig að
helzta átrúnaðargoði þjóðar sinn
ar um alla framtíð? Þessu get
ur raunar enginn svarað, því að
enn veit enginn, hverjir verða
eftirmenn Maós, þótt Liu Piao
þyki nú líklegastur til að t,aka
við af honum. Margt oendir til,
að það verði um þessa bvltmgu
eins og margar fleiri, að hún
hjaðni smám saman, og Kínverj
ar slíti ekki þráðinn við gamln
menningu og lærimeistara. En
hver sem verða áhrif þessarar
tilraunar gamla einræðisherr-
ans í Peking til að gera sig að
varanlegu átrúnaðargoði þjóð
ar sinnar, mun það standa ó-
haggað, að hann nefur reist
Kínaveldi úr rústum og gert
það að stórveldi, sem í framtíð
inni mun hafa sívaxandi áhrif
á vettvangi alþjóðamála. Með
þeirri staðreynd verður að
reikna, hvort sem bað 1-kar bet
ur eða verr. Þ. Þ.