Lesbók Morgunblaðsins - 29.03.1945, Side 8
184
LESBÚK MORGUNBLAÐSINS
rAðgAtur kyrrahafsins
cimi.fu
'mJi
Lmar a
Lorcjin n
amma
Pc
onape-eif
Eftir Hakon Mickhe
PÁSKAEYJAN stendur einmana
langt frá öllum skipaleiðum, og
koma þangaö aðeins stjórnarskip
við . og við, eða seglskútur, sem
stormar bera af leið. Tvöhundruð
og fimmtíu Suðurhafsbúar lifa þar
i góðri sambúð við álitlega sauð-
fjárhjörð. sem er eign verslunarfje-
lags eins í Chile, og ennírcmur eru
jtar nokki-ir hvítir menn, er. hafa
umsjón með sauðfjenu. Skógur er
enginn á cvnni, engjr litskrúðugir
hitabeltisfuglar og engin svignandi
pálmatrje. En engu að síður hefir
þessi litla. þríhyrnda hraunkibpp.
pralangt úti í vídd hafsins, verið
heimskunn um áraraöir. og ráðgát-
ur hennar hafa valdið miklum heila-
brotum og komið út mörg.u gráu
hári á höfðum vísmdamanna unr
allan heim.
Það er Chile, sem á Páskaeyna -
steineyna, sem vart verður fundin
á Kyrrahafskort inu. Á ströndinni
endilangri liggja og rísa risamynd-
irnar, sem eru megin tilefni þess
geysilega áhuga, . sem evjan hefir
vakið allt frá uppgötvun hennar.
Bergrisar þessir snúa bökum að ó-
mælisvídd Kyrrahafsins, er sendhi-
stórar hæglátar öldur sínar upp að
lágri fjallsströndinni. 1‘eir beina
sjónum inn á miðja eyna, með órætt
bros á vörum og með stjörf, tómleg
augu, höggvin í hart bergið.
Stvtturnar eru frá 1 til 8 mctrar
að hæð og eru allar höggnar í sömu
mynd — stórt höfuð með flatan
linakka, stórt nef, dálítið framstæð-
ar varir og eyru með allmikið nið-
urteygðum eyrnasneplum. I evrna-
sneplunum er alloft kringlótt plata,
samskonar og þær, sem enn þann
dag í dag prvöa eyru margra virðu-
legra mánnætuhöfðingja.
Ilöfuðið hvílir á stuttum, þrek-
legum hálsi, en venjulega endar
styttan nálcga í nijaðmarhæð og
•má þar óljóst s.já' móta fvrir Ijand-
leggjum og höndum.
★
STYTTURNAR standa víðast
hvar saman í þyrpingum og því
ftæst ávallt þar, sem finna má merki
um að verið hafi stórkostlegar stein
undirstöður, stórar, flatar blokkir,
sem mynda 'saman misháa palla, og
hafa |»á á hæsta pallin'n verið sett-
ar niður ein eða fleiri styttur. 8vo
er litið á, að steinpallarnir hafi stað
ið í sambandi við greftrunarsiði í-
búaniwuog að stytturnar hafi verið
reistar sem einskonar legsteinar,
eða e. 1. v. í þeim tilgangi að fæla
illa anda frá íegstöðum hinna látnu.
En enginn hefir hina minnstu
lmgmynd um ]»að hver hefir meitl-
að og höggvið þessar mvndir, nær
C00 að tölu, og reist þær víðsvegar
um eyna. Ilinsvegar hefir verkstæð-
ið, þar«em þær hafa til orðið, fund-
ist.
í grjótruðningi, sem grafinn er
aiinars vegar í hlíð liæsta eldf.jalls
eyjarinnar, hafa fundist margar
hálf- eða full-gjörðar stvttur. Smíði
flestra þcirra er aðeins í byrjun,
höfuðdrættirnir aðeins höggnir í
steininn, Svo eru aðrar, sem virðast
hafa verið lagðar til hliðar, vegna
þess, að listamaðurinn hefir lent á
feini í stcininum, sprungum eða
hörðum lögum, sem hann h.efir ekki
getað unnið á með hinum ófull-
komnu verkfærum sínum. En verk-
færin hafa reyndar fundist líka í
þessum eldgamla grjótruðningi,
klunnalega tilhöggnir meitlar og
fleygar, gjörðir úr hörðustu lögum
liraunsteypunnar.