Tíminn - 05.11.1966, Blaðsíða 7

LAUGARDAGUR 5. nóvember 1966
TÍMINN
( > |K
7
MINNING
ÞoHeifur HMórssoa
fyrram bóndi í Árhrauni
Þorleifur Halldórsson fyrrum
bóndi í Árfhrauni andaðist á Sel-
fossspítala 27. 9. s. I. eftir stutta
legu. Hann hefði verið búsettur
á Selfossi í síðastl. 20 ár eftir að
Ihann hætti búskap í Árhr.auni á
Skeiðum. Á Selfossi átti hann góða
elli. Hann naut góðrar (heilsu allt
til hins síðasta-
Þorleifur fæddist á Efri Brúna-
völlum á Skeiðum 9. agust 1883.
Foreldrar hans voru Halldór
bóndi á Brúnavöllum og kona
lians Sólveig Þorleifsdóttir. Halldór
afi Þorleifs var á Birnustöðum
og dó þar 22 ára 1851. Hann var
Halldórsson í Auðslholti í Biskups-
tungum, Gíslasonar bónda á Álfs-
stöðum 1816, Helgasonar. Kona
Halldórs G-íslasonar og langamma
Þorleifs var Guðrún Hafliðadóttir
fra Birnustöðum Þorkelssonar,
er þar bjó lengi. Sólveig
móðir Þorleifs var dóttir Þorleifs
bónda á Efri Brúnavöllum Jónsson
ar frá Eyvík í Gnímsnesi og konu
Ihans Guðrúnar Ereysteinsdóttur
bónda í Brúnavallakoti, Magnúsar
bonda í Ásum í Gnúpverjahrepp
Freysteinssonar bónda á Sandlæk,
Rögnvaldssonar bónda í Auðs-
holti. Freysteinungar eru mjög
fjölmennir á Suðuriandi og hafa
verið margir hverjir góðir bú-
menn.
Þorleifur ólst upp í föðurgarði
fram yfir tvítugsaldur. Var hann
nokkur ár vinnumaður á ýmsum
bæjum á Skeiðum. Árið 1909 hóf
hann búskap i Árhrauni á Skeið-
um og bjó þar allan sinn búskap
eða þar til að hann flutti að Sel-
fossi. Kona hans var Valgerður
Gísladóttir hreppsstjóra á Stóra-
Hrauni Gíslasonar bónda á Kala-
stöðum og konu hans Halidóru
Jónsdóttur Syðsta Kekki, Jónsson
ar. Halldóra v-ar systir Páls hrepps
stjóra á Syðra Seli, föður Jóns
bankagjaldkera og þeirra bræðra.
Þau Þorleifur og Valgerður eign-
uðust 8 börn er til aldurs komust.
Þau eru: Haraldur, Anna, Halldór
og Halldóra öll í Reykjavík og á
Selfossi eru Gísli, Sigurður og Sol
veig. Þorvaldur var búsettur á
Selfossi en er látinn.
Ánhraun er syðzta jörðin á
Skeiðum og liggur með Hvítá þar
sem hún sveigir suður með Hest-
fjalli. Bærinn stendur á litlum
hól á árbakkanum. Beint á móti
bænum í Ánhrauni eru Gíslastaðir
vestan Hvítár.
Árhraun var að mörgu leyti
góð jörð en erfið. Þar voru mikl-
ar og góðar slægjur en nokkuð
langt á þær, en vetrarbeit er þar
ekki mikil. Laxveiði var þar alitaf.
Þorleifur hafði allan sinn búskap
stórt bú og var talinn búmaður
í betra lagi. Hann heyjaði alltaf
vel og átti alltaf nóg fóður fyrir
sínar skepnur enda hefur það ver
ið undirstaða góðrar afkomu við
búskap á íslandi frá upphafi vega
að hafa nóg fóður fyrir búpening-
inn. í Árhrauni var ferja á Hvítá
og alltaf var þar nokkur umferð
sérstaklega var það á fyrri búskap
arárum Þorleifs áður en allir flutn
ingar fóru að fara fram með bíl-
um. Það hefur alltaf þótt mikið og
vandasamt verk að vera ferju-
maður við Hvítá, sérstaklega að
vetrinum. Alltaf þurfti mikillar að
gæzlu við þegar hestar voru sund-
lagðir. Ferjumanns starfið leysti
Þorieifur af hendi með miklum
ágætum eins og öll þau störf, sem
'honum var til trúað.
Hann þótti a'lla tíð með at-
kvæðamestu bændum á Skeiðum,
og var mikið tillit tekið til skoð-
ana hans því maðurinn var bæði
greindur og góðviljaður. Hann var
hlédrægur maður og hógvær í
framgöngu og skapstillingarmað-
ur. Hann fylgdist vel með öllum
almennum málum og myndaði sér
um þau sjálfstæðar skoðanir-
Þorleifur lét almenn mál í sveit
Merkjasala Geðverndarfélagsins
Um geðvemd.
M'álefni öryrkja hafa ótvirætt
mætt miklum skilningi þjóðarinn-
ar, og tala þar bæði framkvæmdir
og ýmis aðstoð og veitt þjónusta
sínu máli.
Af einíhverjum óskiljanlegum á-
stæðum hafa þó málefni geð- og
taugasjúklinga átt minna gengi
að fagna hérlendis en flestir aðrir
þættir heilbrigðismála, a. m. k. í
blutfalli við mikilvægi þeirra, og
ber þá að hafa í huga, að.fullur
þriðjungur íslenzkra öryrkja er
það af völdum geð- og taugasjúk-
dóma.
Geðheilbrigði skiptir meginmáli
fyrir alla, unga sem gamla, enda
virðist til lítils að sækjast eftir
líkamlegri og félagslegri vellíðan,
ef menn gætu ekki notfært sér
hana vegna andlegra ágalla.
f Ijósi nýrrar þekkingar er nú
staðfest, að skapeinkenni einstakl
ingsins, ýmis geðræn áhrif og
meginorsök ýmissa þeirra starf-
rænu sjúkdóma, sem nú hvað
mest hrjá þrdhð þjóðfélag.
Sívaxandi hraði og hin svo-
nefnda streita, ýmiss konar jafn-
vægisleysi og auknar kröfur þjóð-
félagsins, óljós ótti eða kvíði,
jafnvel samvizkusemin og ábyrgð-
artilfinníngin — margt af þessu
stefnir að þvi að gera menn sjúka,
tíf ekki á i-éttan hátt verður rönd
við reist.
Þroskað þjóðfélag á að þekkja
sinn vitiunartima. Snúum því bök
um saman, og vínnum geðvernd-
inni skilning og jákvæð ítök í
hug hvers og eins.
Geðverndin snertir okkur öll,
cinstaklingin, fjölskylduna, þjóð-
arheildina, og ávallt er betra að
byrgja brunninn, áður en barnið
er dottið ofan í hann. Það er því
þegar í uppeldi og á æskuskeiði,
sem stefna ber að geðvernd.
Almenn heilsuvernd skipar nú
enn æðri sess meðal þjóða en
áður. En verum líka undir það
búin, að lífið mæðir óhjákvæmi-
lega einhvern tímann á okkur öll-
um, og taugaveiklun í einhverri
mynd er meðal algengustu kvilla
nútímans og oft hinna afdrifarík-
ustu.
Böm á ýmsum aldri njóta nú
aðstoðar vegna geðverndar, en við
viljum líka hyggja að æsku þessa
lands, og umfram allt vekja skiln
ing hennar á því málefni, sem
barizt er fyrir.
Við vitum, að greint er á milli
vægari, starfrænna truflana tauga-
kerfisins og meiri háttar truflana,
sem bá eru nefndar geðveiki. Á
þessu er stigamunur, — bilið oft
breitt, stundum mjórra.
Framfarir á sviði geðlækninga
hafa verið örar hin síðustu ár.
Þó er talið, að enn vanti pm 350
sjúkrarúm hérlendis til áð full-
nægja brýnustu þörf. Eru þá ó-
taldir þeir fjölmörgu, sem sjúkra
hússvistar þyrftu við vegna ýmissa
taugatruflana. er eigi verða nán-
ar skilgreindar hér.
Geðvernd er okkur öllum trygg-
ing og nauðsyn. Þörfin er brýn,
hvar setn er. Nokkuð á fjórða
hundrað geðverndarfélög eru nú
starfandi innan alþjóðasamtaka
geðverndarfélaga, og er Geðvernd
arfélag íslands þar á meðal.
Aukin geðheiLbrigði og geð-
vernd er meginmarkmið geðvernd
arfélagsins. Því takmarki hyggst
félagið ná með því að vekja alla
landsmenn til aukins skilnings á
geðverndarmálum, fræða og sam-
eina alla þá, sem málefninu vilja
vel, í sókn að settu marki. Til
þess átaks vantar miklu fleiri já-
kvætt hugsandi menn, sem tala
vilja máli þess þögula hóps, sem
eðli málsins samkvæmt getur það
ekki. Þeim ber okkur hinum að
sýna þá mannúð, sem við nú á
dögum teljum sjálfsagða.
Vöntun er á hressingar- og end
urhæfingarheimilum, en á bata-
vegi þessa fólks er sú hætta oft
mest, að allt það, sem áunnizt
hefur, hafi verið unnið fyrir gýg.
Fordómar hafa nú vikið fyrir
þekkingunni, og á geðrænar trufl
anir ber að líta sem hvern annan
þeirra sjúkdóma, sem alla geta
hent.
Leggið því geðverndarmálunum
lið. Mæddri sál viljum við geta
hjálpað til viðunandi lifs, henni
og okkur sjálfum til heilla, og geta
stuðlað að því, að sem flestir sjúk
ir endurhæfist til starfa sem virk-
ir þjóðfélagsþegnar.
Stjórn Geðverndarfélags fslands
skipa nú:
Kjartan J. Jóhannsson, héraðs-
læknir Kópav., formaður, Benedikt
Tómasson, skólayfirlæknir, vara-
formaður, Tómas Helgason pró-
fessor, ritari, Áslaug Sívertsen,
frú, gjaldkeri, Grímur Magnússon
læknir frú Jóhanna Baldvinsdótt-
ir og Jón H. Bergs, forstjóri, með-
stjórnendur.
Framkvæmdastjóri félagsins er
Ásgeir Bjarnason.
Frá Geðverndarfélagi fslands.
inni alltaf mikið til sín taka. Um
skeið var hann í hreppsnefnd, og
endurskoðandi hreppsreikninga
var hann lengi og endurskoðandi
Sparisjóðs Skeiðahrepps var hann
meðan að hann starfaði. Formað-
ur sóknamefndar Ólafsvallakirkju
var hann lengi og einnig safn-
aðarfulltrúi.
Fyrr á tíð mátti segja að Ár-
hraun væri í þjóðbraut en með
breyttum samgöngum þá breyttist
það mjög. Þegar að börn Þorleifs
voru öll uppkomin þá tók hann
þá ákvörðun að flytja í kaupstað
því ekki voru líkur til þess að
þau mundu festa rætur í Árrhrauni
enda eignaðist hann aldrei jörð-
ina. Vorið 1946 hætti hann svo
búskap og flutti að Selfossi þar
sem hann byggði hús í félagi við
Gísla son sinn. Valgerður kona
hans andaðist sumarið 1946
skömmu eftir að hún var komin
að Selfossi, hafði hún kennt van-
heilsu nokkur undanfarin ár. Þor-
leifur hélt til æviloka heimili með
börnum sínum Sigurði og Sol-
veigu. Hjá þeim ólst upp dóttur
sonur hans, Ólafur.
Ingibjörg móðir mín og Val-
gerður voru æskuvinkonur og var
alla tíð mjög kært með þeim með-
an báðar lifðu. Var mikill kunn-
ingsskapur á milli heimila þeirra.
Er ég var unglingur kom ég oft
að Árhrauni enda var ég á sama
aldri og synir hans og varð með
okkur góður kunningsskapur. Á
seinni búskaparárum Þorieifs í
Árhrauni var að alast upp stór
systkinahöpur á GíslastÖðum, sem
stendur á vestri bakka árinnar,
svo það var aðeins áin á milli.
Var mikill samgangur á milli heim
ilanna enda systkinin á báðum
bæjunum á sama aldri. Nú ersi
báðar þessar iarðir í eyði. TT.ck
lagði Þorleifur stein í götu þttss
að unglingarnir héldu uppi glöð-
um félagsskap slíkt kunni hann
vel að meta þó hann hefði það
ei mjög við orð. Vorið 1939 hafði
Umf. Skeiðamanna uppi ráðagerð
ir um að byggja sundlaug í Braut-
arholti en þau vandkvæði voru á
því að félagið átti enga peninga
til þess að leggja fram í slíka stór-
framkvæmd og lánsfé þá ekki á
lausu. Þá gerðist það að Þorieifur
bauð að lána félaginu stóra fjár-
hæð til laugarbyggingarinnar. Við
þetta höfðinglega boð óx forráða-
mönnum félagsins svo hugur að
laugin var byggð um haustið. Fyr-
ir þetta einstaka drengskapar
bragð átti Þorieifur miklar þakk-
ir skildar og þá sérstaklega frá
unglingum sveitarinnar. Hann var
alla tíð mjög hjálpsamur og hjálp-
fús.
Þegar Selfosskirkja var byggð
þá gaf hann til hennar mikið fé
og hann mun hafa styrkt hana
með fjárframlögum á hverju ári.
Á Selfossi var hann mikils met-
inn eins og þegar hann bjó búi
sínu á Skeiðum enda var fram-
koma hans þannig að hann hlaut
að vekja traust og virðingu.
Blessuð veri minning hans.
Jón Guðmundsson.
Rafgeymarnir tiafa verið i notk
un hér á landi i fjögur ár. —
Reynslan tieíur sannað, að
þeir eru jafn góðir beztu er-
lendu rafgeymuirí. enda viður-
kenndir af Volkswagenwerk
A.G. til notkunar I nýjum V.W.
bifreiðum innfluttum til íslands
íjdtinaÉ
Viðgerðaþjónusta í Reykjavík:
simi 33155-
TÆKNIVER,
HELLU, RANG.
Dugguvogi 21,
EKGO
r LJÓSAPERUR
32 volt E 27.
Fyrirliggjandi f staerSum:
15 25 40 - 60 75 - 100 - 150 wött.
Ennfremur venjulegar ljósaperur, Fluorskinspíp-
ur og ræsar.
Heildsöluirgðir:
Raftækjaverzlun Islands h. f.
Skólavörðustíg 3 — Sími 17975
76.
VERZIUNARSIARF
Viljum ráða mann, helzt vanan, til
afgreiðslustarfa á landbúnaðar-
vélum.
STARFSMANNAHALD