Lesbók Morgunblaðsins - 18.10.1953, Blaðsíða 11

LESBÓK MORGUNBLAÐSINS
593
járnbrautir, gerðu hafnarmann-
virki og komu sér upp stórum
kaupskipaflota. Þeir komu og ný-
skipan á her sinn, fengu sér ný-
tízku hergögn og komu sér upp
stórum herskipaflota. Og aðeins 50
árum eftir að landið var opnað,
voru þeir orðnir svo öflugir, að
þeir unnu sigur á rússneska stór-
veldinu í stríði. Upp frá því náði
hernaðarklíkan æ meiri völdum í
landinu og ætlaði sér að leggja
undir Japan allt Kínaveldi og ey-
arnar í Kyrrahafi. Má og vera að
þá hafi dreymt um að leggja undir
sig alla Asíu. En í þessum átökum
biðu þeir herfilegan ósigur fyrir
Bandaríkjunum.
Margir Japanar voru því mjög
andvígir, að landið væri opnað og
þeir heldu að það yrði til þess að
Bandaríkin mundu leggja landið
undir sig. En það hafði Bandaríkj-
unum aldrei komið til hugar. Og
þegar fram í sótti varð þjóðin þeim
þakklát fyrir það að hafa komið
sér á rétta leið til sjálfsbjargar. —
Stríðið gegn Bandaríkjunum átti
því ekki mikil ítök í þjóðinni og
Bandaríkjamenn fundu það, þegar
þeir komu sem sigurvegarar til
Japan, að enn áttu þeir þar marga
vini.
® 0 ®
Fyrst eftir að Perry kom til Jap-
an var þar almennt talað um „hin
hræðilegu svörtu skip“ hans. En
það fór af. Þegar Japanir fóru að
rétta við minntust þeir þessa at-
burðar með hátíðahöldum og var
það kallað „hátíð svörtu skipanna“.
Hún fór fram á hverju sumri, en
mest var þó um dýrðir í sumar sem
leið, á aldarafmæli þessa atburðar
og enn verður þess minnzt í vetur
á aldarafmæli fyrsta samnings
Bandaríkjanna og Japans.
Á þeim stað, þar sem Perry skil-
aði af sér bréfi forsetans, stendur
33 feta hátt minnismerki og á það
er letrað á ensku: „Þetta minnis-
Gunnar Dal:
LJÓS
í BORGINNI Kapilavastu, norður við
rætur Himalayafjalla, fæddist fyrir
meir en tvö þúsund og fimm hundruð
árum spámaður, sem kallaður hefur
verið „ljós Asíu.“ — Nafn hans var
Siddhartha. Síðar var hann kallaður
Gautama Budda. — Köllun hans var
að losa mannfólkið undan oki þján-
inga sinna og visa því veginn til betra
og hærra lífs.
í héraði hans (lítið eitt norður af
Bihar) bjó bændaþjóð — hinir fátæk-
ustu af hinum fátæku. — Undir brenn-
andi sól gengu þeir berum fótum eft-
ir viðarplóg sínum og erjuðu landið.
— Þeir ræktuðu rís og rykurreyr.
Bómullarklút, ^em þesir vöfðu um
lendar sér áttu þeir einan fata. Þeir
bjuggu í kofum, sem gerðir voru úr
strái og þéttaðir með mykju. — Þar
var sofið á gólfinu. Rúm, borð og
stól þekktu þeir ekki. Sitjandi á gólf-
inu með krosslagða fætur neyttu þeir
matar síns og notuðu aðeins guðs-
gafflana. Þegar vel áraði, og hvorki
flóð né þurrkar eyddu uppskerunni
gátu þeir leyft sér að éta næstum fylli
sína af sykurreyr, rís og salti. Þetta
mataræði var stundum kryddað með
gömlum þurrkuðum fiski, sem fjöl-
skyldan lyktaði af á máltíðum. Að
éta hann hafði allur þorri manna ekki
ráð á. — En þegar illa áraði og upp-
skeran brást, og það var næstum eins
algengt og hitt, barði hungurvofan að
merki er reist til minningar um
Perry flotaforingja, sendiboða
bandarísku stjórnarinnar, sem steig
hér á land 14. júlí 1853. Minnis-
merkið er reist 14. júlí 1901 af vin-
um Bandaríkjanna í Japan“.
Minnismerki þetta stóð óhreyft
fyrstu tvö stríðsárin, en 1944 lét
japanska herstjórnin rífa það nið-
ur. En er stríðinu lauk, var það
endurreist á sama stað.
ASÍU
dyrum og mannfólkið féll úr hor. —
Það þekkti heldur enga vörn við sjúk-
dómunum nema þulur töframannsins.
Dag og nótt brunnu eldarnir við
fljótið, sem skoluðu ösku þessara
xesalinga til hafs.
En í þessum héruðum Indlands, þar
sem mannfólkið jafnvel enn í dag á
við hina sárustu örbyrgð að búa, hef-
ur landið fóstrað hina ríkustu menn.
— Bændurnir áttu ekki landið. Það
var eign fárra manna og þessir fáu
menn leigðu það bændunum og tóku
í rentur helming eða þriðjung upp-
skerunnar, sem þeir síðan söfnuðu í
sínar hlöður. Þessir auðugu landeig-
endur voru kallaðir Raja eða Maha
Raja og þýðir konungur. Þeir eins og
Bramanarnir — hinir æðstu og valda-
mestu af hinum fjórum stéttum hins
gamla indverska þjóðfélags — voru
vel efnum búnir og lifðu í allsnægt-
um og munaði.
Hann var ríkur,
en gerðist fátækur
Faðir Gautama var einn þessara
auðugu landeigenda, Maha Raja (kon-
ungur).
En unglingnum, sem reikaði undir
greinum mangótrjánna í aldingarði
föður síns og hlaut í vöggugjöf allan
veraldlegan auð og hamingju leið þó
ekki vel. Hann hafði séð bændurna
vinna á akri föður síns, — séð þá,
kpnur þeirra og börn deyja hungur-
dauða, séð farsóttir hertaka byggðina
og umkomulaus gamalmenni, sem eng-
inn sinnti, ganga milli manna og bet.la
sér matar unz dauðinn batt enda á
sult þeirra. Hann hafði séð ágirnd og
hræsni prestanna (Brahmananna),
sem þóttust kenna fólkinu lífspeki, en
tóku aðeins brauð þess. Hann hafði
séð mannlegt umkomuleysi í þúsund
myndum og í þeim dökku litum og
þeirri ógn, sem Vesturlandabúinn hef-
ur enga reynslu fyrir og hefur, því
enn ekki skilið, hvað Budda átti við
þegar hann talaði um þjáninguna.