Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1945, Blaðsíða 4
300
l
IÆSR(}K MOKGUNBIjAÐSÍNS
Séra Tómas Sæmundsson.
móðir yfir mar,
beltað bláfjöllum,
blómgað grasdölum,
i faldað hvitri fönn.
En allir verða að lifa. Á dögum
Jónasar voru ekki veitt skálda-
laun. Hann gat ekki skipað skáld-
gyðjunni í öndvegið. Hann varð
að leita sér atvinnu. En þá áræddi
hann líka að velja þá grein, sem
skyldust var eðli hans, náttúru-
fræðina. En þar var hann kom-
inn út á þyrnum stráða braut.
Hor.um var veittur lítils háttar
styrkur úr ríkissjóði Dana árið
1836 til náttúrufræðiiðkana. En
árið eftir fór hann styrklaust
rannsóknarferð heim til íslands,
en sú ferð var þó ekki nema und-
irbúningur að síðari rannsókn-
um hans. í þeirri ferð fór hann
að gruna, hvert stefndi um fjár-
haginn, því að þá skrifar hann
Konráði um4sumarið úr Revkja-
vík:
Ég var slyppifengur í gærkvöldi.
Það datt maðkur ofan á nefið á mér,
þegar ég var lagztur út af. Ekki mun-
aði nú miklu, hefði hann komið ögn
neðar, þá hefði ég þó fengið saðn-
ingu mína einu sinni.
Konráð Gíslason prófcssor.
Hér kennir. eins og viða hjá
Jónasi, sárinda niðri fyrir, þó að
hann sýnist vera að gera að
gamni sínu. Bak við orðin er háð-
beiskja. í sama bréfi skrifar
hann: Bara að við lendum nú ekki
í andskotans sulti á vetri kom^
andi.
Sú spá rættist líka, og Jónas
varð svo aðþrengaur, þegar hann
kom til Hafnar um haustið, að
hann sótti um brauð, sem þá var
laust hér heima, Helgafell. En
hann varð of seinn. Brauðið var
veitt öðrum, áður en umsókn Jón-
asar kom, sem betur fc’r. Ef Jónas
hefði orðið prestur, er meira en
hæpið, að hann hefði orðið sami
Jónas sem við þekkjum nú. En
Tómas Sæmundsson skildi þá
ekki köllun Jónasar. Hann skrif-
ar honum seinna um þennan fvr-
irhugaða prestsskap hans:
Mér þótti það mikið illt, að and-
lega stéttin -skyldi missa þig svona,
úr því þér var farið að koma til hug-
ar að ganga inn í hana hvort sem
var, og þó nokkuð af tíma manns
gangi til prestsskaparins og hins
ökonomiska, þá er ætíð góður tími
afgangs í þessari stétt til .þess að
framhalda bókiðnum sínum. Ég veit
Finrur Magnússon prófessor.
nú ekki, hvað þú tekur til bragðs,
eða til hvers við eigum að brúka þig.
Tómas nefnir að vísu bókiðnir,
en hann gerði sér þá ekki í hug-
arlund, að Jónas yrði þjóð sinni
jafnþarfur maður og hann varð.
Tómas heimtaði verklegar fram-
farir, ekki kvæði. Hann las ekki
einú sinni Gunnarshólma, eftir
því sem hann skrifaði Jónasi til
Hafnar, en þá var hann raunar
argur við félaga sína þar, vegna
þess, að honum þótti Fjölnir þá
síðbúinn frá þeirra hendi. Hann
hefur ekki haft fullan skilnipg
á .þeim vakningarmætti, sem
kvæði Jcliasar áttu í sér fólgin.
I rauninni var andinn sami hjá
báðum, andi starfsamrar ættjarð-
arástar, en Jónas hafði það fram
yfir Tómas, að hann var gæddur
þeim hæfileika að geta læðzt eins
og geisli beint inn í hugskot
landsmanna.
Til allrar hamingju hætti Jón-
as við prestsskapinn og hélt
áfram að fylgja köllun sinni, þó
að hitt væri hollara fyrir mag-
ann. Hann minnist á þessa um-
sókn sína nokkrum árum seinna
í bréfi og segir:
I