Lesbók Morgunblaðsins - 05.03.1950, Page 5

LESBÓK MORGUNBLí\ÐSINS
129
veg farið eftir hinum konunglegu
íyrirmælum.
Viljið þjer ekki íhuga hvílíkt ör-
yggisleysi í rjettarfari stafaði af
því, ef æðstu yfirvöld tæki málin
þegar af undirrjetti og afgreiddu
þau sjálf með úrskurði?
Tilskipun 12. mars 1735 mælir
svo fyrir að sektir fyrir helgidags-
brot skuli þegar innheimtar mis-
kunnarlaust og án manngreinar-
áhts. Og þar sem pósturinn fór út-
úrkrók og Markús Jónsson tók upp
hjá sjálfum sjer án skipunar frá
yður, ásamt förunaut sínum, að
rjúka á ósvífinn hátt frá Viðey
meðan samhringt var til hámessu,
þá verð jeg að skora á yður að
fela landfógeta að innheimta sekt-
irnar, ef þeir reynast sekir, og af-
henda þær dómkirkjuprestinum,
svo að hann geti gefið skýrslu um
þær samkvæmt fyrirmælum 1. júlí
1746 i'rá biskupinum yfir íslandi.
JAFNFRAMT þcssu sendi biskup
skýrslu um málið til Kansellísins
og bað um úrskurð þess. Höfðu þá
báðir málsaðilar snúið sjer þang-
að Úrskurður Kansellísins kom
ekki fyr en árið eftir og var birtur
í brjefi til Levetzow 26. maí. Brjef-
ið er á þessa lcið:
— Biskupinn í Skálholtsstifti, hr.
Hannes Finnsson hefur sent hing-
að skýrslu ásamt fylgiskjölum, og
sjest á henni að hr. Kammerherr-
ann hefur með úrskurði 23. apríl
f á. veitt dómkirkjuprestinum Guð
-mundi Þorgrímssyni ávitur fyrir
það að hann hafði, samkvæmt til-
skipun um helgidagshald, kært þrjá
menn er ferðuðust á helgum dög-
um meðan á guðsþjónustu stóð.
Þeiman úrskurð hafið þjer sent
landfógeta með skipun um að birta
hann prestinum.
Vipt er það, að póstar verða að
h.raða ferðum og ferðast jafut helga
daga sem virka, og að þjer getið
hagað póstferðum eftir eigin vild.
En þar sem prestur hafði ástæðu
til að ætla að pósturinn færi slnna
eigin ferða, þar sem hann fór ekki
hina venjulegu póstleið, þá var
prestur í vanda staddur, þar sem
honum ber að kæra alla, sem ferð-
ast um helgar. Það er þess vegna
síst að undra að prestur kærði
manninn fyrir landfógeta til þess
að fá úr því skorið hvort póstur-
mn hefði verið í embættiserindum
eður eigi, og hvort hann væri sek-
ur um helgidagsbrot eður eigi.
Eftir málavöxtum verður að
telja að dómkirkjupresturinn hafi
gert skyldu sína, þegar hann kærði
Sigvalda Sæmundsson póst fvrir
landfógeta og bar honum á brýn
helgidagsbrot, þar eð hann fór fram
hjá Laugarneskirkju á pálmasunnu
-dag um messutíma og presturinn
varð að álíta að hann væri ekki í
pósterindum.
Eigi verður heldur sjeð að dóm-
kirkjupresturinn hafi gert nein af-
glöp er hann kærði Markús Jóns-
son hraðboða, og Ólaf Bjarnason,
sem ferjaði hann, fyrir það að þeir
hefði farið frá Viðey í þann mund
er samhringt var til guðsþjónustu,
allra helst þegar þess er gætt, að
það var undir áliti yfirvaldsins
komið livort þessir menn skyldu
dæmdir til að greiða sektir, eður
eigi.
Dómkirkju'presturinn hefur bví
haft ærnar ástæður til að breyta
eins og hann gcrði. En framkoma
yðar, hr. Kammerherra í þessu
máli, verður að leljast ósæmandi,
eigi aðeins vegna þess að þjer gefið
prestinum áminningu — en það
hefði biskup átt að gera ef þörf
krafði — heldur og vegna þess að
þjer takið máhð úr höndum þess
cmbættismanns, cr konungur hef-
ur falið að fara mcð slík mál, scm
sje landíógeta.
Jafnframt því að tilkymia yður
þetta, verður einnig að áminna yð-
ur um að hegða yður eldu svo við
andlegrar stjettar menn eftirleiðis,
að þjer viðhafið orð, ^gm, fá illa
samrýmst metorðum yðar og því
embætti, sem yður hefur verið trú-
að fyrir. ,, /; T
VERRI útreið gat stiptamtmaður
tæplega fengið. Hann er eigi að-
eins víttur fyrir það að hafa farið
með lögleysu og yfirg^ng, þcldur
er hann hirtur í orðum eins og ó-
vandaður frumhlaupsmaður.
Mál þetta sýnir glögglega hver
viskumunur var þeirra stiftamt-
manns og biskups. En það bregður
einnig upp mynd af því hvernig
sumir erlendir valdsmenn þóttust
geta skákað hjer í konungsvaldi,
og skókuðu oft þegar enginn ís-
lendingur varð til þess að reisa
rönd við þeim.
Atvikin, sem málið reis út af
munu nú talin lítilsverð, vegna
þess hvernig komið er um helgi-
dagahald. En þar var þó meira í
húfi, því að háyfirvaldið gerði sig
að einræðisherra og kvað upp geð-
þóttaúrskurð. Vörn biskups er því
vörn íslendinga gegn ofbeldi, og
er einn þátturinn í sjálfstæðisbar-
áttunni. Þess vegna er málið merki-
legt. Á. Ó.
(Hcimildir: Brjcfabók Hanncsar bisk-
ups Finnssonar. — Brjcf til Skúlholts-
biskups í Þjskjs. — Lovsamling for Is-
lcnd II, III, IV. — Brjefabók stiftamt-
manns. — Jón Helgason dr.: Hanncs
Finnsson. — Árbækur F.spholins XI.
— Magnús Slcphcnscn, sjúifsævisaga).
V V V.
Sjómaður kom henn úr laiigri ferð
og fyrsta verk hans var að hringja til
vinkonu sinnar. Hann-vat licldúr en
ckki dauíur í dúikinn, cr hann köm
til fjclaga síns, sem beðiö haíði eftir
honum ú meðan. , ^
„Ilún ætlar að fara að gjya.sig".
Kærðu þig kollottan um þáð,Áiðg ér
til af stulkunum". -"■-i -* •
„ Já — en — en huá ætlár áð giffc-
ast mjer“. •,* r> ■
ebne : ít/u