Lesbók Morgunblaðsins - 28.01.1945, Síða 12

. LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
Höíundur Don Quijote liíði
sjálíur æfintýralegu lífi
EINN AF helstu gagnrj-nendum
heimsbókmentanna hefir kallað
skáldsöguna Don Quijote, söguna
um riddarann sjónum hrvgga, bestu
skáldsögu, sem nokkurntíma hefir
verið skrifuð. Þetta er álit eins
manns, sem reyndar er óhætt að1
vera ósammála um, en er þó álit
mjög margra manna. Aftur á móti
er það staðreynd, að þessi dásam-
lega, sígilda saga um drauma og
veruleika í lífinn er ein af mest
lesnu skáldsögum heimsins.
„Börnin hafa skemt sjer við hana,
unglingarnir hafa gleypt hana í sig,
fullorðnir hafa skilið hana, hinir
öldruðu viðfrægt hana. Já, þetta
gengur meira svo langt, að menn
mega ekki heyra gamla hryssu
hneggja, án þess að segja — „Ros-
inante!“ — Þetta gat sjálfur höf-
undurinn skrifað í síðari hluta bók-
arinnar, sem kom út tíu árum seinna
en sá fyrri.
Nú á dögum er hugmyndaheim-
ur bókarinnar svo að segja í fullu
samræmi við hugsanir nútímamanna
Hugtök eins og Don-Quijótiskur
hafa alveg sjerstaka merkingu fyr-
ir okkur. Sama er að segja um „að
berjast við vindmyllur“, og við
hlæjum alveg eins hjartanlega og
fólkið á renaissance-tímanum að
hinum skringilegu æfintýrum.
Á bak við alt gamanið sjáum við
skýrar hið sanna hugarfar riddar-
ans sjónum hrj’gga, hið hreina, auð-
mjúka hjartalag, hina stoltu, göf-
ugu lund, kjarkinn, ósveigjanlegan
vilja, óbifandi trú á manninn, alt
sjáum við þetta vaíið guflnu gamni
höfundarins.
Miguel de Cervantes Saavedra er
einn af merkilegustu og hugþekk-
Eftir Björn
ustu persónum heimsbókmeutanna.
Fimtíu og fimm ára gamall reit
hann meistaravcrk sitt eftir ótrú-
lega róstusamt og æfintýraríkt líf.
A undursamlegan hátt fann hann
hjer sinn innri mann, ljek sjer að
því að semja meðan honum hló hug
ur í brjósti og hugmyndirnar
brugðu sjer á kreik fyrir hugskots-
sjónum hans.
Þetta var árið 1605. Ilann hafði
ritað sitt af hverju áður, en án þess
að það bæri nokkurn árangur. Nú
varð hann alt í einu frægur en ekki
ríkur. Alt til hinstu stundar barðisfc
hann við fátæktina, sem hafði ver-
ið honum tryggur lífsförunautur.
Arið 1615 kom dálítið fyrir, sem
gerði það að verkum, að hann tók
að skrifa áframhald sögunnar. Hinn
forni eldur blossaði upp á ný, skáld
ið í honum — snilligáfan — vakn-
aði aftur og skóp annað frábært)
listaverk. Ári seinna %var hann lagð-
ur í óþekta gröf.
Ef við sleppum árunum 1603 og
1615 úr lífi Cervantes, sýnist skáld-
ið ekki vera meira en meðal skrif-
finnur, en sjeu þessi tvö stuttu tíma
bil tekin með, sjáum við frammi
íyrir okkur einn af stórkostlegustu
skáldjöfrum sögunnar, einn þeirra,
sem eru jafngildir á öllum tímum,
öllum lesendum.
Alt, sem Cervantes hafði lesið —
og það var mikið — alt, sem hann
hafði elskað, vonað og óttast — og
það var enn meira — alt and-
streymið, sorgirnar og meðaumkv-
unin, sem orðið hafði hlutskipti
hans, öll viska sú og trú, er hann
Gabrielsen
haíði fundið á róstusömu skeiði æfi
sinnar, — alt þetta hefir hann
fljettað inn í eina verkið, senvfær
okkur til að minnast hans.
★
RJETT norð-austan við Madrid
er lítið litskrúðugt þorp, sem ber
frægt nafn: Alcalá de Henares.
Torgið í þorpinu heitir nii Plaza de
Cervantes, og fyrir enda þess stend-
ur bygging sú, sem straumur ferða-
manna beinist svo mjög að. Er það
Sankti Maríukirkjan, þar sem
Miguel de Carvantes var skírður 9.
okt. 1574, — hefir hann sennilega
fæðst tíu dögutn áður. Faðir hans
var fátækur læknir t)g Miguel fjórði
sjö barna.
Á þessum tímum var stÖr há-
skóli í Alcalá og alt þar fjörugra en
nú er. En Miguel litli fjekk ekki að
njóta þess, því að þegar hann var
þriggja ára gamall, flutti fjölskvld-
an til Valladolid, síðan til Madrid,
síðan til Sevilla og loks aftur til
Madrid. Ekkert er vitað um, hvern-
ig Cervantes hagaði sjer í æsku,
eða hverja mentun hann hlaut. En á
21. aldursári lítur hann út fyrir að
liafa verið meðalmaður á hæð,
grannvaxinn með brúnleitt hár, lit-
ið eitt bogið nef og fjörleg augu.
Á þeim árum hefir hann míkinn á-
huga fyrir leiklist og bókmentum
og yrkir kvæði við og við. Enn-
freinur virðist hann haía verið góð-
ur íþróttamaður, alúðlegur, kurt-
eis og og aðlaðandi piltur um ílest.
Ári seinna er hann orðinn nokk-
urskonar samkvæmisherra. „cama-
rero“ spánska, kardinálans í Róma-