Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1948, Blaðsíða 2

442
LESBOK MORGUNBLAÐSINS
bænum en annars staðar. — íbúar
Reykjavíkur voru þá um 1000 og
hver sem gat, hafði kú, því að þá
voru ekki mjólkurbúðirnar, eins og nú
er. Margir áttu líka hesta. Fjósin og
hesthúsin voru höfð sem næst íbúðar-
húsunum og mykju og hrossataði var
mokað út á hauga, alveg eins og tíð-
kast hefur í sveitum. Einn slíkan
mykjuhaug átti D. Thomsen og var
hann á fiskireit hans við Hafnar-
stræti. Út af þessum mykjuhaug urðu
mikil málaferli og vöktu meira umtal
í bænum þá heldur en jafnvel stór-
tíðindi gera nú.
Thomsen skipaö að flytja
hauginn
Þegar Vilhjálmur Finsen varð bæj-
arfógeti hjer, var honum mjög um-
hugað að kippa í lag ýmsu því er á-
bótavant var, og einkum vildi hann
koma á meiri þrifnaði í bænum.
Því var það að hann ritaði Thomsen
brjef hinn 8. mars 1854 og sagði hon-
um að hann yrði að flytja mykju-
haug þennan brott fyrir 1. maí og til-
kynna sjer jafnframt hvar hann ætl-
aði að hafa mykju sína framvegis.
Thomsen brást reiður við og skrif-
aði bæjarfógeta 16. s. m. langt brjef
Segir hann þar frá því, að fyrir mörg
um árum hafi mykjuhaugur sinn ver-
ið fyrir framan Sivertsenshús, skamt
frá læknum, en Trampe greifa hafi
þótt ósæmilegt að hafa hann þar svo
nærri brúnni fyrir neðan Stiptamt-
mannshúsið, og þess vegna kvaðst
hann hafa flutt hauginn á sinn kostn-
að. Síðan kvaðst hann hafa spurst
fyrir um það hjá bæjarfógeta, hvort
lögreglan hefði nokkuð á móti því að
hann hefði hauginn framvegis á stakk
stæði sínu. Kristján Kristjánsson,
bæjarfógeti, hefði þá komið og litið
á staðinn, og ekkert haft á móti þessu
og síðan hefði haugurinn verið þama
við StrandgÖtuna, en 36 álnir og 11
þumlunga frá götunni. Að vísu hefði
konan, sem hirti kýrnar þá um vetur-
inn, látíð hauginn ganga lengra upp á
stakkstæðið en hann hefði óskað.
„Þegar þjer bentuð mjer á þetta,
ljet jeg undir eins færa hauginn nær
sjónum, og ljetuð þjer I ljós ánægju
út af því.
Haugur minn er lengra frá götu en
nokkur annar mykjuhaugur, og af-
rennsli frá honum fer allt í sjóinn, en
afrennsli frá öllum öðrum haugum
verður að fara í göturæsin, og sums
staðar þvert yfir götuna“.
Síðan getur hann þess, að sjer sje
ekki unnt að verða við fyrirmælunum
og flytja hauginn burt fyrir 1. maí.
Hestar sje þá enn svo horaðir, að þeir
sje ekki verkfærir, enga menn sje
hægt að fá til starfsins, þvi að allir
sje bundnir við vertíðina, og auk þess
muni haugurinn varla vera orðinn
þíður um það leyti.
Tekið dýpra i árinni
Þegar hjer var komið umsnýst brjef
ritarinn og snýr sjer nú beint að bæj-
arfógetanum sjálfum. Mun þetta svar
við valdsmanns fyrirskipan vera ein-
stætt í sinni röð vegna þess hve
fruntalega það er samið. Hann segir:
„Gjarna hefði jeg orðið við kröfu
yðar ef hún hefði verið viturleg og
sanngjörn, en af því sem nú er talið
getið þjer sjeð hvað skipun yðar er
heimskuleg, þar sem ekki er hægt að
framkvæma hana.
Mykjuhaugur minn er ekki bænum
til lýta, en ætti jeg að telja upp alla
þá mykjuhauga, sem eru bænum til
lýta, og eru inni í bænum, þá yrði það
of langt mál. Jeg ætla því að eins að
benda á þann haug, sem jeg tel verst-
an af öllum, sem sje haug Bierings,
bæjarfulltrúa, þar sem kúahlandið
rennur þráfaldlega þvert yfir aðal-
götu bæjarins, svo að maður þarf að
vera í vaðstígvjelum til þess að kom-
ast yfir hana. Og það er einmitt í
þennan haug, sem þjer flytjið daglega
kúamykju yðar.
Vona jeg að þjer firtist ekki við
mig þegar þjer hafið bent mjer á flís-
ina í mínu auga, þótt jeg bendi yður
á bjálkann í yðar eigin auga.
Hvað viðvíkur þeirri spurningu yð-
ar hvar jeg ætli að láta skít minn eft-
ir 1. maí, þá verð jeg því miður að
lýsa yfir því, að þessu get jeg ekki
svarað, þrátt fyrir besta vilja, því að
þetta er allt undir því komið hvar
jeg verð þá. Stundum skil jeg hann
eftir á Bústöðum og stundum í Ár-
túnum, en allt af þar sem jeg er
staddur þegar þörfin kallar. En sje
bæjarfógetanum mjög í mun að fá að
vita þetta, skal jeg gjarna skrifa það
niður hjá mjer og gefa yður síðan
skýrslu um það, því einkis óska jeg
fremur en lifa í sátt og samlyndi við
yður.
Það er sameiginleg skylda okkar að
sjá um fegrun bæjarins, og því vil jeg
ráða yður að koma heldur með skyn-
samlega uppástungu í bæjarstjórn um
það, hvernig hægt sje að koma burtu
hinum verstu mykjuhaugum, heldur
en að koma fram á þennan hátt, því
að það vill nú svo illa til, að verstu
mykjuhaugarnir eru eign yðar, Th.
Jónassens justitsráðs, Bierings bæjar-
fulltrúa og mín. Það gæti vel verið
að Þjóðólfur kæmist að þessu og segði
frá því, og það væri til skammar fyrir
bæjarstjórnina“.
Hógvært svar
Finsen bæjarfógeti svaraði þessu
brjefi kurteislega og hógværlega hinn
23. mars. Hann viðurkennir að ástæð-
ur þær, er Thomsen færði fyrir því,
að hann gæti ekki flutt hauginn fyrir
1. maí, sje á rökum reistar, og fram-
lengir því frestinn til 20. maí.' En
að lokum segir hann: „Með tilliti til
hinna ótilhlýðilegu og móðgandi orða
í brjefi yðar, hefi jeg fundið ástæðu
til þess að skrifa stiptamtinu þar um“.
Og svo endurtekur hann að hann vilji
fá vitneskju um hvar Thomsen ætli
framvegis að hafa haug sinn „hvort
sem um nautamykju eða hrossatað er
að ræða“.
Mykjuhaugar í Miðbœnum
Nú leið og beið fram til 1. maí. Þá