Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1950, Blaðsíða 5

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
617
að þakkarguðsþjónustur sjeu
haldnar um land alt á vissum degi,
að hafin sje útgáfa kirkjulegs
tímarits. Og loks,
að stofnað sje kristniboðsfjelag
„á sjálfu Lögbergi, þeim hinum
sama stað, þar sem kristin trú var
á sínum tíma lögtekin.“ Telur hann
það vera „kórónu alls hins“ og ver
lengstu máli til að rökstyðja það.
Bæði sje það Guðs vilji samkvæmt
hinsta boði Jesú og kristni lands-
ins í hag. Þátttaka í kristniboði
myndi glæða trúarlíf í landinu,
enda hefðu ýmsir afbragðsmenn,
eins og til dæmis síra Jón í Möðru-
felli, Hálfdán prófastur Einarsson,
Helgi biskup Thordarsen og Hall-
dór prófastur í Hofi, sýnt fram á
það í orði og verki. Hann getur
ýmsra vandkvæða og fordóma í
sambandi við þetta mál, en ekkert
muni því þó að fótakefli verða.
„Það verður stofnað kristniboðs-
fjelag,“ segir hann, „til að kristna
heiðnar þjóðir, undir innlendri
stjórn, með innlendum samskota-
sjóði, til að kosta innlendan mann
til kristniboðs, á þeim stað hins
heiðna heims, sem sjálfum oss
kemur saman um.“ Sjálfur var
hann fús til að verða kristniboði,
hefði heilsa og aðstæður leyft.
Ritgerð síra Gunnars endar á
snjöllu ljóði, sem hefur að líkind-
um verið hans síðasta. Það er
svanasöngur deyandi Guðs vinar.
Eitt erindið er á þessa leið:
Sjá, til er annað frelsi frjálsra manna
en frelsi það, sem snertir stjórnarbót.
Eg á við frelsi sálarinnar sanna,
er syndafjötrin sporna hart á mót.
Og þetta er einmitt frelsið það hið fríða,
sem frjáls og göfug efla skyldi þjóð.
Því hnossi skyldi miðla meðal lýða,
sem meira er vert en eigið hjartablóð.
Hafði þá þessi ritgerð síra Gunn-
ars Gunnarssonar nokkra þýðingu?
— Komust tilíögur hans í fram-
kvæmd?
Ritgerðin átti mikimi þátt í að
vekja þjóðlegan áhuga og glæða
þakklæti til Guðs, sem lýsti sjer
svo fagurlega þjóðhátíðarárið,
mesta og sannasta fagnaðarár, sem
þjóðin hefur lifað.
Það drógst nokkuð að tillögur
hans kæmust í framkvæmd. Hann
lifði það ekki að sjá vonir sínar
rætast. Hann dó á „aðfangadegi
þjóðhátíðarinnar,“ en svo nefndi
hann árið 1873. Hann sá miklar
sýnir í árgeislum hins nýa dags
þjóðar sinnar, en þá var ævidagur
sjálfs hans að kvöldi kominn.
En sýnirnar urðu veruleiki. Von-
irnar rættust. Saga landsins var
rituð, sjerstök guðsþjónustugerð
haldin um land alt þjóðhátíðarsum-
arið. Ný sálmabók var gefin út
(1886) og kirkjulegt tímarit stofn-
að (1891). Og kristniboðsfjelag var
stofnað í sambandi við þjóðhátíð-
ina á Þingvöllum 1874. Það varð
að visu ekki iangært. Forustuna
vantaði. En með stofnun „Sam-
bands íslenskra kristniboðsfjelaga“
1929 rættist vonardraumur og spá
síra Gunnars.
—oOo—
SÍRA BJÖRN HALLDORSSON
talaði yfir moldum vinar síns. —
Margt höfðu þeir átt sameiginlegt
og verið nánir vinir, enda gætir
mikils trega í húskveðju síra
Björns. Þeir voru báðir sálmaskáld
góð, orðlagðir kennimenn og barna
-fræðarar, fylgdust af áhuga með
í sjálfstæðisbaráttu þjóðarinnar og
skrifuðu ýmislegt um öll þau efni.
Það átti fyllilega við um síra Gunn-
ar, sem sagt er um trúmanninn,
Björn prófast í Laufási: „Hann helt
fast við fagnaðarerindi Krists sam-
kvæmt skilningi kirkjunnar á því.“
Mikil vinátta var með síra Gunn-
ari og síra Matthíasi Jochumssyni.
Telur Matthías hann til sinna bestu
vina, í brjefi til Steingríms Thor-
steinssonar, Og í sjálfsævisögu
sinni segir síra Matthías, að síra
Gunnar hafi í skóla verið bekkjar-
bróðir sinn, sem hann „snemma
batt vinfengi við. Lásum við und-
ir það hálfu meira en skyldan
knúði til.... Síðari veturinn vor-
um við tveir einir í (presta) skólan-
um. Vorum við mjög elskir saman
og fræddum og örvuðum hvor ann-
an kappsamlega.“ Enn segir hann:
„.... sagði jeg engum manni, eftir
að ástvinur minn Gunnar Gunn-
arsson dó, frá leyndarmálum mín-
um eins og þau voru.“
Síra Matthías var staddur í Cam-
bridge á Englandi, er honum barst
írjettin rnn lát síra Gunnars. Orti
hann þá eitt af sínum andríkustu
og fegurstu erfiljóðum. Þykir mjer
hlýða að ljúka þessum þætti um
síra Gunnar með versi úr þeim.
„Guðleg sól, á Gunnars leiði
geislum stafa þú
öld af öld úr háu heiði,
helg og mild sem nú!
Því jeg hygg á þúsund árum,
þjóðar vorrar brann
ljós þitt ei á erfitárum
eftir betri mann.“
W W W ^
3L llm ra uís u r
VÍSU þessa kvað Harastaða-Einar um
flakkara í Dalasýslu:
Vergang þróa fer um frón
frækinn glófa-raftur
Hannes mjói hróðrarflón,
Hjela og Jóhann kjaftur.
Þau, sem um er kveðið voru: Hannes
stutti Hannesson, mesti glímumaður og
kvæðamaður (d. 1894); Gunna hjda
fJökkukind í Breiðafjarðardölum og
Jóhann stormur, eða stríðsmann, eða
kjaftur, alræmdur flökkukarl í Dala-
sýslu, hafði verið einn af fylgjurum
Jörundar hundadagakonungs. Seinna
kom Jóhann til Einars og bað hami
blessaðan að kveða sig og Gunnu hjelu
í sundur. Þá kvað Einar:
Hjela og Jóhann hafa sóað trygðum,
syndageitum síkafinn
sundursleit þau andskolimr.
„Hafðu margblessaður gert, Emar,14
sagði þá Jóhann,