Lesbók Morgunblaðsins

Ulloq
Ataaseq assigiiaat ilaat
Saqqummersitaq pingaarneq:

Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Qupperneq 4

Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Qupperneq 4
80 LESBÓK MORGUNBLAÐSINS nœljöm Jó‘ onóóon: Skdldkonan IJ Niðurl. Talið er að Helga væri ótrúíega víðlesin í íslenskum og enskum bókmentum, og henni notaðist vel að lesningu sinni, því hvorki skorti riæmi nje minni. Hún var þaul- kunnug ritum allra hinna meiri skálda íslenskra á nítjándu öld, og sömuleiðis þeim skáldum enskum og amerískum, er mest voru lesin fram yfir aldamótin, en líka sum- um, sem miður voru kunn. Er til einskis að þylja nöfnin. Eigi er þeim er þetta ritar ljóst hvort þau Þorsteinn Erlingsson og kona hans vissu hve mjög Helga dáði hann, en hvað sem um það er, þá var það Guðrúnu líkt að Þyrna sendi hún henni þegar þeir voru prent- aðir í þriðja sinni. Vakandi auga hafði Helga líka á hinum yngri skáldum, og þegar hún í fyrsta skifti sá kvæði eftir Davíð Stefáns- son, sagði hún er hún hafði lesið það: „Þarna er komin upp ný stjarna á skáldahimininn íslenska“. Er þetta eitt nóg til að sýna hve glöggskygn nún var á ljóð. Líklega hefir fundum þeirra Helgu Baldvinsdóttur og Jóns Ólafssonar aldrei borið saman, en segja má með fullum rjetti, að það væri hann sem uppgötvaði hve mikið skáld Úndína var. Hann birti fyrst kvæði eftir hana í Heimskringlu, og þegar hann hóf útgáfu Aldarinnar í Winnipeg vor- ið 1893 — skemtilegasta blaðsins sem út hefir komið á íslenska tungu — gerði hann ekki minna en að láta hana hefjast á kvæðaflokki eftir Úndínu. Reyndist hann þá jafnsnjall og Valtýr Guðmundsson tveim árum síðar, er hann ljet Eimreiðina hefjast á einu af snild- arkvæðum Þorsteins Erlingssonar. Um leið og Jón birti kvæðaflokk- inn í Öldinni, komst hann þannig að orði um Úndínu: „.... Vjer hikum ekki við að segja, að ekkert íslenskt skáld þyrfti að fyrirverða sig fyrir kvæðin hennar. Þau eiga fyrir sjer lengri aldur en blöðin sem þau birtast í; þau eiga framtíðarsæti í íslenskum bókmentum. Þau eru vottur um sterka náttúrugáfu og fegurðarsmekk; í einu orði: Þau sýna að Úndína er skáld. Vjer kunnum henni þökk fyrir kvæðin sín, og fyrir sakir íslenskra bók- menta hvetjum vjer hana til að rækja þessa gáfu sína“. Síðar mintist Jón hennar á öðr- um stöðum, og ávalt með hinni sömu aðdáun. Það var þá, og lengi síðan, ekki á nema örfárra vitorði, hver Úndína var, og vel gætti Jón leyndarmálsins. Þó er það víst, að honum þótti leitt að mega ekki láta það uppskátt, hver hún var þessi íslenska kona, er svo vel orti. Hjer er þess að sjálfsögðu ekki kostur, að sýna það með dæmum til nokkurrar hlítar, hvert skáld Helga Baldvinsdóttir var. En ofur- litla hugmynd má gefa um það með því að taka erindi á víð og dreif. Öll eru kvæðin hennar þýð og við- kvæm, tónninn oft angurblíður, tilfinningarnar djúpar fremur en að hátt sje flogið, málið hreim- þýtt, látlaust og hreint, smekkur- inn í orðavali hartnær óskeikull, og ndína yfir öllum hennar ljóðum hvílir sjerstakur kvenlegur þokki og inni- leiki, með seiðmagni sem laðar les- andann og heldur honum föst- um. Svo skulum við þá snöggvast líta á kæðin, og fyrst heilsa Úndínu þar sem hún er stafnbúi hjá Jóni Ólafs- syni í hinu ágæta riti Öldinni. Þessi erindi nefnir,hún „Jólin um daginn“: Jeg man hversu dapurt um daginn og dauðalegt útlitið var, þá sorglega svipþunga blæinn öll sjáanleg tilvera bar; dimmt var, það sást ekki sólin, og samt voru þá komin jólin. Hríðin á húsþaki dundi og hálffylti gluggann með snjó, einmana í illviðri stundi eikin í líðandi ró, því geislandi græðandi sólin hún gat þá ei vermt hana um jólin. Mitt hjarta varð bugað af harmi er hátíð svo dapra jeg leit;; en vonin mjer bærðist í barmi og bæn mín varð örugg og heit, að ljómandi, lífgandi sólin þá lýsi er næst koma jólin. Það skáld, sem kann að yrkja kvæði, skapar því hæfilega lengd, gerir það hvorki of stutt nje of langt, og lætur hvert erindi binda annað í órjúfandi heild. Því á að jafnaði ekki að lima kvæði í sund- ur, heldur birta þau í heild, ef þess er nokkur kostur. En svo er sjaldan þegar kveðskapur er tek- inn upp í ritgerð. Hið átakanlega

x

Lesbók Morgunblaðsins

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Lesbók Morgunblaðsins
https://timarit.is/publication/288

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.