Lesbók Morgunblaðsins - 15.02.1953, Blaðsíða 11

r LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
' ? — Hafa nokkrir árekstrar orðið
hér?
— Aðeins einu sinni, svaraði liðs-
foringinn og svo sagði hann mér
þessa sögu:
Hestur, sem tyrkneskur bóndi
átti, hafði einhvern veginn komizt
yfir gaddavírsgirðinguna. Rússar
ætluðu að grípa hann, en hann var
styggur svo að þeir skutu hann.
Tyrkneski bóndinn vildi fá skaða-
bætur, því að hestar eru dýrmætir
hér og bændur geta alls ekki kom-
izt af án hesta. Tyrkneska stjórnin
kom því til leiðar að ráðstefna var
haldin út af þessu á landamærun-
um. Þangað komu fimm rússneskir
liðsforingjar og fimm tyrkneskir.
Ráðstefnan var haldin hérna meg-
in við landamærin og stóð í tíu
klukkustundir. Tyrkir eru gest-
risnir og þeir veittu Rússum vel.
Borði var slegið upp og framreitt
steikt lamb ásamt vodka, sígar-
ettum og nógu kaffi. En Tyrkir
komust fljótt að því, að þeir hefðu
eins vel getað krafizt þess að Rúss-
ar afsöluðu sér öllu Bakuhéraðinu,
eins og þeir borguðu hestinn.
Það fór svo, að tyrkneska stjórn-
in varð að greiða bóndanum skaða-
bætur. En tyrknesku landamæra-
verðirnir hentu mikið gaman að
þessu — að rússnesku landamærin
væri svo heilög, að hestur mætti
ekki einu sinni fara yfir þau.
★
Frá Kars liggur járnbraut norð-
ur yfir landamærin, fyrst til Lenin-
akan í Armeníu og þaðan til Tiflis,
höfuðborgarinnar milli Svartahafs
og Kaspíahafs. Þessi járnbraut á
engan sinn líka, því að það er eina
járnbrautin, sem liggur beint inn í
Rússland frá ríki, sem er í Atlants-
hafs bandalaginu. En járnbraut
þessi er í rauninni nafnið tómt.
Kalda stríðið hefur stöðvað öll við-
skifti milli Rússlands og Tyrk-
lands. Það er helzt að opinberir
erindrekar noti hana til að ferðast
með henni. En járnbrautarlest er
þó þarna í förum tvisvar í viku,
miðvikudaga og laugardaga, nema
á veturna þegar ófært er fyrir snjó.
Ég sá lestina pg ég varð sjónar-
vottur að þeim skoplega at-
burði, sem gerist í hvert sinn er
hún kemur til landamæranna-
Eimvagninn var gamall, líklega
síðan 1890. Hann dró á eftir sér
kolavagn, farangursvagn og far-
þegavagn. í farangursvagninum
var einn litill böggull. í farþega-
vagninum voru þrír tyrkneskir
varðmenn, sem áttu að fylgja lest-
inni til landamæranna.
Lestin staðnæmdist nokkra
metra frá landamæralínunni. Þar
var brú yfir skurð. Tyrkirnir gengu
fram til fundar við rússnesku
landamæraverðina. Liðsforinginn
var í snjáðum kaki-fötum og her-
mennirnir í gráum fötum. Á móti
þeim gengu tveir reigingslegir
rússneskir liðsforingjar og á eftir
þeim tveir hermenn vopnaðir byss-
um með stingjum á. Allir voru þeir
klæddir eins og þeir væri að fara
á hersýningu. Á höfði voru þeir
með grænar einkennishúfur með
fagurbláu bandi. Þeir voru í vel
sniðnum og vel pressuðum græn-
um einkennisbúningum, með há-
rauðum leggingum, og liðsforingj-
arnir voru með gyllta axlaskúfa.
Það var auðséð að þeir tóku þessa
athöfn mjög hátíðlega, þótt hún
gerðist tvisvar í viku. Á einkenn-
um þeirra mátti sjá að þeir voru
„progranichniki“, eða landamæra-
verðir. Þeir eru að vísu hermenn,
en þeir lúta ekki herstjórninni
heldur hinni illræmdu leyniþjón-
ustu MVD.
Ali Tokath, fylgdarmaður minn
hvíslaði að mér:
—. Talið ekki ensku. Þeir mega
ekki vita að amerískur maður sé
hér.
Rússar heilsuðu að hermanna sið
og Tyrkir svöruðu á sama hátt.
í 87
*
Eina eimVestin, sem fer úr banda-
manna ríki inn í Rússland. Hér eru
landamærin og Rússar búast til að'
skoða lestina í krók og kring.
Síðan afhenti tyrkneski liðsforing-
inn lestarskjölin. Það voru vega-
bréf áhafnarinnar og fylgibréf með
þessum eina böggli, er lestin flutti-
Yfir þvera brautarteinana lá
járnbútur. Rússar drógu hann nú
til hliðar og lestin skreið ósköp
hægt inn í Rússland. Um leið og
hún var komin yfir landamærar
línuna, rannsökuðu Rússar hana í
krók og kring og hermennirnir
stungu byssustingjum sínum inn á
milli hjólanna til þess að ganga úr
skugga um að þar væri hvorki
sprengjur né laumufarþegar.
Að því loknu mátti lestin halda
áfram og rann hún brátt í hvarf.
En hún fer ekki nema þrjár mílur
inn í Rússland. Þar snýr hún aftur
og eftir hálfa klukkustund var hún
komin aftur að landamærunum. —
Þar skoðuðu Rússar hana enn í
krók og kring.
„Elsku Jón minn, getur það verið
satt, sem stendur hérna í blaðinu, að
konur noti aðeins fimm hundruð orð
í mæltu máli?“
„Lítið er það, elskan mín, en hugs-
aðu um hve oft er hægt að endurtaka
orðin“.