Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1950, Síða 1
Dómkirkjuprestur kærir sendimenn
stiptamtmanns íyrir
HELGIDAGSBROT
ÁRIÐ 1785 var ungur Þjóð-
verji, Hans Christof Dietrich Victor
von Levetzow, gerður að stiftamt-
manni yfir íslandi. Hann var fædd-
ur í Mecklenburg, en 16 ára gamall
hafði hann orðið hirðjunkari við
hirð Júlíönu Marju ekkjudrotning-
ar í Danmörk. Nú var hann orðinn
Kammerherra. Hann hafði komist
inn í þá deild Rentukammersins,
sem hafði með höndum verslunar-
mál íslands, Finnmerkur og Græn
lands. Hann hafði verið sendur til
íslands 1779 ásamt Þórði Þórodds-
syni heyrara, til þess að kynna sjei
íslandsmál, og aftur hafði hann
verið sendur hingað 1784 ásamt
Magnúsi Stephensen til þess að at-
huga um bjargráð vegna Skaftár-
eldanna. Hafði hann því kynst ís-
landi og íslenskum málum nokkuð.
En þó hafði Jón Eiríksson konfer-
entzráð svo slæmt álit á honum, að
hann hótaði að skifta sjer ekkert af
íslandsmálum eftir að hann væri
orðinn valdsmaður.
Espholin segir um Levetzow að
hann „þótti ei mjög lærður eða
reyndur, en skarpur og gjarn til
r~\i
Hannes biskup Finnsson.
framkvæmdar, braust fyrir fleiru
en sumir vildu hjer landsmenn; var
og kallaður maður bráðlyndur; lít-
ill maður, fríður sýnum og ljett-
látur í umgengni meðan honum
mislíkaði ekki; berr og óslægur.“
Magnús Stephensen, sem lengi
átti mikið saman við hann að sælda
og varð stundum fyrir barðinu á
honum, ber honum þó fremur vel
söguna. Segir hann lítt kunnug-
an lögum, örlyndan mjög í bráð og
þá fljótfæran, „en þar hjá góðan
mann að hjartalagi og sáttgjarnan".
Hann hafi talið sig íslendingum
miklu æðri að hyggindum eigi síð-
ur en valdi og hafi sumum eldri
orðið það á.
Aðrir kalla hann drotnunargjarn-
an stórbokka, stórlyndan, fljótfær-
inn og ranglátan. „Bæði uppruni
hans og uppeldi það, er hann hafði
fengið, svo og vegtyllur, sem hon-
um höfðu hlotnast ungum og ó-
reyndum, gerðu það að verkum, að
hann hafði mikið álit á sjálfum sjer
og áleit sig hafinn yfir landslýð
allan.“
Hann var einráður mjög og þótt-
ist hafa alt vald í hendi sjer. Lenti
hann því í brösum við marga. En
sögulegust urðu viðskifti þeirra
Hannesar biskups Finnssonar. Tók
Hannes mannlega á móti, og má
segja að hann stóð þar fremstur ís-