Lesbók Morgunblaðsins - 27.11.1949, Blaðsíða 9
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
533
íyrir það hvernig þar mætast gamli
og nýi tíminn. Auk þess á borgin
sjer merkilega sögu. Þar er háskóli,
stoínaður 1451, og eru þar milli
4 og 5 þús. stúdenta. í Edinborg er
hin fræga gata Princess Street, sem
þykir einhver fegursta gata í
heimi. Þar sem hún er, var áður
vatn..
Skotland er yfirleitt hálent og
lirjóstugt. Alt landið er talið vera
um 19 miljónir ekra, en þar af eru
rúmlega 14 milj. ekra fjöll, heið-
ar og mýrar. Þess vegna hefir
fjöldi fólks flutt úr landi. Nú er
talið að íbúar þar sje um 5 miljónir,
cjr erlendis eru 20 miljónir Skota.
Þeir halda allir trygð við fóstur-
landið, eigi síður en íslendingar
þeir, sem fóru til Vesturheims.
Hálendingar eru yfirleitt fátæk-
ir, þvi að flestir búa á harðbalakot-
uin. Það var sagt um unga Hálend-
inga hjer áður, að þeir ætti ekki
annars úrkosta en fara í her
konungs eða gerast sjómenn Nú
er sama sagan þar eins og annars
staðar, að fólkið leitar úr sveitun-
um til borganna, til iðnaðarins og
fjölmennisins. Margir, sem lil
þekkja, halda þvi fram, að land-
bunaður i norðahverðum Halond-
um eigi sjer enga frámtið, vegna
þess h\aó jorðin sje lirostug og
grýtt. Og yfirleitt er það svo um
alt Skotland, að jörðin er mögur
og þarf óskapa fyrirhöín við að
rækta hana. Svo er veðrátta þar
líka hvikul, og einkum rignir mik-
ið á vesturströndinni.
Upphaflega hafa verið miklir
skógar í Skotlandi, en þeim hefir
verið eytt, svo að nú er ekki nema
5% af landinu skógi vaxið. En þar
eru stór flæmi af svonefndum
„dýraskógum“. Það eru yfirleitt
móar, mýrar og grundir, en eng-
inn skógur. Þarna eru friðlönd fyr-
ir ýmsar skepnur.
Þrír skógar hafa verið friðaðir
og eru þjóðareign. Þeir eru hjá
Glen Moor, Argyll og Glen Trool.
Annars má geta þess að ríkið á
7% af öllu landinu.
Meðal dýra í Skotlandi má nefna
„rauðdýrin", sem eru af sama
stofni og hreindýrin í Skandinavíu
(og hjer) og cariboo í Norður-
Ameríku. Þessi dýr hafa einkenni-
legar venjur. Hreinarnir fara sam-
an í hópum og eru oftast 20—60
í hóp, en enginn foringi. Ef þeir
þurfa að verja sig þá halda þeir
ekki saman, heldur hugsar hver um
sig. Simlurnar eru aftur í stærri
flokkum, alt að hundrað í hóp.
Elsta simlan er sjálfkjörinn for-
ingi hópsins og fer altaf á undan.
En svo hefir hún aðstoðarforingja,
og hann rekur altaf lestina þegar
þær eru á ferð eða flótta.
Dýrin haía mikil horn og fella
þau í apríl á hverju ári, en jafn-
harðan spretta horn að nýu. Þótt
undarlegt kunni að virðast þá nota
þau ekki hornin sjer til varnar.
Bæði hreinar og simlur hafa þá
bardagaaðferð að rísa upp á aftur-
fætur og reyna að berja andstæð-
ing sinn með framfótunum.
Þessi dýr liafast við á Cairgorms,
sem kalla má óbygðir. Þar hefir
nú rjúpan einnig sitt seinasta at-