Tíminn - 18.10.1966, Qupperneq 7

ÞRIÐJUAGUR 18. október 1966
ÞINGFRETTIR
TÍMINN
ÞINGFRETTIR
Tekjur af umferoinni renni til vega
Framhald af bls. 1
skj-al með írumvarpmu, segir:
veriS unnin stórvirki í vegamál-
um landsins. Viðleitnin hefur
miðazt við það að tengja sem
flest byggðarlög landsins akvega
kerfinu, þannig að bílfært yrði.
Þessu verki hefur miðað vel áfram
þó að enn sé mikið ógert. Þann
ig eru óbyggðir langir kaflar af
hrihgvegi um landið, ýmist alveg
eftir að gera þá bílfæra eða þeir
eru aðeins ruddir. Nauðsynlegt er
að ljúka þessu verki sem allra
fyirst.
Nú stöndum við frammi fyrir
alveg nýju verkefni í vegamáium.
Þar gem umferðin er orðm mest
og hröðust og farartækin þynigst
verður vegagerðin að miðast 'við
annað og. meira. en gera bílíært.
Hún verður að miðast við að gera
vegi, sem eru hagkvæmir fyrir um
ferðina og fara vei með farartæk
in. Það* eru ekM litlir þjóðfélags
legir hagsmunir í’ húfi að tak-
marka slit og ejsðileggingu á farar
tækjunum, þegar á það er litið, að
bifreiðar að verðmæti 5000—6000
milljónir króna- eru ,að staðaldri á
ferðinni um vegakerfi landsins.
Ingvar Gíslason, Þórarinn Þór-
arinsson og Páll Þorsteinsson
flytja þingsályktunartillögu um
námslaun, greiðslu skóladvalar-
kostnaðar og fl. Mál þetta var
einnig flutt á síðasta þingi, en í
gær lagði ríkisstjórnin fram frum
varp til laga um námslán og
námsstyrki, sem kveður á um
hækkun lánanna en jafnframt
hækkun á iljxíum af lánunum. I
frumvarpi ríkisstjórnarinnar er
aðeins kveðið á um námsmenn
við Háskóla íslands og erlenda
skóla, en tillaga þeirra Ingvars
Gíslasonar ræðir um námslaun og
tekur einnig til nemenda í heima
vistarbalrnaskólum, héraðsskólum,
menntaskólum, verzlunarskólum
og öðrum skólum hérlendis. Til-
lagan er svohljóðandi
Alþingi ályktar að kjósa hlut-
fállskosningu sjö manna nefnd
til þess að gera tillögur um íyrir-
komulag námslauna, eflingu náms
lánasjóðs og greiðslu skóladvalar-
kostnaðar nemenda, sem óhjá-
kvæmilega verða að vista sig til
langs tíma utan heimila sinna. —
Nefndin skili áliti fyrir næsta
reglulegt Alþingi. — Ber nefnd-
inni m.a. að hafa samrrð við Lána
sjóð ís. námsmanna, stúdentaráð
Háskóla íslands, Félag ísl. stú-
denta erlendis, Alþýðusamband
íslands og Stéttarsamband bænda.
— Kosnaður við störf nefndarinn
ar greiðist úr ríkissjóði.
í greinarg. segir m.a.:
Lög nr. 52 1961, um Lánasjóð
íslenzkra námsmanna, gera ráð
fyrir, að sjóðurinn starfi í tveim-
ur deildum, annars vegar Lána-
deild stúdenta við Háskóla íslands
og hins vegar Lánadeild náms
manna erlendis. Lánadeild náms-
manna erlendis hefur að þvi leyti
víðara verksvið, að réttur til náms
lária nær að jöfnu til háskóla-
stúdenta og nemenda annarra
skóla. Auk þess hafa nemendur er
lendis aðgang að beinum styrkj-
Óhóflega stór hluti af vega-
fénu fer til viðhalds eða um
100 milljónir króna af 260 millj
ónum. Aðeins um 60 milljónir fara
til nýbyggingar þjóðvega, en 100
millj. kr .fara í brýr, til sýslu-
vega, kaupstaða, vélakaupa og í
stjóm og undirbúning.
Með samþykkt vegalaganna við
urkenndi Alþingi tilvist þessa verk
efnis. Þar er ákveðið, að þeir veg
ir, sem gera má ráð fyrir að inn-
an 10 ára fari um 'yfir 1000 biiar
á dag skuli teljast hraðbrautir og
gerast með varanlegu slitlagi. Á
hjnn bóginn hefur Alþingi ekki
séð fyrir fé til þessara fram-
kvæmda af samtímatekjum utan
10 millj. kr. sem ekki nægja fyrir
vöxtum af þvj fé, sem þegar er
komið í slíkar framkvæmdir.
Þau myndarlegu átök, sem gerð
hafa veriö í vegamálum á undan-
förnum áratugum, hafa nær al-
gerlega verið kostuð af samtíma-
tekjum. Er Ijóst, að það verður
einnig að gera í framtíðinni a m.
k. ag mesitu leyti. Er því lj óst, að
leggja verður mjög miklu meira fé
um, sem menntamálaráð úthlutar.
Stúdentar við Háskóla íslands
hafa rétt til námslána,. en al-
mennt engra beinna styrkja.
Námslánin eru mismunandi há
eftir því, hvaða nám menn stunda.
Fer flokkun námslána m.a. eftir
lengd námsins, þ.e. hversu mörg
ár þarf til þess að ljúka loka-
prófi í hlutaðeigandi grein, en
fleiri atriði munu og ráða flokk-
uninni, t.d. möguleikar stúdenta
til þess að stunda vinnu með
námi. Læknastúdentar njóta
hæstu námslána, enda er lækna-
námið lerigra en annað háskóla-
nám og vinnu læknastúdenta með
námi mikil takmörk sett, ekki sízt
þegar líður á námstímann. Nem-
endur í öðrum íslenzkum skólum
hafa ekki aðgang að námslánum
né beinum styrkjum af ríkisfé.
Nauðsyn endurskoðunar.
Flutningsmenn þessarar tillögu
telja tímabært að taka námsstyrkt
arkerfið til rækilegrar endurskoð-
unar í því skyni að efla það og
auka verulega sem nauðsynlegan
þátt í framtíðaruppbyggingu
menntamála þjóðarinnar. Er þá
fyrst fyrir að koma upp námslauna
kerfi, er leysi af hólmi núverandi
st'yrkjafyrirkomulag, og efla sam-
tímis Lánasjóð íslenzkra náms-
manna frá því, sem nú er. Þarf
að stefna að því, að allir, sem
stunda lanSskólanám og annað
dýrt nám lieima og erlendis, eigi
þess kost að fá svo rífleg náms-
laun og námslán samanlagt, að
svarj eðlilegum námskostnaði.
Rétt er að gera ráð fyrir, að slíku
kerfi verði komið á í áföngum
á nokkrum árum.
Eins og nú háttar aðstöðu ang-
skólamanna og annarra, sem
stunda dýrt nám, er óhjákvæmi-
legt, að þeir vinni mikið með
námi, og er ekki að efa, að það.
veldur verulegum töfum á náms-
ferlinum, lengir námið jafnvei svo
til vegabygginga á komandi árum
en að undanförnu.
Víða erlendis þykir sjaifsagt að
ríkistekjur af farartæxjum og
rekstrarvörum þeirra renni til
uppbyggingar vegakerfisins. Þar
til fyrir um það bil áratug var það
einnig svo hér á landi, að um-
ferðatekjurnar og útgjöldin til
vegamála vógu salt. En síðan
hefur æ meira af þessu fé runnið
til annarra þarfa ríkissjóðs.
Félag íslenzkra bifreiðaeig-
enda hefur látið reikna út, að á
árunum 1960 — 1964 hafi tekjurn
ar af umferðinni numið 2046
milljónum króna, þar af runnu
til viðhalds og byggingar vegn
750 millj. kr. eða 37%, en til ann
arra þarfa ríkissjóðs 1295 millj.
kr. eða 63%.
Frv. þetta gerir ráð fyrir því,
að nokkuð af því, sem áður hefur
runnið til annarra þarfa af þess-
■um tekjum ríkissjóðs,' renni nú í
vegasjóð. Er um að ræða leyfis-
gjaldið, sem talið er að nemi nú
árlega um 150 millj. króna. Þeg-
ar sveitarfélögin hefðu fengið það
sem þeim ber samkv. 23 gr. vega
laga, yrðu þá eftir 130 — 135 millj.
króna, sem gert er ráð fyrir, að
að árum skiptir og dregur ai-
mennt úr námsárangri. Á þetta
einkum við um háskólastúdenta.
Fer því fjarri, að almennt ■ geri
menn sér grein fyrir örðugleik-
um stúdenta í þessum efnum. Fer
ekki hjá því, að þorri stúdenra
stofnar til mikilla skulda á náms-
árum sínum, auk þess sem þeir
hefja lífsstarf sitt — af eðlilegum
ástæðum — síðar en flestir eða
allir aðrir. Dýr undirbúningur und
ir lífsstarfið tekur Iangan tíma
og styttir starfsævi menntamanna.
Er algengt, að íslenzkir stúdentar
séu við nám fram að þrítugu, ef
ekki lengur. Bætt fjárhagsaðstaða
stúdenta mundi breyta miklu í
þessu efni. Almennt mundi náms-
tíminn styttast stórlega og nýtast
miklum mun betur, auk þess sem
stúdentarnir kæmust fyrr til
starfa og ættu fyrir höndum
lengri starfsævi í þágu þjóðfélags-
ins. Aukin námsaðstoð af hálfu
hins opinbera mundi því fljótlega
borga sig og vel það, enda mundu
stúdentarnir m.a. efnast og eflast
að gjaldgetu vegna opinberra
þarfa fyrr en ella.
Námslaun og námslán þurfa
auk þess að ná til fleiri náms-
manna innanlands en háskólastú-
denta, þó að þar sé þörfin einna
brýnust.
Greiðsla skóladvalarkostnaðar.
Eitt þeirra nýmæla, sem hreyft
er með þingsályktimartillögu þess
ari, er það, að settar verði reglur
um greiðslu skóladvalarkostnaðar
nemenda, sem óhjákvæmilega
verða að vista sig til langs tíma
utan heimila sinna. Getur þetta
átt við nemendur á ýmsum aldri
og í mismunandi skólum, m. a.
nemendur i heimavistarbarnaskól
um, héraðsskólum, menntaskólum,
verzlunarskólum o.s.frv. Er það án
efa sanngjörn og raunhæf aðferð
til þess að jafna námsaðstöðu í
landinu, að hið opinbera greiði
kostnað, sem leiðir af óhjákvæmi-
rynnu eingöngu til nýbyggingar
þjóðvega."
Frumvarpinu var á síðasta þingi
vísað til samgöngumálanefnd
ar, sem leitaði álits vegamála-
stjóra, sem mælti með frum
varpinu. Er umsögn vegamála-
stjóra birt sem fylgiskjal. Frum-
varpinu var síðan vísað til ríkis-
stjórnarinnar að tillögu meiri
hluta samgöngumálanefndar, en
minni hluti samgöngumáia-
nefndar hafði mælt með sam-
þykkt þess. Á þessu sumri hefur
komið enn betur í ljós en nokkru
sinni áður, hversu aðkallandi er
að leysa úr brýnum framkvæmda
verkefnum í vegamálum, og er því
frumvarp þetta flutt að nýju.
í fjárlagafrv. fyrir 1967 er
leyfisgjaldið áætlað nær 170
millj. króna. Á liinn bóginn eru
þau verkefni, sem að kalla i vega
málum, svo stórbrotin, að þrátt
fyrir saniþykkt þessa frv. yrði
einnig að koma til Iánsfé, ti þess
að viðunandi framkvæmdaliraði ná
ist, og tcljum við eðlilegt, að láns
heimildir séu veittar í sambandi
við afgreiðslu vegaáætlana.
í umsögn vegamálastjóra um
frumvarpið, sem birt er sem fylgi
legri dvöl nemenda utan heimila
þeirra.
Skúli Guðmundsson mælti í
neðri deild í gær fyrir frumvarpi
er hann flytur um breytingu á
umferðalögunum þess efnis, að
þeir menn, sem neyta áfengis við
akstur vélknúins ökutækis, aka
eða reyna að aka slíku tæki, þeg
ar þeir eru undir áhrifum áfeng
is skuli sviptir ökuleyfi að fullu
eða rétti til að öðlast það.
í greinargerð með frumvarp
inu segir flutningsmaður m.a.:
„í gildandi lögum er bann við
því að neyta áfengis við akstur.
og þeim, sem eru undii áhrifum
áfengis, er bannað að aka eða
reyna að aka vélknúnu ökutæki!
Auk annarra refsinga fyrir brot
á þessu lagabanni, sem ákveðn-
ar eru í lögum, eru þar fyrirmæli
um ökuleyfissviptinguumskemmri
eða lengri tíma. Þó er heimitt að
sleppa sviptingu ökuréttinda ef
sérstakar málsbætur eru tald-
ar vera, ef um fyrsta brot er að
ræða, og ef ölvun ökumanusins
hefur ekki farið fram úr vissu
marki.
Þessi undanþáguheimild frá
ákvæðinu um sviptingu öku-
réttinda er ákaflega varhuga-
verð, þar sem hún stuðlar að þvj
að auka bifreiðaakstur drukk-
inna manna. Því er lagt til í
„Samgöngnmalanefnd efri deild
ar Alþingis, hefur með bréfj,
dags. 24. þ.m. en mótteknu 29.
þ.m. sent mér til umsagnar ofan-
greint frumvarp um breytingu á
vegaiögum
Skv. frumvarpinu er í 1. gr. iagt
til, að á eftir 86 grein vegataga
komi ný grein þess efnis, að inn-
heimt skuli sérstakt gjald af inn-
fluttum bifreiðum og bifhljól-
um, er nema megi allt að 135%
af fob-verði hverrar bifreiðar eða
bifhjóls. Skuli tekjum af gjaldi
skv. þessari grein verið til nýbygg
ingar þjóðvega, sbr. þó 32. gr.
vegalaga.
Skv. 2. gr frumvarpsins er lagt
til, að lög þessi öðlist gildi 1
jan. 1967, en um leið verði felld
úr gildi 16. gr. laga nr. 4/1960
um efnahagsmál.
í greinargerð með frumvarpinu
er réttilega á það bent, að tekju-
stofn vegasjóðs skv. vegalögun
hrökkvi mjög skammt til lausnar
þess verkefnis, sem framundan
er í vegamálum, og vegalög bein-
línis mæla fyrir um, en það er
lagning hraðbrauta með varan-
legu slitlagi á þeim vegum, þar
sem ætla má, að umferð yfir sum-
armánuðina verði 1000 — 10000
bifreiðar á dag innap 10 ára.
Þessir vegir eru í gildandi vega
áætlun taldir alls um 148 km vega
lengd, en af þeim eru taldar full-
g'erðar hraðbrautir um 42 km og
í raun réttri þó aðeins um 37
km, en það er Reykjanesbrautin,
en sá vegur er að mestu layti
byggður fyrir lánsfé.
Umferðartalning sl .2 ár bendir
til þess, að hraðbrautir skv 12.
gr. vegalaga, muni við endurskoð
un á vegaáætlun lengjast um a.m.
k. 200 km, þar sem við -hrað-
brautir munu bætast langir vega-
kaflar, eins og t.d. Vesturlands-
vegur frá Þingvallavegamótum
að vegamótum við Borgarnes-
braut, ennfremur Borgarnes-
Framhald á bls. 15.
þessum frumvarpi, að sú heimild
verði numin úr lögum. Bezt mun
gefast að hafa hér hreinar lín-
ur. Svipa þá menn ökuréttindum
að fullu, sem fara með vélknú-
ið ökutæki, þegar þeir eru undir
áhrifum áfengis.
Það er því miður algengt, að
menn brjóti umferðarlögin með
því að aka bifreiðum, þegar þeir
eru undir áfengisáhrifum, og þeir
valda mörgum slysum og miklu
tjóni. Fullvíst má telja, að verði
í lög tekið, að þeir menn skuli
án undantekninga sviptir öku-
leyfi, að fullu, sem gera sig seka
um að aka bifreiðum, þegar þeir
eru undir áhrifum áfengis, muni
þeim mönnum, fækka mjög, sem
hreyfa bifreið, þegar þeir hafa
bragðað áfengi. Fáir mundu vilja
eiga það á hættu, að missa öku-
réttindi ævilangt, og þannig gætí
samþykkt frumvarpsins orðíð
mörgum ölkærum mönnum tii
hamingju. Forðað þeim frá að
aka ölvaðir, valda banaslysum eða
meiðslum á sjálfum sér og öðrum
vegfarendum, efnahagslegu tjóm
og margvíslegum hörmungum
Það er þannig hagsnumama
áfengisneytenda eins og annarra
manna, að þau fyrirmæli, sem til
lögur eru um í frv. verði í lög
teMn.“
Nátnslaun og greiösla
skóladvalarkostnaðar
Ölvun við akstur
valdi ævilangri
ökuleyfissviptingu