Lesbók Morgunblaðsins - 07.10.1951, Qupperneq 12

448
m LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
FRAIViTÍÐ
TVEIR amerískir vísindamenn, dr.
Roy R. Graves og John Stambough,
hafa fundið upp aðferð til þess að
geyma mjólk óskemda svo að segja
endalaust, án þess að hún sje höfð
í kælirúmi. Kýrnar eru mjólkaðar í
sótihreinsuð glerílát og síðan er
mjólkm gerilsneydd með því að
bregða henni í mikinn hita allra
snöggvast, eða sem svarar í 8 sek-
úndur Þessi hraða gerilsneiðing hef-
ir engin áhrif á bragð mjólkurinn-
ar nje gæði. Síðan er hún látin í
lokuð ílát án þess að loft komist að
henm.
Þessi aðferð hefir reynst ágætlega
og hefir mjólkin haldist óskemd í
níu mánuði. En kostnaður við þetta
er svo mikill, að aðferðin borgar sig
ekki þar sem greiðar samgöngur eru.
Á hinn bóginn getur þetta komið að
gagni þegar flytja þarf mjólkina um
óravegu. Hefir þessi mjólk t. d. ver-
ið flutt frá Bandaríkjunum bæði til
Alaska og Japan.
En svo er fundin önnur aðferð sem
getur orðið til þess að lækka mjólk-
urverð. Hún er í því fólgin að náð
er úr nýmjólkinni svo miklu vatni
nð ekki verður eftir nema þriðjung-
ur. Er mjólkin þá orðin eins og þykk-
asti rjómi. Á heimilunum er hún svo
ein þjóðsögn, að í Þorskafirði sje
skrímsl, hættulegt fyrir skip og
leitist við að hvolfa undir mönn-
um; hafi það oft sjest og sje þá
eins og skip á hvolfi. Er sennilegt
að skrímsl þetta sje ólgan í Kónga-
vökum.
Þorvaldur Thoroddsen getur sög-
unnar um samrensli við ísafjörð
og segir svo: „Kóngavakir eru
langur og djúpur áll í fjarðarbotn-
inum og verður þurt að þeim um
stórstraumsfjöru og er í þeim á-
kafur straumur; standa þær lík-
lega eitthvað í sambandi við flóð
og fjöru, því inni á löngum og
mjóum fjörðum, langt frá úthafi,
kcma a£ 1/1 sterkir straumar og
IVIJÓLKURSÐNAÐAR
aftur blönduð með vatni og verður
þá eins og nýmjólk og heldur öllum
einkennum sínum, því að lítill hiti
er notaður til þess að ná úr henni
vatninu. Þetta er ekki niðursoðin
mjólk, heldur mjólkurþykni.
Það er mjög skamt síðan að menn
komust upp á að fara þannig með
mjólkina. Fyrsta mjólkurþyknið
kom á markaðinn hjá amer-
ísku mjólkursamlagi í nóvember í
fyrra og notuðu 200 fjölskyldur það
að staðaldri í vetur sem leið, og all-
ur þorrinn af þeim kvaðst ekki geta
fundið neinn mun á þvi og ný-
mjólk. í mars s. 1. tóku svo tvö önn-
ur samlög að framleiða þessa mjólk,
og sagði þá helmingur neytenda að
hún væri betri en venjuleg mjólk.
Nú er farið að selja hana víðsvegar
um Bandaríkin.
Aðal kosturinn við þessa aðferð
er sá hvað mjólkin verður miklu
minni fyrirferðar og allur flutn-
ingskostnaður verður því minni en
ella. Það er munur á því að geta nú
notað einn bíl til mjólkurflutninga í
staðinn fyrir þrjá, einkum þar sem
flytja þarf mjólkina um langan veg.
Mjólkurbúðir geta líka verið miklu
minm en áður, og aldrei þarf að
vera með mjólk þar í opnum ílátum.
getur svo hafa haldist opin einhver
rifa, sem frá því í öndverðu var
í fjarðarbotninum; aur og leir hafa
borist burt og eigi getað sest þar
vegna straumhörkunnar. Kónga-
vakir þessar eru ekki neitt fjarska
djúpar, eftir því sem kunnugir
menn sögðu mjer; þær voru mæld-
ar þegar reynt var að slæða upp
lík Friðriks prófasts Jónssonar, er
druknaði í þeim 1840, en sögumað-
ur mundi ekki dýpið er hann sagði
mjer“.
Hjer hafa bæði þjóðtrú og vís-
indi reynt að ráða gátu Kóngavak-
anna, en mjer er nær að halda að
sú gáta sje enn óleyst.
Mjólkin er látin í pappakrúsir og
þeim má raða í hyllur eins og hverri
annari vöru. Hún hefir líka þann
kost, að hún geymist miklu betur en
nýmjólk, vegna þess að hlutfallslega
er meira í henni af mjólkursykri. Ei u
dæmi þess að hún hafi haldist ó-
skemd í kælirúmi í 26 daga. Hún
getur líka komið í stað fyrir rjóma
á heimilunum með því að nota hana
óblandaða og er bæði ódýrari en
rjómi og ekki jafn fitandi. Fyrir
húsmæðurnar, sem sækja mjóikina
og eiga að sjá um að hún skemmist
ekki, er það tvöfaldur ljettir að fá
hina samanþjöppuðu mjólk. Það er
t. d. munur á því að rogast með 6
kg. af nýmjólk í brúsa eða flöskum,
eða fá tvær kílódósir af hinni nýu
mjólk. Húsmæðurnar munu líka
fagna því hve rýmra verður í kæli-
skápum þeirra pegar þær fá hina
samanþjöppuðu mjólk.
Mjólkursamlögin hjer á íslandi
ættu að gefa þessari nýu aðferð
gaum hið bráðasta. Hjer eru mjólk-
urflutningar erfiðari á vetrum en í
flestum öðrum löndum, svo erfiðir
og kostnaðarsamir að ekkert hóf er
á hve mikill kostnaður legst á mjólk-
ina. Væri nú hægt að spara þann
kostnað um tvo þriðju hluta, þá
væri mikið fengið. Auðvitað kostar
það nokkuð að ná vatninu úr mjólk-
inni, og eins verður umbúðakostnað-
ur talsverður. En hann er líka mik-
ill nú, því ekki eru það fáar mjólk-
uiflöskur, sem fara íorgörðum á ári
hverju. Hjer er líka um heilbrigðis-
ráðstöfun að ræða, því að með þess-
ari nýu aðferð kemst engin óhollusta
að mjólkinni, hvorki í mjólkurbrús-
uiium nje í mjólkurbúðunum. Og þá
verður hún ekki hálfskekin og sund-
ur hrist af löngum flutningi, eins og
oft vill verða, og því mildu betri
vara.
Ef mjólkurframleiðendur hjer
vildu afla sjer frekari upplýsinga
um þelta, gæti þeir beint fyrirspurn-
uin til Clover Dairy, Wilmington,
Delavare, U. S. A., sem fyrst af öll-
um sendi þessa nýu mjólk á mark-
öðinrn