Lesbók Morgunblaðsins - 07.10.1951, Síða 13

r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
T" 449
Penicillin
hraðar vexti dýra
ÞAÐ er ekki langt síðan að penicillin
fanst, og fyrir nokkrum árum var það
svo sjaldgæft að það var jafnvel ófá-
anlegt þótt lif lægi við. Nú er það
orðið svo algengt og ódýrt, að bænd-
ur í Ameríku eru farnir að nota það
handa skepnum — og með ótrúlegum
árangri. Það hefur sem sje komið i
Ijós að hin nýu kostameðul svo sem
penicillin, aureomycin, streptomycin
og terramycin hafa í sjer fólginn þann
kraft, að skepnur vaxa miklu hraðar
en ella ef þeim er blandað í fæðu
þeirra. Og auk þess verða þær hraust-
ari.
Ekki þarf að blanda nema nokkr-
um grömmum af þessum meðulum í
heila smálest af skepnufóðri til þess
að áhrifin komi í ljós. Grísir vaxa
þriðjungi hraðar af þessu fóðri og
kjúklingar fimtungi hraðar heldur en
af venjulegu fóðri. Auk þess verða
vanhöld miklu minni og ber ekki á
ýmsum sjúkdómum, sem áður hafa
höggvið stór skörð í þennan bústofn
bænda.
Um mörg ár hafa bændur vitað, að
grísir, kjúklingar og kalkúnar þurfa
að fá nokkuð af protein úr dýraríkinu
í fóðrið til þess að þrífast. Þetta líf—
efni var svo einangrað og gefið nafn-
ið „vitamin B-12“. Seinna kom í ljós,
að ef þessum fuglum var gefið úi-
gangsefni frá þeim verksmiðjum, sem
framleiða þessi meðul, þá tóku þeir til
að vaxa ótrúlega ört. Mánaðargamlir
kjúklingar, sem höfðu fengið þetta
fóður, voru alt að því helmingi stærri
og þyngri heldur en hinir, sem venju-
legt fóður höfðu fengið.
Vísindamenn heldu þá að þetta
væri að þakka því B-12 fjörefni, sem
væri í úrganginum frá verksmiðjun-
um. En það kom þó seinna í ljós, að
þetta var ekki rjett. Á rannsókna-
stofnun nokkun-i var gerð tilraun
með kjúklinga og þeir aldir á B-12,
blönduðu saman við fóðrið, en þeir
stækkuðu ekki örar en aðrir kjúk-
lingar. Þá var sýnt að eitthvert annað
efni var í úrgangi lyfjaverksmiðj-
anna, og það var þetta efni, sem hafði
þau áhrif að fuglar og grísir tóku
fljótar út vöxt en ella. Og þetta efni
var hið sama og það, sem gaf lyfjun-
um hinn mikla lækningakraft. Eitt-
hvað af því varð eftir í úrganginum.
Nú komst skriður á það að lækn-
ingalyfin sjálf væri notuð í rann-
sóknaskyni saman við skepnufóður.
Einn vísindamaður fullyrti þá, að með
því að blanda aureomycin í fóður
grísa, þá hraðaði það vexti þeirra uni
15—30%. Annar vísindamaður til-
kynnti, að grísir, sem fóðraðir hefðu
verið á þessu, hefði vegið 94 pund
þegar þeir voru 84 daga gamlir, en
jafnaldrar þeirra, er fengu venjulegt
fóður, hefði þá ekki vegið nema 67
pund. Það kom nú líka í ljós, að meðul
þessi gerðu ekki annað en hraða vexti
grísanna. Það urðu engin risasvín úr
þeim.
Sama hefur reynslan orðið um alls-
konar alifugla. Þeir þroskast svo
fljótt af þessu fóðri að hænurnar
byrja að verpa hálfum mánuði á und-
an jafnöldrum sínum, er venjulegt
fóður hafa fengið. Vanhöld hafa og
orðið helmingi minni en áður.
Alt miðar þetta að því að auka
framleiðsluna. Tjón af vanhöldum
minkar, hægt er að koma upp stofni
á skemmri tíma, grísi má selja til
slátrunar miklu fyr en áður var, hæn-
urnar byrja að verpa fyr o. s. frv.
Afleiðingin er sú, að meira kemur á
markaðinn af kjöti og eggjum, og
vegna þess að minna hefur verið
kostað til framleiðslunnar en áður,
eiga vörurnar að verða ódýrari.
Mikið er þó eftir að rannsaka urn
þessi efni enn. Menn vita til dæmis
ekki hvort hægt muni að hraða vexti
kinda og nautgripa á þennan hátt.
Sumir eru vantrúaðir á það, benda á
að hjá þeim fari meltingin fram á alt
annan hátt en hjá fuglum og svínum.
Þetta eru jórturdýr og í maga þeirra
lifa sjerstakir gerlar, sem vinna fjör-
efni úr fæðunni. Verið gæti að með-
ulin dræpi þessa gerla og gerðu því
meira tjón en gagn.
Aftur á móti er ekki loku fyrir það
iniimnimii 1111111111 iii mimi ii iniiniiiiii iii iii iii ii iiiiiiiiin iii iiini
B Æ K U R
= SÁ, sem kann að lesa bækur, f
§ nýtur hinnar varanlegustu og =
= hollustu ánægju, sem lífið getur |
1 veitt, og hann ber höfuð bg herð- =
| ar yfir aðra um þekkingu og fróð =
| leik.
f En það er vandi að velja þær |
= bækur, sem maður hefur mest 5
i gagn af. í bókaflóði nútímans eru 1
i fjölda margar bækur, sem ekki i
I eru þess virði að þær sje lesnar, i
= og sumar beinlínis hættulegar, i
i því að þær heimska menn og i
í spilla þeim. Aðrar leiða menn á =
= villugötur. Menn verða því að i
i vera varkárir um bókakaup og |
| verða að kunna að vinsa hið =
i besta úr bókaflóðinu. En bækur =
= verða menn að eiga, og lesa. i
i Blindur er bóklaus maður. — |
i Samuel Johnson sagði einu sinni i
i að ungir menn ætti að gera sjer i
I það að reglu að lesa fimm stund- i
i ir á hverjum degi.
i Allan fróðleik heimsins er að 1
= finna í bókum. Til þess að kom- =
i ast áfram í veröldinni á þessum =
i tímum, verða menn að afla sjer i
i fróðleiks. Þeir þurfa því að lesa i
i mikið og þeir mega ekki eyða i
= dýrmætum tíma sínum í lestur i
= Ijelegra og sálspillandi bóka.
i Góðar bækur eru bestu vinirn- i
i ir, sem nokkur maður getur eign- =
i ast. Þær leiðbeina honum í lífs- i
i baráttunni, þær styrkja hann og I
1 veita honum kjark til að sigrast I
1 á erfiðleikum, þær gleðja hann i
\ og gera hann bjartsýnan, þær f
i miðla honum reynslu fortíðar-, i
i innar og leiðsögu fram í tímann. i
111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111
skotið að hægt sje að hraða vexti
barna með þessum meðulum, ef þeim
er blandað í mjólk eða kornmat. —
Engin reynsla er þó fengin fyrir þessu
enn, en rannsóknir í því efni eru í
undirbúningi. Það er varla hætt við
því að hjer fari eins og í skáldsögu
H. G. Wells „The Food of the Gods“
(Fæða guðanna), þar sem hann lætur
menn finna upp efni, sem hefur þann
eiginleika að það veldur risavexti
meðal alls lifandi, sem neytir þess.
Hin nýju kostameðul geta aðeins örv-
að vöxt meðan á honum stendur, en
ekki breytt flugum í dreka nje mönn-
um í risa.
— (Úr „Science News Letter")