Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1953, Blaðsíða 5

W LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
r 587
Frá Krýsuvík haía þau farið
laust eftir miðjan september. Og
nú taka þau þann kostinn, er verst-
ur var, að leggjast út undir vetur
sjálfan. Fóru þau frá Krýsuvík inn
með fjöllum og settust að í hraun-
helli skammt frá Örfiriseyarseli, en
samkvæmt Jarðabókinni hefur það
verið undir Selfjalli. Höfðust þau
þar við um mánaðartíma. Þá urðu
byggðamenn varir við þau og voru
þau gripin í helhnum hinn 20. októ-
ber og færð fulltrúa fógetans á
Bessastöðum, Ólafi Jónssyni Clow,
en hann sendi Hjörleif nokkurn
Guðmundsson og fimm menn aðra
með þau suður í Ölfus. Var mál
þeirra tekið fyrir á Bakkárholts-
þingi 2. nóvember 1677 og voru þau
þar af 12 manna dómi dæmd til að
þola þrennar refsingar hvort, eina
fyrir hórdómsbrot, aðra fyrir brott-
hlaup úr héraði og hina þriðju fyrir
heilagrar aflausnar og sakramentis
foröktun. Voru þau bæði höfð í
járnum á þinginu. Að því loknu
var refsingin á þau lögð, þrennar
hýðingar.
Af dóminum virðist megi ráða
að Margrét hafi þá verið barns-
hafandi, því að talað er um að
sýslumaður veiti henni einhverja
miskunn, með góðra manna ráði
„vegna hennar nú sýnilegu vesal-
burða.“
En ekki var öllu lokið með þessu.
Nú áttu þau eftir að svara til saka
vegna útilegu og þjófnaðar. Segir
í skýrslunni um réttarhaldið að hjá
þeim hafi fundizt í hellinum nauta-
kjöt og fleira, er þau hefði rænt
og stolið. En þar sem „lögmálið út-
vísar að þar skuh þjóf dæma er
hann stal“, þá voru þau send til
Gullbringusýslu og mál þeirra tek-
ið íyrir á Kópavogsþingi. Þar
voru þau dæmd og hýdd
að nýu hinn 3. desember
„íyrir þjóínað og útilegu“. Var
þeim svo gert að skyldu að taka
aflausn til friðþægingar við kirkj-
una.
Þegar er þau voru orðin ferða-
fær eftir hýðinguna, lögðu þau á
stað austur í Skálholt og fengu þar
aflausn hjá sjálfum biskupinum,
Þórði Þorlákssyni, eins og þetta
bréf hans sýnir:
Með því að Eyvindur Jónsson
hefur sínar syndir og opinbera
stórglæpi játað og viðurkennt, og
guð og kristilegan söfnuð auðmjúk-
lega fyrirgefningar beðið, lofandi
bót og betrun með guðs náðar full-
tingi, þá er hann hér í dómkirkj-
unni í Skálholti opinberlega af-
leystur af mér undirskrifuðum, og
hefur þar upp á meðtekið heilagt
kvöldmáltíðarinnar sakramentum
af kirkjuprestinum, heiðarlegum
kennimanni, séra Einari Ein-
arssyni — hvað að skeði
þann 1. sunnudag eftir þrett-
ánda þessa árs (1678) — svo hann
er nú í sátt tekinn við guð og
heilaga kirkju og að svo stöddu
óhindraður á sínum kristilegu frí-
heitum. Guð virðist honum fram-
vegis sína náð að gefa að sjá við
syndunum, lifa guðrækilega kristi-
lega og án hneykslis, guði til lofs,
honum sjálfum til gagns, en öðr-
um til góðs dæmast. — Aflausnar-
seðill Margrétar Símonardóttur út
gefinn, er þessum samhljóða.
Að þessu loknu hurfu þau aftur
heim í Ölfus. Ingiríður kona Ey-
vindar tók hann í sátt og settist
hann að búi með henni, en ekki er
vitað hvar Margrét hefur sezt að.
Hér rættist því betur úr en á horfð-
ist, eins og þau höfðu margt til
saka unnið. Þau voru aftur frjáls.
En þau höfðu þó fengið að gjalda
gáleysis síns svo rækilega, að þeim
mátti vera það hugstætt. Er þar
fyrst að telja að tveggja ára flakk
hefur gengið mjög nærri þeim, að
öðrum kosti hefði þau ekki reynt
að bæta böl með því að bíða annað
meira, þar sem þau gerðust útlagar
og ætluðu sér að lifa við stuldi.
Vistin í hellinum hjá Öriiriseyar-
seli hefur og sjálfsagt ekki verið
góð, enda þótt tíðarfar væri gott
um haustið, og af þeirri reynslu,
er þau fengu þar, hefði þau átt að
sjá að ekki mundi björgulegt að
vera þar um hávetur. Síðan höfðu
þau þolað harðar líkamlegár fefs-
ingar og orðið að knékr júpa mönn-
um og kirkju með fyrirgefningar-
bónum. Allt þetta hefði átt að
nægja til þess að þau yrði fjörvi
og frelsi fegin, er það var fengið,
og gættu sín betur eftirleiðis.
Þannig hugsuðu þeir, sem lögum
og rétti áttu að stýra. En þeim
gleymdist eitt mikilvægt atriði, ást-
in milli manns og konu, ástin, sem
ekki sést fyrir og er blind á fiílar
lagasetningar manna.
Þegar leið fram á vetur hófst að
nýu samdráttur þeirra Eyvindar og
Margrétar. Þau máttu hvorúgt af
öðru sjá, og frelsið var þeim aðeins
byrði þar sem þau fengu ekki að
njótast. Og svo gripu þau til þess
örþrifaráðs að strjúka að nýu um
vorið 1678.
Að þessu sinni fóru þau ekki
langt. Þau hafa eflaust ekki þorað
að fara aftur vestur sveitir þar sem
þau voru þekkt. Hófu þau því nýa
útilegu og settust að í hellisskúta í
landi Ölfusvatns, norðan við Heng-
ihnn, og gerðu sér þar hreysi.
Ekki er nú vitað hve lengi þau
höfðust þarna við, en fljótlega hafa
byggðamenn orðið þeirra varir og
komizt að því hvar þau heldu til.
Eru svo gerðir út 9 menn til þess
að handsama þau, og hét sá Þor-
steinn Jónsson, sem fyrir þeim var.
Komu þessir menn að þeim í skút-
anum, þar sem þau lágu í einni
rekkju, og voru þau handtekin. —
Ekki var björgulegt um að litast í
hellinum, því að þeir fundu þai1
ekki annað en fjóra fiska og tvö
mathnifa.
Nú voru þau flutt austur að Stór-