Lesbók Morgunblaðsins - 14.03.1948, Blaðsíða 7

LESBÖK morgunblaðsins
447
erfiðasta og viðkvæmasta hlutverk,
sem stjórnmálamenn og þjóðir hafa
tekið upp hjá sjer að leysa.
Vjer skulum hafa hugfast, að það
eru ekki nema fá ár, síðan byrjað
var á því. Vjer gerðum nokkra samn-
inga á hernaðartímum. Þar er svo á-
kveðið að komið skuli á alþjóðabanda
lagi, en allt er þar mjög laust í reip-
unum, að eins undirstöðuatriði.
Og hvernig er þá umhorfs þegar
vjer ætlum að fara að koma þessum
fyrirætlunum í framkvæmd? Þá er
svo ástatt, að engin stórþjóðin, sem
að þessu stendur er viðbúin að leggja
fram alla sína krafta til þess.
í Kína er hver höndin upp á móti
annari. Enn er ekki til nein ábyrg
stjórn, sem komið getur fram fyrir
hönd alls Indlands. Arabisku þjóðirn
ar eru sundraðar í mörg smá ríki.
Engin stjórn er í Þýskalandi. — í
Frakklandi, Ítalíu, Spáni og Portugal
og víðast hvar í Mið-Evrópu og Balk-
an, eru nýar stjórnir, hvergi nærri
fastar í sessi.
Breska heimsveldið stendur á tíma-
mótum stórkostlegrar nýsköpunar.
Rússland er nýtt ríki, eins og vjer
vitum. Bandaríkin eru nýtt stórveldi.
En það eru menn frá stjórnum þess-
ara ríkja, sem eiga að gera fyrstu
friðarskipan heimsins og alþjóða-
bandalag og flestir þessir menn eru
óvanir alþjóða samstarfi og stjórn-
málum.
Það er nauðsynlegt að gera sjer
grein fyrir því hve óhemju vanda-
samt er það verk, sem þeir hafa tekið
að sjer. Að eins með því móti er
hægt að leysa það og koma í veg fyrir
óbætanleg mistök.
Vjer erum nú staddir á þeim tíma-
rnótum, þar sem allt mannkyn er
fremur sameinað í þjáningu, heldur
en í samstarfi fyrir alþjóðaheill.
Vjer erum í vandræðum með aö
finna grundvöll fyrir alþjóðasamstarfi
til varnar friði, rjettlæti og velferð
mannkynsins. Og allsherjarfriður er
ekki nærri enn. Á sex árum tókst
Hitler að steypa gjörvöllum heimi í
stríð. Ekki vantar samtökin þegar
um styrjaldir er að ræða!
Vjer verðum einnig að hafa hug-
fast að margir hafa tilhneigingu til
þess að vilja koma á einni allsherjar-
stjórn og allsherjarlögum fyrir heim-
inn. Þetta er versti þröskuldur fyrir
friði. Þr j vcrður sífelt óánægja og
i..-icití'.r cf einhver reynir að
j ong/a sínu stjórnarfari upp á allan
heiminn.
★
VERA MÁ, að einhvern tíma reki að
því að allar þjóðir heims safnist sam-
an undir einni stjórnarskrá. — En
skyldi það einhverntíma takast þá
mega menn vera vissir um, að það
verður ekki nein af þeim stjórnar-
skrám, sem nú eru í gildi.
Þegar sameiginleg alheims menn-
ing er fengin, þá mun hún staðfesta
grundvallaratriði um rjettlæti og
mannrjettindi. En þau grundvallar-
atriði verða í öllu, bæði í framsetn-
ingu og framkvæmd, önnur en þau,
sem nú gilda hjá nokkru sjerstöku
þjóðfjelagi.
Þegar heimurinn hefur sameinast
lýtur hann ekki stefnuskrá kommún-
ista, ekki jafnaðarmanna, ekki auð-
valdsins, ekki lýðræðismanna. Það
verður heimur, sem lýtur öllurn þess-
um stefnum í sameiningu.
Ef varanlegur friður á að verða,
þarf heimurinn að vera sameinaður,
en þó ekki samsteypt heild. — Það
verður að vera heimur þar sem allar
skoðanir eru viðurkendar og friðhelg-
ar, hversu sundurleitar, sem þær eru.
Vjer verðum að minnast þess að vjer
erum ekki guðir. Vjer erum að eins
menn. Þess vegna þarf enginn að
halda að hann geti skapað einn heim
eftir sínu höfði. Og ef S.þ. setur sjer
það ekki sem aðal markmið, að gera
öllum skoðunum og stefnum jafn hátt
undir höfði, þá er alheims styrjöld
vís.
Þetta markmið felur það í sjer, að
engin þjóð nje þjóðasamsteypa, má
reyna að troða lífskoðunum sínum
upp á aðra. Og það hefur tvöfalda
þýðingu. Þegar engin þjóð reynir að
troða lífsskoðun sinni upp á aðra, þá
er hver þjóð frjáls að því að taka þá
lífskoðun, sem henni sýnist. Ætli ein-
hver þjóð að brjóta í bág við þetta,
þá sje allar þjóðir skyldar til þess að
snúast gegn henni.
í heiminum eru og hlýtur að verða
mörg og ólík þjóðmenning. Ef Norð-
urálfan, Rússland, Kína, Indland,
Arabaálfan, Norður-Ameríka og Suð-
ur-Ameríka eiga að vera í bandalagi
framvegis, þá verða þær fyrst að við-
urkenna þann sannleika, að góðir vin-
ir eru góðir nágrannar.
Vegna þess hvað þjóðhættir eru
margbreytilegir, þá er ekki hægt að
bræða þá saman og steypa upp úr
þeim eina heimsheild.
En þjóðirnar geta bundist samtök-
um, myndað lauslegt samveldi. Og al-
heimsfriður helst, þegar þeir, sem
mest hafa völdin, kunna að halda
öllum völdum í skefjum, sínum eigin
völdum líka, og viðurkenna og láta í
friði skoðanir og Jífsvenjur annara.
íW
MARS
Lœgöu gjólu Ijúfa sól,
líka njólu skugga,
kysstu fjólu klömbrað ból,
kalinn hól og glugga.
Ldttu tsa-landi að
Ijósa-áísir fljúga,
svo þœr lýsi láðið það
lengi ísar þrúga.
BENEDIKT EINARSSON,
Miðengi.