Lesbók Morgunblaðsins - 27.05.1945, Blaðsíða 8

304
LESP.ÓK MORG UNBLAÐSINS
HJARTARKÆRSHÚSIÐ, þar sem Jónas Hallgrímsson og félagar hans kvöddu
Halldór Einarsson 27. júní 1835, er sungið var í fyrsta sinn „Hvað er svo
glatt“. Hús þetta stendur við suðvesturhorn „Dýrahagans“ á Sjólandi. Er
talið, að það sé 200 ára gamalt. Þar var veitingastaður á dögum Jónasar
Hallgrímssonar og lengi síðan.
íerðakvæði heiman af íslandi, og
vísurnar „Vorið gi'ða grænt og
hlýtt”, sem hann segir vera eftir
Heine, þó að erfitt sé að finna,
að hér sé um þýðingu að ræða.
En þess kennir raunar víða hjá
Jónasi, að hann lætur sér ekki
nægja að þýða orðin eða efnið
á íslenzku, hann þýðir líka
landslagið á íslenzku eða heim-
færir það:
Sefur nú Selfjall
og svarta teygir
skuggafingur
I
af Skeiðum fram.
Þetta er íslenzk mynd, og svo
er víða.
Eitt hið síðasta, sem Jchas hef-
ur ort, er þýðing á dönsku kvæði,
„Sjælevandring”, eftir P. R.
Möller, og er kvæðið um örn, sem
er skotinn til bana, en umbreyt-
ist við dauðann og verður að
stúlku, veit þó allt um fvrra líf
sitt og harmar umskiptin, að
verða að „sitja í svartri treyju
saman við smá og huglaus börn”.
Jónas kallar kvæðið Arngerðar-
ljóð, og eitt erindið úr því er
svona:
Hrynur mér af höfði niður
hárið sítt og mjúkt og ljóst,
varla þolir veðra-hviður,
varið líni meyjarbrjóst;
fyrir háan himinboga
hef ég fengið bæ og fjós,
fyrir bláa bergið troga-
-búr og dapran hlóðaloga
fyrir skærust skrugguljós.
Þarna er hann í þýðingu á
dönsku kvæði kominn með okk-
ur inn í íslenzkan bóndabæ.
Ástand Jónasar var nú orðið
áþekkt örlögum • þeása arnar.
„Góði fjaðurhamurinn” var hon-
um horfinn. í síðasta bréfinu,
sem til er frá honum og skrifað
er rúmum mánuði áður en hann
dó, segir hann:
Ég er sæmilega feitur og þokkaleg
skepna, en miður klæddur og óbur-
geislegri en ég ætti skilið að vera.
Þó er ekki að vita, hvernig úr
hefði ræzt fyrir honum, ef dauð-
inn hefði ekki komið yfir hann
svo skyndilega og sviplega sem
varð.
Flestum mun minnisstætt,
hvernig það atvikaðist. Kann fc't-
brotnaði seint um kvöld, þegar
hann var að ganga upp stigann,
þar sem hann átti heima, brotn-
aði á hægra fæti fyrir ofan ökla.
Hann komst inn til sín og lá til
morguns án þess að láta nokkurn
mann vita, hvernig komið var.
Hann sagði, að sér hefði þótt
óþarfi að gera mönnum ónæði
um nóttina, af því að hann vissi
hvort sem væri, að hann gæti
ekki lifað. Það var eins og hann
hughreystist af að vita, að þetta
amstur væri á enda. Hann varð
rólega og karlmannlega við dauða
sínum. Til þess að komast í
sjúkrahús, varð hann að skrifa
Finni Magnússyni og fá ábyrgð
hans fyrir legukostnaðinum.
Meðan bundið var um brotin,
sem stóðu út úr fætinum, var
hann að lesa í bók. Síðan lá hann
í 4 daga í sjúkrahúsinu, en þá
kom drep í fótinn, og nú átti að
taka hann af honum að morgni
næsta dags. Jónas brá sér ekki
við það, en bað um að láta ljós
loga hjá sér og var að lesa
skemmtisögu alla nóttina og dc'
svo næsta dag skömmu eftir
miðjan morgun. Þetta var 26. maí
1845, og þá var Jónas ekki nema
37 ára.
Þessi urðu örlög þjóðskálds-
ins. Hann dó frá öllum framtíð-
arvonum sínum, allt of ungur, í
cvmd og volæði, af fáum metinn
eins og vert var, nema nánustu
vinum sínum. Þeir sögðu (í eftir-
mælum í Fjölni), að það, sem eft-
ir hann lægi, mundi lengi halda
uppi nafni hans á íslandi og bera
honum vitni, en svo ágætt sem
margt af því væri, kæmist þó
fæst af því í samjöfnuð við það,
sem í honum hafi búið, og það