Lesbók Morgunblaðsins - 31.12.1950, Blaðsíða 7

LESBÖK MORGUNBLAÐSINS ' 619
þeirra blaða, sem ekki vildu breyta
stefiiu sinni og helt það áfram að
láta áreiðanlegar frjettir ganga
fyri r öllu öðru. Á síðustu fimmtíu
áru n hefur fiokkaskiptingin orðið
glej gri og ný áróðurstæki, t. d.
útví rpið, hafa komið til sögunnar,
og við það hefur áhrifavald Times
minnkað. En þótt bein áhrif blaðs-
ins r.jeu nú minni, er hlutverk þess
í þj( ðfjelaginu ekki ómerkara. Þeg-
ar Lincoln ljet falla orð sín um
Times var vald þess mikið og því
beit'; óspart. Blaðið var frjálst og
óháð öllum flokkum, en það hafði
sko< anir, sem það fylgdi fram af
eldnóði. En á þessari miklu bar-
áttu og ófriðaröld hefir Times orð-
ið spakara. Það hefur eins og fyrr-
um kappkostað að flytja traustar
frjeitir, en í málaflutningi sínum
hefur það fyrst og fremst reynt að
sýöna veilurnar í öfgafullum skoð-
unum í þeirri trú, að með því að
sýna mönnum allar hliðar hvers
máls, stuðli það að auknum skiln-
ingi og samkomulagi. Svo vel hef-
ur því tekist að fylgja fram þess-
ari stefnu sinni, að það nýtur fulls
trausts allra flokka.
Sjál istæði Times.
Margar hættur steðja að sjálf-
stæði og hlutleysi blaða. Það hefur
þegar verið um það rætt, hvernig
Times losaði sig undan öllum
styrkjum, sem gerðu það háð skoð-
unum valdhafanna. Auglýsingar
eru ein helsta tekjulind blaða og
hafa auglýsendur oft reynt að
beita aðstöðu sinni til að hafa á-
hrif á stefnu þeirra, en þeirri hættu
tókst Times fyrir löngu að vísa á
bug. Á árurum 1845—46 var blað-
ið þ ígar orðið svo óháð þeim, að
það barðist með oddi og egg gegn
járn orautarbraski því, sem þá geis-
aði, enda þótt það hefði feikna-
miklar tekjur af auglýsingum jám-
brautarfjelaga. Var þetta eitt af
þvi, sem vakti athygli manna og
sýndi þeim, hve sjálfstætt og öflugt
blaðið var orðið.
Höfuðhættan er þó sú, að eigend-
ur blaða misbeiti valdi sínu, og
noti þau sem einkaáróðurstæki
sín. Einnig hefur gróðafýsn eigend-
anna gert mörg stórblöð nútímans
að áhrifalitlum skemmtiritum, þar
sem slúður er látið sitja fyrir frjett-
urn. Times er einkafyrirtæki, en sú
hefð hefur fyrir löngu myndast, að
eigandinn gerði enga tilraun til að
binda hendur ritstjóranna eða hafa
áhrif á hlutleysi blaðsins á annan
hátt. Árið 1923 var sett á stofn
nefnd, sem í eiga sæti meðal ann-
ars yfirbankastjóri Englands-
bankta, rektor All Souls College í
Oxford og einn yfirdómari. Á þessi
nefnd að sjá um, að engir eignist
hlutabrjef í Times, sem ekki vilja
gangast undir að viðhalda stefnu
þess og sjereinkennum. Er svo fyr-
ir lagt, að blaðið skuli vera óháð
öllum flokkum og stofnunum og
það skuli ekki vera rekið í gróða-
skyni.
Ýmislegt um Times.
Það hefur verið sagt um Times
að það fylgi alltaf þeirri stjórn, sem
situr við völd, að málum. Þetta er
vafalaust að miklu leyti rjett og
leiðir það af stefnu blaðsins. Það
er alltaf markmið þess að efla sam-
heldni þjóðarinnar og styrkja að-
stöðu ríkisins innanlands og utan.
Reynir það því alltaf að skýra sem
best og styðja stefnu stjórnarinn-
ar og draga úr öfgafullum ádeil-
um stjórnarandstöðunnar. Ekki er
það samt svo að skilja, að Times
fylgi öllu, sem stjómin gerir, en
hver sú stjórn, sem hefur meiri-
hlutavilja þjóðarinnar bak við sig,
getur treyst því að fá að njóta vin-
samlegs hlutleysis Times.
Það er mikil ástríða Englend-
inga að skrifa blöðunum brjef um
áhugamál sfn. Til dæmís um það
má nefna, að maður einn taldi sig
hafa sett met fyrir tveimur ár-
um í þessari grein, hafði hann
skrifað blöðum og tímaritum
21000 brjef og fengið 4500 þeirra
birt. Ekki fekk hann met sitt stað-
fest, því að aðrir þóttust hafa gert
betur. Brjefadálkur Times er mjög
frægur og hafa þar birst brjef, sem
mikil áhrif hafa haft á gang sög-
unnar. Brjef Nansens til Times ár-
ið 1905 hafði eins og kunnugt er
mikil áhrif á afstöðu Englendinga
og annarra stórþjóða til deilunnar
milli Norðmanna og Svía. Jafn-
vel einræðisherrann Mussolini
skrifaði Times til að svara ádeilum
blaðsins á hendur stjórn hans.
Flest eru þó brjefin um Ijettara
efni. Upp á síðkastið hefur til dæm-
is verið mikið deilt um járnbraut.
sem ítalir ætla sjer að leggja upp
á Matterhorn, en með því finnst
fjallgöngumönnum þessum göf-
uga tindi vera gerð mikil svívirð-
ing.
Brjefin eru eina efni í Times, sem
birt er undir nafni Allar aðrar
greinar eru nafnlausar og eru dul-
nefni ekki leyfð. Er þetta gömul
stefna blaðsins og á efalaust sinn
þátt í því að auka sjálfstæði þeirra,
sem í það rita. Ritstjóri Times er
með áhrifamestu mönnum lands-
ins, en nafn hans er hvergi að
finna í blaðinu og það er leitun
á manni, sem veit, hvað hann
heitir.
Times og sagan.
Times hefur sjerstöðu meðal
enskra blaða, en það er ekki að-
eins vegna þeirra áhrifa, sem það
hefur á málefni líðandi stundar,
heldur einnig vegna þeirra áhrifa
sem það hefur á ritun sögunnar. Á
hverjum ársfjórðungi er gefin út
nafna- og atriðaskrá yfir allt, sem
birtist í Times. Skrá þessi, sem
nær aftur undir miðja mtjándu öld,
er afar nákvæm og gerir manni
kleift að fletta á skammri stund