Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1953, Qupperneq 1
41. tbl.
im
Sunnudagur 18. október 1953. XXVIII. árg.
OLFUSI
KVEMIMARÁIM I
FYRIR rúmum 250 árum gerðust þeir atburðir í Ölfusi með stuttu
millibili, að tveir bændur hlupust á brott frá konum sínum og
heimilum og höfðu aðrar konur með sér. Annar þeirra tók gifta
konu þar úr sveitinni og tvö börn hennar af fimm, en hinn hljóp
frá konu og fjórum börnum og hafði ekkju á brott með sér. Voru
þetta auðvitað stórtíðindi í svo lítilli sveit. En út af þessu gerðust
tvær harmsögur, sem hér er reynt að rekja eftir þeim þráðum,
er enn finnast.
SAtíA ÞORCEIRS OC ÞURIÐAR
ÞAÐ er upphaf þessarar sögu, að
laust fyrir miðja 17. öld bjó sá mað-
ur í Þorlákshöfn er Jón hét Jóns-
son. Hann átti dóttur, sem Þuríður
hét og var hún fædd í Þorlákshöfn
og ólst þar upp fram undir tvítugs-
aldur. Er henni svo lýst, að hún
hafi verið há og grönn, létt í hreyf-
ingum, föl í andliti og með dökkt
hár. Þegar hún var um tvítugt gifti
faðir hennar hana Jóni nokkrum
Snorrasyni og mun hann hafa ver-
ið allvel efnaður. Þau voru þrí-
menningar að frændsemi og urðu
því að fá konungsleyfi til þess að
giftast. Að því búnu reistu þau bú
og eignuðust 2 börn. En eftir fimm
ára sambúð missti Þuríður mann
sinn og bjó síðan sem ekkja í tvö
ár. Þá giftist hún öðru sinni þeim
manni er Ormur Klængsson hét.
Er svo að sjá sem þá hafi annað
barn hennar og Jóns Snorrasonar
verið dáið, því að hún kemur með
eitt barn til Orms. Fóru þau síðan
að búa á Litlalandi í Ölfusi, biuggu
bar nokkur ár og eignuðust fjögur
börn.
Næsti bær við Litlaland var þá
Breiðabólstaður, en þótt nafnið
væri tilkomumikið hefur betta ver-
ið kot og er nú fvrir löngu komið
í eyði og lagt undir Vindheima.
Þarna bjuggu þá hjón sem hétu
Þorgeir Inpialdsson og Guðrún
Jónsdóttir. Ekki er þess getið að
þau hafi átt börn. Er Þorgeiri svo
lýst. að hann hafi verið riðvaxinn
maður, ekki diarfmannlegur á að
sjá. jamur á hár og skegg.
Kunnleikar nokkrir gerðust með
beim Þorgeiri og Þuríði á Litla-
landi og kvað svo ramt að því, að
Ormur kærði Þorgeir árið 1669
fyrir það að hann heldi við konu
sína. Sagðist meira á slíkum af-
brotum þá, samkvæmt Stóradómi,
heldur en síðar varð. Munu sak-
borningar hafa séð sitt óvænna og
ekki trevst sér til að hreinsa sig af
þessum áburði. Og nokkru seinna
hurfu þau bæði, Þorgeir og Þuríð-
ur og með þeim tvö börn af
heimili Þuríðar. — Vissi enginn
hvað af þeim hafði orðið, en það
var allra manna mál, að þau
mundu hafa strokið til þess að
losna við refsingu. Lét svo valds-
maðurinn, Jón sýslumaður Vigfús-
son, lýsa þeim á Alþingi hinn 4.
júlí 1670 og óskaði „að hvar sem
þau um landið finnast kynni, fær-
ist þau aftur í Árnessýslu til sín
eða síns umboðsmanns, undir það
rannsak, sem lög útheimta". Jón
svslumaður hafði þá fengið levfi
til þess að búa utan sýslu og átti
heima á Stórólfshvoli í Rangár-
vallasýslu, en hafði umboðsmann í
Árnesþingi.
Leið nú og beið, svo að ekki
fréttist neitt til strokufólksins. En
um haustið 1671 kemur Þuríður að
Úlfljótsvatni í Grafningi og hefur
þá með sér annað barnið af tveim-
ur. Á Úlfljótsvatni bjó þá bóndi sá