Lesbók Morgunblaðsins - 21.09.1941, Blaðsíða 6

818
LESBÓK MORGITNBLAÐSINS
ir og Árni óreiða. Hjelt hann þá
uppi brjefum konungs og kvaðst
mundu fara og taka Snorra. —
Ormur vildi ekki vera í þessari
ráðagerð og fór heim til sín. En
Klæng sendi Gizur í liðsafnað
suður á Kjalarnes; hefir Gizuri
sennilega þótt heppilegra, að
Klængur væri fjarri, þegar til
skarar skyldi skríða.
„Gizur kom í Reykjaholt um
nóttina eftir Máritíusmessu. —
Brutu þeir upp skemmuna, er
Snorri svaf í, en hann hljóp upp
og úr skemmunni og í hin litlu
húsin, er voru við skemmuna.
Fann hann þar Arnbjörn prest
cg talaði við hann. Rjeðu þeir
það, að Snorri gekk í kjallar-
ann, er var undir loftinu þar í
húsunum. Þeir Gizur fóru að
leita Snorra um húsin. Þá fann
Gizur Arnbjörn prest og spurði,
hvar Snorri væri. Hann kvaðst
eigi vita. Gizur kvað þá eigi
sættast mega, ef þeir fyndist
eigi. Prestur kvað vera mega,
að hann fyndist, ef honum væri
griðum heitið. Eftir það urðu
þeir varir við, hvar Snorri var,
og gengu þeir í kjallarann,
Markús Marðarson, Símon
knútur, Árni beiskur, Þorsteinn
Guðinason, Þórarinn Ásgríms-
son. Símon knútur bað Árna
höggva hann. „Eigi skal
höggva“, sagði Snorri. „Högg
þú“, sagði Símon. „Eigi skal
höggva“, sagði Snorri. Eftir það
veitti Árni honum banasár, og
báðir þeir Þorsteinn unnu á hon-
um“.
II.
Snorri Sturluson var af
skáldakyni í móðurætt. Svo seg-
ir í Gunnlaugs sögu um Mýra-
menn: „Sumir voru og skáld-
menn miklir í þeirri ætt: Björn
Hítdælakappi, Einar prestuv
Skúlason, Snorri Sturluson og
margir aðrir“. Höfuðskáld 12.
aldar, Einar Skúlason, og höf-
uðskáld 13. aldar, Snorri og
bróðursynir hans, ólafur og
Sturla, voru greinar á stofni frá
Agli, höfuðskáldi 10. aldar. —
Auk þess var Böðvar, móður-
faðir Snorra, dóttursonur Mark-
úsar lögsögumanns Skeggjason-
ar.
Sturlunga segir um Snorra, að
„hann gerðist skáld gott“. Er
þar sagt frá því, að Snorri orti
kvæði um Hákon jarl galin
(1212). I fyrstu utanför sinni
færði hann frú Kristínu, ekkju
jarlsins, kvæðið Andvöku, en
Skúla jarli tvö kvæði.
1 Skáldatali er þess getið, að
hann hafi kveðið um Inga kon-
ung Bárðarson og Sverri kon-
ung, og má vera, að það sje elst
kvæða þessara. Af öllum þess-
um kvæðum hefir ekkert varð-
veitst, nema stefið úr drápu
um Skúla jarl, og það af tilvilj-
un: öfundarmenn Snorra gerðu
að því spott og færðu afleiðis,
cg varð það þannig söguefni.
Af kvæði eftir Snorra, sem virð-
ist vera um Guðmund biskup
Arason, eru til 2 vísuorð. Auk
þess eru til nokkrar lausavísur
eftir Snorra.
Mesta kvæði Snorra og merk-
asta er Háttatal, og það eitt
þekkjum vjer af kvæðum
Snorra. Það hefir varðveitst fyr-
ir þá sök, að Snorri hefir skeytt
því aftan við Eddu sína.
Háttatal er í raun rjettri 3
kvæði, hið fyrsta um Hákon kon-
ung (30 vísur), annað um Skúla
jarl (36 vísur) og hið þriðja (36
vísur) um þá báða, konung og
jarl. Kvæðinu er ætlað að sýna
p.lla þá bragarhætti, sem menn
þektu, og er hver vísa sjer um
hátt, eftir því sem Snorri telur,
en í raun rjettri eru hættirnir
ekki nándar nærri svo margir,
því að Snorri telur víða sjer-
staka hætti, þó að alt annað
skilji en bragarhátturinn, og er
hverjum hætti gefið sjerstakt
nafn. Kvæðið er með afbrigðum
glæsilegt, margar vísurnar hin-
ar erfiðustu bragþrautir, sem til
eru á voru máli, svo sem ref-
hvörfin og nýi háttur. Hvergi
virðist Snorra orðs vant; vald
hans yfir máli og formi er ó-
skeikult. En hann vissi best
sjálfur, á hverju hann hefir orð-
ið að taka, og að slík bragraun
var á einskis manns færi ann-
ars; getur hann ekki stilt sig um
að láta það í ljós í kvæðinu með
rokkru yfirlæti. En yrkisefnið
var óskáldlegt, ekki svo mikið,
að frá sjerstökum afreksverk-
um væri að segja, en skáldið
varð að hafa sig allan við að
sinna kröfum formsins. Þrátt
fyrir allan glæsileik er lítill
skáldskapur í Háttatali.
Háttatali er skeytt aftan við
Snorra-Eddu, en það rit mun
Snorri hafa samið á undan
kvæðinu. Snorra-Edda er skáld-
Mynd úr Snorra-Eddu
(Uppsalabók). Húr,
•Jafnhár og Þriöi
sitja í hásæti. Gang-
leri stendur á gólfi og
spyr.
-w.1 '