Lesbók Morgunblaðsins - 24.04.1949, Page 15

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
219
j-^oró
HARÐIR þorskhausar voru mikið
etnir á landi hjer alt fram á þessa
öld. Hver einasti haus var hirtur
í veiðistöðvunum og seldir voru
þeir um allar sveitir. Sjálfsagt hef-
ur þessi nýtni á fiskifangi verið víð
ar en hjer á landi. Sögn er til um
þaðr að Friðrik konungur VIII. hafi
etið harðan þorskhaus hjá bónda
í Færeyjum. Nú hefur þorskhausa-
át að mestu lagst niður, en með
því týnast úr málinu öll þau heiti,
sem fóiust í hertum þorskhaus. Svo
er um margt fleira, sem þyrfti að
gefa gaarn, áður en það er um
seinan. — Þessi voru heiti í þorsk-
haus:
Tálknið: tálknbein, fanir tönn-
ur, köttur, munnamagi, illa gelgja,
gelgjubein og nálbein. — Kiun: roð,
Pjetursbeita, granabein, (sumir
sögðu kúagrön), kerlingarspónn,
kjálki, kjálkafiskur, bógfiskur,
(langfiskur), meyjarsvunta, kinn-
fiskur, holufiskur, innfiskur, auga,
augasteinn, kinnbein. — Háiakki:
hnakkakúlur, holufiskar 2, lúsa-
brjóslc, kvarnir 2, krummabein. —
Auk þessa eru himnur, sem jeg
ekki kann nafn á. Gaman væri ef
einhver kynni önnur og fleiri nöfn
að bæta hjer við.
Nálbeinin voru notuð fvrir nál-
ar. Rauf eða gat var gert í gildari
endann, sem gilti fyrir nálaraugað.
Seinna voru þau höfð fyrir hnokka.
Gildi meyjarsvuntunnar mun nú
kk
cuió
bróðursonar síns, en föður míns,
að Fagurhlíð í Landbroti, um 1887.
Jeg hef gleymt mannanöfnum,
sem Eiríkur nefndi í sambandi við
söguna, svo sem nai'ni söguhetj-
unnar og einhverra hans nánustu,
sem hann kvað verið hafa vask-
leikamenn. E. E.
að mestu leyti fallið í fyrnsku á
landi hjer. Hún var notuð fvrir
veðurspá. Mjög var það einföld
veðurspá, en sá kostur fvlgdi að
veður þótti fara eftir spánni. Aðal
vandinn var að ná svuntunni ó-
volkaðri. Svo var henni brugðið
snöggvast upp í sig og spáir. síðan
lesin af. Þetta mátti endurtaka sjö
sinnum og spá þannig fynr vik-
una. En misnotkun var að revna
oftar og þótti hefna sín. — Mundi
hún ekki vera handhægt áhald á
veðurstofunni?
Jónas Jóhannsson,
Öxney.
4* ÍW
BRIDGE
SUMIR eru ragir við að „svína“, enda
eru líkurnar oftast jafn miklar að það
mishepnist, eins og það lánist. Sje unt
að komast hjá því, ætti menn að taka
þann kostinn. í dæminu hjer á eftir
mundu þó líklega flestir freistast til
þess að „svína“ tígii, en þá er spilið
tapað.
S. D, G, 7, 2
H. 9, 3
T. A, D, 4
L. K, 10, 8, 6
S. 5, 4
H. G, 8, 7, 4
T. G, 9, 7
L. D, 7, 4, 2
N
V A
S
S. 6
H, K, D, 10, 5
T. K, 10, 8, 6
L. Á, G, 5, 3
S. Á, K, 10, 9, 8, 3
H. Á, 6, 2
T. 5, 3, 2
L. 9
Sagnir voru þessar:
s. V. N. A.
1 sp. pass 2 sp. pass
4 sp. pass pass pass
Vestur spilaði út L 2, Suður ljet 6
úr borði og Auslur tók með gosa. Hann
sló svo út hjarta og Suður drap með
ásnum, og sló svo út lágu trompi og
drap í borði með gosa. Síðan sló hann
út laufkóngi! Austur varð að fórna
ásnum og Suður trompaði og kom svo
borðinu inn á tromp. Þá var spilað út
lauftíu og Suður fleygði tigli í hana.
Nú var laufátta fríspil og i hana fór
annar tigull Suður vann þannig spilið
— misti ekki rjema briá slag:, tvo í
laui: og eina í hjarta.
Til þess aS vera í sannleika .^tjett-
vís‘\ verSur maSur jafnframt aS vera
„þjóSvís“. Þetta eru engin ný sann-
indi. ÞaS er svo gamalkunnugt, áS
þaS kemur skýrt fram i hinni fornu
dæmisögu um uppreisn limanna gegn
maganum, sem Livius segir, aS
Mencnius Agrippa hafi sagt alþýÖ-
unni í Rómaborg áriS 494 f. Kr., þeg-
ar hún i deilunni viS höfSingjana
hafSi flutt sig til Fjallsins helga og
œtlaSi aS segja sig úr lögum viS þá.
En alþýSan þá var svo þroskuS, aS
hún Ijet sannfœrasl af þessari ein-
föKu dœmisögu, og saettir komust á.
Ef vjer lítum a þaö, sem gerist hjer
á landi og víbsvegar um heim á vor-
um dögum, þá sjáum vjer, aS þcir,
sem hast tala og gala, prjedika ein-
mitt stjettabaráttu, baráttu einnar
stjellar viS aSra um hagsmuni og
völd, völd og hagsmuni, í staS bar-
áttunnar fyrir þvi áS samrýma og
samrœma stjeltarhagsmuni og þjóSar-
hagsmuni — samstilla hagsmuni
stjeltanna, til gagns fyrir þjóSina i
heild sinni.
Jeg skal ekki skýra þetta nánar,
en aSeins líta á afleiSingarnar. Ef
jeg má nota ófullkomtia samlíkingu,
þá vil jeg líkja þjóSinni viS hljoS-
fœri. Stjettirnar eru nóturnar á hljóS-
fœrinu Hver nóta hefir sinn tón og
til þess áS hljoSfœriS sje i góöu iagi,
verSur hver nóta aS vera rjett stillt í
hlutfalli viS aJSra. ÞjóSlifiS er þau
lög, sem Leikin eru á hljóSfœriS hverja
líöandi stund. ÞaS má Leika góS Lög
og vond lög, andrík lög og andstyggi-
lega auSvirSileg lög. ViS sjáum hvern-
ig þaS iag verSur, sem hamraS er á
einar tvœr eSa þrjár nátur, sem ef
tiL vill hljóma falskt í þokkabót.
GuSm. Finnbogason dr.