Lesbók Morgunblaðsins - 12.02.1950, Qupperneq 6

82
LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
(kvæðið er samtal karls og konu)
til þess að sýna, að ekki er stirð-
lega á haldið:
Hvað gerirðu, ástmey, ef að jeg
um ægi bláan kýs mjer veg
og bárur skilja okkur að,
en ættmenn þínir banna það,
að eins og nú þú unnir mjer *
þá eg er horfinn burt frá þjer?
Þó hafið skilji okkur að
og ættmenn mínir banni það,
og unni eg þjer sem ann jeg nú,
jeg alteins skal þjer vera trú
og meðan köld þig báran ber,
jeg bið án afláts fyrir þjer.
Helga tók nokkurn ^átt í kven-
rjettinda-baráttunni meðan það
mál var enn óvinsælt og hðsmenn
fáir. Þá (líklega um eða skömmu
eftir 1880) ritaði amerískur höf-
undur, George Noyes Miller, skáld-
sögu, The Strike of a Sex, málefni
þessu til framdráttar. Aldrei hefir
sá er þetta ritar sjeð ameríska út-
gáfu af þeirri bók, og hefir ekki
undir höndum annað en fyrstu
ensku útgáfuna, en hún virðist vera
stytt. Eftir henni að dæma er tæp-
lega unt að segja að sagan hafi
mikið bókmentagildi, en sem und-
irróðursrit hafði hún víst mikil
áhrif. Þessa sögu þýddi sira Magn-
ús J. Skaftason á íslensku og kall-
aði Verkfall kvenna, en í henni
er talsvert af kvæðum og mun
hann ekki hafa talið sig færan að
eiga við þau. Fell það í hlut Únd-
ínu að þýða kvæðin, og hefðu vart
aðrir gert það betur. Þetta er upp-
haf fyrsta kvæðisins í þýðingu
hennar:
Áfram til frelsis og framfara skjótt;
fögnum nú degi, því liðin er nótt.
Áfram til sigurs með alt okkar lið,
ekki má stanza, því skaðleg er bið;
ef traustið á mátt okkar sjálfra er
sett,
með samtökum verður þá baráttan
Jjett.
Það dugir ei lengur að krjúpa á
knje,
að konunni dregur þá maðurinn
spje,
hjer duga ei bænir nje brennandi
tár,
það best sýnir reynslan um mörg
þúsund ár. —
„Hart móti hörðu“, svo kerlingin
kvað,
er klettinum dauðlúin hallaðist að.
Til þess að ganga úr skugga um
það, hvað finnast kann af kvæð-
um Úndínu í vesturheimsblöðum,
þyrfti að leita í þeim með kost-
gæfni, einkum Heimskringlu og
Frcyju. Af stökum hennar má telja
víst að meginið sje nú að fullu og
öllu glatað, og hafa samt nokkrar
varðveist, t. d. þessi, kveðin 1875:
Burtu storðu ísa af
yfir forðum barst jeg haf
hingað vesturheiminn í,
hjartað brestur gleði því.
Hjer er önnur:
Veröldin mig voða-frekt
vefur köldum mundum,
það er ekki undarlegt
eg þó kvarti stundum.
Þá eru hjer tvær vísur um vor-
hret:
Ó, jeg kvíði komandi
kuldahríð á vordegi,
þetta hríðar-hretviðri
hrindir blíðu af jörðinni.
Sólarljóminn flýr oss frá,
förlast rómur glaður þá,
deyja blóm í maí má;
mjög er dómur þungur sá.
Svona er það, að oftast kennir
einhverds dapurleika í kveðskap
hennar. En þó er það svo, að hve-
nær sem á bjátar, þá sækir hún
þrótt og áræði í Ijóðin. Hún er
ekki lítils virði þessi gáfa, að geta,
eins og önnur skáldkona hefir orð-
að það, „kurlað kvöl í orð og kall-
að það sinn auð“. Til þess hafði
Úndína ærna getu. Og víl er ekki
að finna í hennar Ijóðum:
Að heyja stríð með hreysti, það
helst minn andi kýs,
og horfa stöðugt þangað sem laun-
in eru vís,
og gugna ei þó dimmi og gleðin
deyi brott,
og geta dulist heiminum — ó hvað
það er gott.
Að gleðiboði geng jeg, —. þar glvm-
ur kætin há —
þá get jeg líka hlegið, svo enginn
vita má
hvað hjarta mína svíður, hvað
harmur minn er sár,
hvað höfði mínu þrengja hin óburt-
runnu tár.
Á þjóðhátíð íslendinga í Blaine
vestur við Kyrrahaf 2. ágúst 1937,
var Helga beðin að flytja kvæði,
en þá hafði hún fyrir löngu lagt
kvæðagjörð á hilluna, enda komin
fast að áttræðu. Þó mun henni
hafa verið það óblandin ánægja a§
verða við þessari ósk, og nú var
það á allra vitorði, sem svo vel og
lengi hafði verið dulið, að hún
hafði verið Úndína. Það kvæði, er
hún þá flutti, og engin ellimörk
sýnir, mun hafa verið hennar síð-
asta, og því fer vel á, að niður-
lagserindi þess sjeu látin verða nið-
urlag þessarar ófullkomnu frásagn-
ar um dulnefndu skáldkonuna, sem
eitt sinn heillaði ljóðelska landa
sína, báðumegin Atlantshafsins, og
lengi mun eiga sitt eigið horn í
bókmentareit nítjándu aldar: