Lesbók Morgunblaðsins - 20.03.1949, Blaðsíða 11

dýrt var þó enn að stunda þar
nám. Oxford-háskóli er enn dýr-
asta mentastofnun í heimi, árgjald-
ið minst 350 sterlingspuna. É'ess
vegna ákvað stjórnin svo í hinum
nýu fræðslulögum, að hermenn og
aðrir, sem væri illa stæðir, skyldi
njóta forrjettinda um styrk.
Stjórnin sá líka um það, að allir
aðrir háskólar gæfi hermönnum.
kost á að halda áfram námi. Hver
háskóli var skyldaður til þess að
taka 9 af hverjum 10 stúdentum úr
hópi hermanna. Afleiðingin varð
sú að 1945 voru fleiri stúdentar í
Oxford en nokkuru sinni áður, og
mjög sundurleitir. Þar voru menn
frá 18—40 ára aldri. Þeir voru frá
kastölum baróna og úr hreysum
verkamanna og skoðanir þeirra og
lífsviðhorf var mjög ólíkt.
Flestir þeirra höfðu orðið fyrir
skakkaföllum í stríðinu. Þeir, sem
ekki höfðu verið í bardögum.
höfðu fengið að kenna á skelfing-
um loftárásanna. Hinir yngstu, 13
ára piltar, sem ekki höfðu verið
í hernum, höfðu líka fengið smjör-
þefinn af stríðinu, en þeir voru
lang fæstir. Meðalaldur háskóla-
borgara var nú 26 ár, og það hlaut
að hafa úrslitaþýðingu fyrir skóla-
braginn. Hermennirnir voru al-
vörugefnir og hugsuðu um það eitt
að ljúka námi. Tími Ijettúðar og
ærsla var um garð genginn. Menn
forðuðust skemtanalífið, enda
höfðu fæstir úr neinu að spila, þar
sem þeir voru þarna með fjár-
styrk frá stjórninni.
Sú breyting varð á háskólalíf-
inu, og er merkileg, að menn gerð-
ust miög trúræknir. í stjórnmál-
um voru menn alvörugefnari og
þroskaðri en áður. í stúdentafje-
laginu voru áhöld um jafnaðarm.
og íhaldsmenn. Þar var líka örlítið
brot hávaðasamra kommúnista
Það er máske augljósasta dæmið
um þá breytingu, sem orðin er á
Oxford, að verkamannssonur var
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS " ; ‘ v 151
'í í - ■ ■ rtjf
nýlega kosinn forseti hins virðu-
lega stúdentafjelags.
Sumum þótti þessi breyting á
háskólalífinu síður en svo til batn-
aðar. Gömlum Oxford-stúdentum,
sem mundu gleðina og glauminn
þar, þótti skömm til koma. Þeim
fanst lítið bragð að því að nú
skyldi hætt að fleygja tómum
kampavínsflöskum út um glugga,
í höfuðin á saklausum vegfarend-
um, og að rífa hjálmana af höfð-
um lögreglumanna á tyllidögum
háskólans. Þeim fanst þetta nýa
alvörugefna líf ósæmandi fyrir há-
skólann. Blöðin tóku jafnvel undir
þetta og sögðu að þarna skorti hinn
rjetta stúdentaanda. En Oxford
tók ekkert mark á þessu, Ijet dóma
annara sem vind um eyrun þjóta,
og sýndi með því, að á einu sviði
hafði engin breyting orðið.
Afturkippur.
Samt fór það nú svo, að aftur tók
að sækja í sama hórfið. Lítill hóp-
ur manna endurvakti þá skoðun, að
hægt væri að skaðlausu að sam-
eina störf og skemtanir. Voru í
þeim hópi aðallega hinir list-
hneigðu og skáldlegu stúdentar,
Þeir Ijetu mikið á sjer bera, voru
uppivöðslusamir og ofstopafulhr
og ljetu að minsta kosti til sín
heyra, þótt þeim yrði máske ekki
mikið ágengt. Þeir drógu dár að
þeim stúdentum, sem voru iðnir
við námið. Þeir voru á knæpum
og töluðu hátt um hugsjónir sínar.
Þeir gáfu út æsingarit og stofnuðu
óhófsfjelög og stofnuðu til soll-
skemtana, sem stóðu heilar nætur.
í lok ársins 1947 viðurkendu hin-
ir harðvítugustu gömlu Oxford-
stúdentar, að hinn forni gleðskap
ur hefði að nokkru leyti færst inn
í skólalífið aftur, en að sá gleð-
skapur væri ekki heppilegur.
Fyrir stríð höfðu íþróttamenn í
Oxford verið annálaðir fyrir sín
hátíðahöld. Það þótti svo sem sjálf-
sagt að sla upp glaumi í hvert sinn
sem þeir höfðu keppt, hvort sem
þeir sigruðu eða voru sigraðir. Á
þessu bar lítið eftir stríðið, en
þessi bragur var þó endurvakinn.
í sumar sem leið voru gerðar svo
miklar skemdir á háskólanum að
stjórn skólans dæmdi ofstopamenn-
ina í þungar sektir og blöðin töl-
uðu um „óheyrð skrílslæti í Ox-
ford“. Jafnvel þeir, sem höfðu álas-
að Oxford áður fyrir of mikla al-
vörugefni, sögðu nú að alvaran
gæti verið góð með öðru!
Hvað verður?
Á næsta ári munu allir hermenn
horfnir úr skólanum. Og þá vakn-
ar þessi spurning: Tekst að varð-
veita hjá hinni nýu kynslóð, sem
sýrð er af efnishyggju, anda mann-
úðar og þolgæði? Oxford hefír
staðist margar straumbreytingar
áður. Ef það fær staðist þessa
straumbreytingu, mun það enn geta
orðið leiðarstjarna í því myrkri.
sem grúfir yfir vestrænni menn-
ingu.
^ ^
Göngumóðum manni þvkir gott
að tylla sjer niður. Fakírinn hefii
sæti með sjer þegar hann ferðast.

i